Maakt verzadigd vet dik? Deel 1
Vet levert per gram ongeveer 9 kcal. Dat kunnen verzadigde of onverzadigde vetten zijn, dat maakt voor je energiebalans geen bal uit. Maar is dat echt zo? Hebben verzadigde en onverzadigde vetten mogelijk een ander effect op energiegebruik, verzadiging en energiebalans? Je hoort soms van die geluiden… Daarom zijn we in de wetenschappelijke literatuur gedoken voor weer een ouderwets vet webbericht.
Sinds de jaren 50 van de vorige eeuw hebben verzadigde vetten een bad rep. In de jaren 50 van de vorige eeuw werd namelijk een verband gevonden tussen voedingsinname en cardiovasculaire gezondheid en werd de ‘dieet-hart hypothese’ geformuleerd. Verzadigde vetten zouden direct de cardiovasculaire gezondheid kunnen verslechteren, maar het zou ook zomaar kunnen dat veel ultrabewerkte ‘voedingsmiddelen’ toevallig ook veel verzadigd vet bevatten. En het is bekend dat ultrabewerkte producten vaak erg lekker (en calorierijk) zijn, waardoor je er makkelijk teveel van consumeert en overgewicht ontwikkelt. En overgewicht zou dan weer de cardiovasculaire gezondheid kunnen verslechteren.
Het soort vet dat je consumeert zou in principe weinig invloed moeten hebben op je energiebalans. Eén gram vet, ongeacht of het verzadigd, enkelvoudig onverzadigd, of meervoudig onverzadigd is, levert ongeveer 9 kcal. En het zou voor je energiebalans dus niet uit moeten maken of je je vetten in verzadigde, of onverzadigde vorm consumeert. Maar wellicht is dat te simpel gedacht. Want er gaan geluiden op dat verzadigde en onverzadigde vetten een andere invloed hebben op het energiegebruik en op het honger- en verzadigingsgevoel, en dus ook op je energiebalans. Tijd dus om te kijken wat de wetenschap zegt over de invloed van verschillende soorten vetten op je energiegebruik en honger- en verzadigingsgevoel.
Beïnvloedt het soort vet het thermische effect en verzadigingsgevoel?
Voor we bespreken of het soort vet inderdaad het thermische effect en verzadigingsgevoel beïnvloedt, bespreken we eerst even kort wat het thermische effect is. Ons totale energiegebruik bestaat uit de basaalstofwisseling, energiegebruik door fysieke activiteit en het thermische effect (van voeding), ook wel Thermic Effect of Food (afgekort TEF) genoemd. TEF is de energie die je gebruikt om voeding te verteren, opnemen en door de stofwisseling te loodsen. De TEF van eiwitten ligt tussen de 20-30%, van koolhydraten tussen de 5 en 10% en van vetten rond de 5%. Dit betekent dat van 100 kilocalorieën die je aan eiwitten consumeert er 25 worden gebruikt om diezelfde eiwitten te verteren, op te nemen en door de stofwisseling te sturen. Nu wordt dus gedacht dat verschillende vetten een andere invloed op de TEF hebben.
Een Australische groep wetenschappers heeft nader onderzocht of vetsamenstelling invloed heeft op de TEF, maar ook op het verzadigingsgevoel en onderzochten daarvoor 13 jonge mannen met overgewicht. Deze mannen kregen op drie verschillende dagen een maaltijd die precies dezelfde hoeveelheid kcal bevatte (900 kcal) en precies dezelfde hoeveelheid vet (45% van het totale aantal kcal werd geleverd door vet). Echter bij één maaltijd bestond het vet met name uit korte keten verzadigde vetten. Bij de tweede maaltijd bestond het vet met name uit lange keten verzadigde vetten en bij de derde maaltijd bestond het vet met name uit lange keten onverzadigde vetten. Na elke maaltijd werd de TEF en het honger- en verzadigingsgevoel bekeken. Wat bleek? Er werd geen verschil tussen de TEF en het honger- en verzadigingsgevoel gevonden. Dus, hoewel de TEF en het verzadigingsgevoel door alle maaltijden toenam en het hongergevoel afnam, werd er geen verschil gevonden tussen de testmaaltijden.
En dus…
Het soort vet lijkt op basis van deze studie weinig invloed te hebben op de energiebalans, want zowel verzadigd en onverzadigd vet beïnvloeden de TEF en het honger- en verzadigingsgevoel op dezelfde manier. Er is echter wel een voorbehoud. Bovenstaande studie is een studie waarin de acute effecten van vetsamenstelling zijn onderzocht. En hoewel dat informatief is, geeft het geen goed beeld over de lange termijn effecten van het soort vet dat wordt geconsumeerd op het lichaamsgewicht. In deel 2 over vetten, wordt daaraan aandacht besteed.
Een overzicht van de verschillende soorten vetten, krijg je hier.
Dat vooral junkfood een funest effect heeft op gezondheid en fysiek, zie hier.