Houd het droog
Het lijkt een zo eenvoudige vraag. Hoeveel vocht neem je in tijdens een fysieke inspanning om dehydratie of overhydratie te voorkomen? En zoals met zoveel eenvoudig lijkende vragen, is het antwoord verre van eenduidig. Met zijn boek ‘Waterlogged’ gooit arts en inspanningsfysioloog Tim Noakes een forse steen in de vijver.
Dat je vochtverlies moet compenseren, is onomstreden. Een gevolgde redenering hierbij is dat je bij de eerste tekenen van dorst vocht moet innemen. Een vaak onuitgesproken gedachte die daarna volgt, is dat je beter teveel dan te weinig kunt drinken. Dat is een gedachte die fabrikanten van sportdrankjes en watertjes uiteraard toejuichen, maar de wetenschap is er niet zo zeker van. En dat is al jaren zo.
Wandelende watercontainers
De wandelaars van de Nijmeegse Vierdaagse leveren ieder jaar weer informatie op voor het onderzoek naar een verantwoorde vochtinname. De vochtinname blijkt te variëren van 2,6 tot 3,3 liter per dag. Of dat goed is, kunnen de Nijmeegse onderzoekers nog niet bevestigen. Recentelijk mengde Tim Noakes zich in het watergevecht. Noakes geldt als de autoriteit op het gebied van vochtinname bij fysieke inspanning. Noakes vecht de stelling aan dat je in wezen een wandelende watercontainer moet zijn om te kunnen presteren. Die notie is er late jaren zeventig van de vorig eeuw ingeslopen. Met name James Fixx, auteur van het befaamde ‘The Complete Book of Running’ (1976) ontpopte zich als propagandist van veel vochtinname, zonder dat hij er echt veel wetenschappelijk bewijs voor had. Zijn boek werd de bijbel voor marathonlopers en dus giet menig loper flessen vol vocht naar binnen.
Verlies versus aanvulling
Waar Fixx marathonlopers adviseert zoveel mogelijk vocht in te nemen, worden bijvoorbeeld wielrenners in de Tour de France geadviseerd zo weinig mogelijk vocht als strikt noodzakelijk is in te nemen, stelt Noakes. In zijn boek Waterlogged gaat hij in op de opmerkelijke tegenstrijdigheid tussen beide adviezen. Een van de belangrijkste redenenen voor het advies veel te drinken, ligt voor de hand. Er zijn erg grote commerciële belangen bij betrokken. Noakes pleit in zijn boek voor een zo beperkt mogelijk aanvulling bij vochtverlies. Niet in de laatste plaats omdat bij overconsumptie verdunning van het bloed, en het verlies van voor de vochtbalans belangrijke mineralen (natrium!) kan optreden.
Ook de onderzoekers van de Radboud Universiteit neigen naar die conclusie: ‘De grote individuele variatie in fysiologische respons benadrukt dat het geven van algemene drankadviezen, zoals in het verleden vaak werd gedaan, onmogelijk is. Sterker nog, een algemeen drankadvies zou bij een substantieel deel van de Vierdaagsepopulatie kunnen leiden tot dehydratie of juist overhydratie, met alle gevolgen van dien. Een mogelijk alternatief is dat de deelnemers zich vóór en na een wandeltraining wegen. Behoud of licht verlies van lichaamsgewicht (1 à 2%) staat dan voor een goede vochtbalans. Wandelaars kunnen zo op een eenvoudige manier kijken naar wat hun vochtbehoefte onder verschillende weersomstandigheden is.’
Toch zal er nog wel heel water onder de brug stromen voor sporters beseffen dat overhydratie een groter gevaar is dan dehydratie. In een stadse omgeving dan, in de Kalahariwoestijn geldt precies het tegenovergestelde.