Red Yeast Rice – een problematisch supplement op de (rijst)korrel

19 JUL. 17

Inderdaad, Red Yeast Rice is geen populair supplement in bodybuilding en fitness. De reden dat we toch aandacht besteden aan de ophef rond het cholesterolverlagende supplement is dat die eigenlijk in een notendop het grote probleem rond supplementen met extracten uit kruiden zichtbaar maakt. En daarvan zie je er in de sport steeds meer.

Een week geleden waarschuwde het bijwerkingencentrum Lareb, een organisatie die normaliter speurt naar bijwerkingen van medicijnen, het Nederlandse publiek voor een voedingssupplement, Red Rice Yeast, om precies te zijn. Red Yeast Rice is rijst, waarop de schimmel Monascus purpureus groeit. Die schimmel geeft Red Yeast Rice zijn purperen kleur. In de Chinese keuken gebruiken koks Red Yeast Rice om gerechten een dieprode kleur te geven, en in de traditionele Chinese geneeskunde gebruiken genezers extracten van Red Yeast Rice onder meer als ‘hartversterker’.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw ontdekten Amerikaanse onderzoekers dat de schimmel Monascus purpureus een stof aanmaakt die in het menselijk lichaam de synthese van cholesterol onderdrukt, en daardoor de concentratie van het ‘slechte cholesterol’ LDL verlaagt. Monacolin K, noemden de onderzoekers die stof. De farmaceut Merck bracht diezelfde stof later op de markt als lovastatin, één van de eerste statines (cholesterolverlagende medicijnen).

Sinds de jaren negentig gebruiken grote groepen mensen met een verhoogde concentratie LDL statines als Lovastatin, omdat ze daarmee hun kans op een beroerte of hartaanval verlagen. Bij een minderheid van die gebruikers hebben statines echter bijwerkingen, zoals spierpijn, buikpijn en diarree. Soms zijn die bijwerkingen zo serieus dat het gebruik moet worden gestaakt.

Liever een supplement

In 2009 publiceerden Amerikaanse cardiologen een klein onderzoek waarin ze 62 patiënten, die niet goed op statines reageerden, gedurende 12 weken elke dag 3600 milligram Red Yeast Rice gaven. Bij dertig procent van die patiënten zorgde het supplement voor een redelijke verlaging van de cholesterolspiegel, terwijl bijwerkingen niet optraden. Dat klinkt goed, maar daarbij moet je natuurlijk niet vergeten dat bij de overige zeventig procent van de patiënten de cholesterolspiegel vervaarlijk hoog bleef.

Die uitkomsten zijn niet verwonderlijk. Lovastatin is om te beginnen niet de meest effectieve statine die de farmaceutische industrie heeft bedacht. Dat is ook de reden waarom in Nederland artsen lovastatin niet meer voorschrijven. In de tweede plaats hebben de meeste mensen met een hoge LDL-spiegel 20 tot 80 milligram lovastatin per dag nodig om hun cholesterolspiegel te normaliseren. Het is verdraaid moeilijk om met Red Yeast Rice-supplementen zo’n dosis binnen te krijgen.

Toch is Red Yeast Rice één van de weinige supplementen waaraan de strenge Europese autoriteit EFSA zijn zegen heeft gegeven. In 2011 besloot de EFSA dat supplementenbedrijven die Red Yeast Rice verkochten mochten zeggen dat die ‘hielpen om de LDL-spiegel gezond te houden’. Een voorwaarde was wel dat die producten per aanbevolen dagelijkse dosering 10 milligram monacolin-K moesten bevatten. 

Bijwerkingen

Sinds 2011 zijn supplementen met Red Rice Yeast overal en nergens opgedoken. Ze worden waarschijnlijk vooral gebruikt door mensen die liever niet aan de statines willen. En hoewel de meeste van die supplementen waarschijnlijk minder actieve stof bevatten dan een statine die wordt voorgeschreven door een arts, kunnen die supplementen soms dezelfde bijwerkingen veroorzaken als een ‘echte’ statine, concludeert het Lareb.

Het Lareb verzamelde in een periode van tien jaar 16 meldingen van mensen die Red Yeast Rice hadden gebruikt, en daarvan ernstige bijwerkingen ondervonden. Meestal ging het om spierpijn, buikpijn en diarree, en vrijwel altijd verdwenen die bijwerkingen nadat het gebruik werd gestaakt. Sommige bijwerkingen waren zo serieus, dat het Lareb vindt dat de overheid nog eens goed moet overwegen of Red Yeast Rice wel als supplement verkocht mag worden.

Het was trouwens niet voor de eerste keer dat Red Yeast Rice in een Europees land in opspraak kwam. In april 2017 meldden Italiaanse onderzoekers in een periode van 13 jaar 52 gevallen van ernstige bijwerkingen bij Red Yeast Rice-gebruikers. De Italianen concludeerden dan ook dat mensen die voor een langere periode Red Yeast Rice willen gebruiken alert moeten zijn op spierpijn en andere bijwerkingen van statines, en stoppen met het gebruik als die hun lelijke kop op steken.

Verklaring

Het is niet helemaal duidelijk waardoor de bijwerkingen van Red Yeast Rice nu precies ontstaan. Een mogelijkheid is dat sommige producten net zoveel statine bevatten als farmacologische preparaten. De Amerikaanse supplementenonderzoeker Pieter Cohen publiceerde in juni 2017 een analyse van 28 Red Yeast Rice-supplementen, waarin hij concludeerde dat er geen peil is te trekken op de concentratie monacolin-K in die preparaten. Het ene product bevat helemaal niets, het andere zoveel dat het eigenlijk niet als supplement verkocht zou mogen worden.

Een andere mogelijkheid is dat er in Red Yeast Rice-supplementen stoffen zitten die er niet in thuishoren. Zo’n stof is bijvoorbeeld citrinine, een giftige verbinding die lever en nieren kan beschadigen. Volgens een artikel dat in 2010 verscheen in JAMA Internal Medicine zit er in 1 van elke 3 supplementen met Red Yeast Rice onaangenaam veel citrinine.

Exemplarisch

Voor alle goedgelovigen die denken dat supplementen met kruidenextracten geen noemenswaardige actieve stoffen bevatten, en voor die net zo naïeve romantici die geloven dat ‘natuurlijke stoffen’ altijd gezond zijn, is de Red Yeast Rice-controverse zonder meer leerzaam. Hij laat zien dat er nogal wat haken en ogen zitten aan die groep supplementen. Als je ze gebruikt, weet je nooit precies wat je slikt – en hoeveel. 

Meer over de risico’s van plantaardige extracten lees je hier en hier.