EN  |  FR

Leve de statistieken

Er wordt wat onderzocht in de wereld en niets maakt je als organisatie betrouwbaarder dan smijten met statistieken. Immers, wie keiharde getallen kan leveren, heeft het gelijk aan zijn zijde. Neem nu –weer een keertje- de ‘overgewichtepidemie.’ Daar buitelden de afgelopen weken weer heel wat cijfers over naar buiten. Maar wie telt wat wanneer en hoe en met welke kop scoor je publiciteit?

Het is een fraai Brits ‘understatement’. ‘Lying with statistics’ luidt de uitdrukking. Vooral als het gaat om het al dan niet vermeende overgewicht, blijken gegevens meerduidig interpreteerbaar. Dat was al zo bij het befaamde RIVM Rapport Ons Eten Gemeten (2004) en dat lijkt weer op te gaan voor de recente hausse aan cijfers. Het begon deze maand met de digitale Nieuwsbrief voor Diëtisten. ‘Nederlandse mannen scoren goed’, kopten zij, om meteen daarna te openen met ‘Nederlandse mannen horen bij de slankste van Europa.’ Het blijkt dat 7,9% van de Nederlandse mannen en 9,9% van de Nederlandse vrouwen obees (BMI 30 of hoger) is. Verder blijkt 39,4% van de mannen en 27,3% van de vrouwen een BMI te hebben van 25 tot en met 29,9). Dat geldt volgens de niet geheel onomstreden BMI-norm als overgewicht. Vanuit een ‘koppenmakers-standpunt’ hebben ze dus gelijk. De meerderheid van de Nederlanders heeft geen overgewicht.

Tjek die bron

Als nijvere stukjesschrijver ga je dan op zoek naar de bron. Dat blijkt het Eurostat Jaarboek 2006-2007 te zijn. En inderdaad, vergeleken met Duitsers, Hongaren, Maltezen of Britten zitten de Nederlanders behoorlijk strak in het vel. Als noeste pennenlikker kijk je vervolgens even een stukje verder en zoek je de bron achter de bron. Dat blijkt een enquête te zijn uit 2000-2003. Tenminste, voor een groot aantal landen, want bij sommige landen komen de gegevens uit bijvoorbeeld 1996. Subtiele kanttekening ‘Austria has the European Household Panel as a source (2001 data). The methodology might differ slightly between Member States.’ We kunnen, met andere woorden, appels met peren vergeleken hebben. Dat is dus wetenschappelijk gezien een tamelijk ondermijnende voetnoot.
Ook hier blijken koppenmakers weer van filosofische grondhouding te verschillen. Het begeleidend persbericht op de website europa-nu.nl kopt ‘Nederlanders vetter dan EU-gemiddelde.’ Het begeleidend persbericht maakt ook veel duidelijk over het vergaren van gegevens, ‘Nederlanders beseffen wel dat ze te zwaar zijn: 41 Procent van de ondervraagden gaf dat toe, tegen 38 procent van de gemiddelde EU-inwoner. Een oorzaak is misschien dat Nederlanders zelden een dieet volgen, vergeleken met andere EU-landen. In de voorbije twaalf maanden deed slechts 15 procent van de Nederlanders dat: Alleen in Duitsland (14 procent) is dat nog minder.’ Terzijde, het percentage 41 komt in het onderzoek niet voor. Volgens datzelfde persbericht hebben Kroaten het meeste overgewicht, maar die staan ook niet in de lijst.

Zondigen is in

Dan maar het CBS. ‘Levensstijl Nederlanders niet verbeterd’ somberen de staatsstatistici. Nu heeft ineens 51,1% van de Nederlandse mannen een overgewicht en is 9,8% obees (bij de vrouwen respectievelijk 41,9% en 12,7%). Je gaat je bijna afvragen wat die 671.890 mensen (bron CPNB) die in 2006 ‘Bereik je ideale gewicht’ van Sonja Bakker kochten met dat boek gedaan hebben (of werkt haar dieet toch niet?).
Uit recent onderzoek van de Erasmus Universiteit (B.M. Wammes: Evaluation of a Nationwide Mass Media Campaign Aimed at Prevention of Weight Gain) bleek al dat voorlichtingcampagnes niet altijd even effectief zijn. Het verbaast dan ook niet dat het CBS weet te melden dan nog steeds bijna 30% van de Nederlanders rookt, dat het aantal alcoholgebruikers nauwelijks afneemt en dat het aantal mensen dat de Nederlandse Norm Gezond Bewegen niet haalt stabiel op 45% blijft. Daar zal deze opvolger van de befaamde 123FLASH-campagne vast geen verandering in brengen. En dan nu weer… Aan Het IJzer.