Eet-niet-na-achten
We beginnen het nieuwe jaar fris met het ontmantelen van een klassiek gebod uit de fitnesswereld: eet-niet-na-achten. Alles wat je later op de avond naar binnen werkt zal linea recta richting vetcellen gaan, en dat is de fanatieke fitnesser natuurlijk een gruwel. Klassiek of niet, de vraag is natuurlijk of het waar is. We gaan het vraagstuk te lijf met een andere klassieker: de energiebalans.
In de top 10 van goede voornemens voor het nieuwe jaar staat steevast afvallen. Op onze website staan talrijke gezonde tips om dit goede voornemen te realiseren. Als je wilt afvallen, staat het rotsvast dat het verstandig is om de eiwit-, groente- en fruitconsumptie op te voeren en de frisdrank te laten staan. Er zijn echter ook afvaltips waarvan de effectiviteit twijfelachtig is. Zo wordt vaak beweerd dat je regelmatig moet eten als je wil afvallen, je zwaar moet ontbijten en vooral niet na achten moet eten. Eerder gaven we al aan dat het aantal eetmomenten weinig invloed heeft op je stofwisseling en dieetsucces. Ook zijn we al ingegaan op het effect van een zwaar ontbijt op je dieetsucces. We zijn echter nog niet dieper ingegaan op de bewering dat eten na achten funest is voor je afvalsucces. De bewering luidt dat het voedsel dat na achten wordt geconsumeerd niet wordt verteerd en direct als heup-, bil- en buikvet wordt opgeslagen. We leggen de ‘eet-niet-na-achten-bewering’ onder de loep en sluiten af met een kort advies.
Moeilijk te verteren
De achterliggende gedachte van de ‘eet-niet-na-achten-bewering’ bestaat uit het idee dat voedsel dat na acht uur ’s avonds wordt gegeten niet meer wordt verbruikt en dus opgeslagen wordt als lichaamsvet. Een deel van de mensen die achter deze ‘filosofie’ staan beweren ook nog eens dat voeding na achten genuttigd niet wordt verteerd. Hier wordt ‘vertering’ echter verward met energiegebruik. Alle energie die je voeding bevat wordt nagenoeg verteerd en opgenomen. De opgenomen energie wordt deels gebruikt. Het overschot (aan energie/calorieën) wordt opgeslagen als lichaamsvet. Spijsverteringsproblemen kunnen het proces van de opname van voeding verstoren en daardoor een afname van het lichaamsgewicht veroorzaken. Ziekte en/of medicatie kunnen het energiegebruik verstoren, en dat kan zowel toename als afname van het lichaamsgewicht veroorzaken. Blijft over de bewering dat eten na acht uur ’s avonds je dikker maakt omdat je het genuttigde niet meer verbrand. We gaan eens bekijken of eten na achten zorgt voor een kleiner energiegebruik en gewichtstoename.
Wat zeg de wetenschap
Nu is er een interessante onderzoeksgroep die regelmatig alleen na achten eet. Moslims volgen namelijk jaarlijks een maand lang de ramadan. Tijdens de ramadan mag alleen gegeten worden na zonsondergang. Wanneer de ramadan in de late lentemaanden en zomermaanden valt, betekent dat: alleen eten na achten. Bij uitstek zijn Moslims dus een ideale groep waarbij goed de ‘eet-niet-na-achten-bewering’ is te onderzoeken. Dat is dus ook precies wat in een studie uit 2014 is gedaan. Wat blijkt? Vrouwen blijven tijdens de ramadan op hetzelfde gewicht, maar mannen vallen af!
Eten na achten leidt tijdens dus niet tot gewichtstoename en bij mannen zelfs tot gewichtsverlies. Maar wat doet ‘laat’ eten met het energiegebruik? Om dat te onderzoeken is in een studie uit 2011 gekeken naar het energiegebruik bij twee verschillende voedselconsumptiepatronen. In beide consumptiepatronen consumeerden inactieve jongvolwassenen een vaste hoeveelheid calorieën op een dag. Echter in het ene consumptiepatroon werd het diner om 19:00 gegeten en in het andere consumptiepatroon om 22:30. Het late eten had geen negatief effect op het energiegebruik. De late en vroege eters verbrandden evenveel calorieën.
Ook bij ruim 1600 Britse kinderen is bestudeerd wat het effect van ‘laat’ eten op het energiegebruik en lichaamsgewicht is. Kinderen zijn een groep die bij uitstek vroeg op bed liggen en daardoor volgens de ‘eet-niet-na-achten-bewering’ geen calorieën meer verbranden als ze na achten nog eten. Kinderen die na achten eten, zouden dan dikker moeten zijn dan kinderen die tijdens het jeugdjournaal de laatste maaltijd van de dag nuttigen. Ook bij deze proefpersonen, die na achten aten, viel geen lager energiegebruik en toename van het lichaamsgewicht te bespeuren.
Tot slot
We kunnen dus met redelijk grote stelligheid concluderen dat je niet dikker wordt als je een vaste hoeveelheid calorieën voor of na achten consumeert. Wat telt is de totale energiebalans. Of je lichaamsgewicht hetzelfde blijft, toeneemt, of afneemt is geen kwestie van wanneer, maar van hoeveel calorieën je consumeert in relatie tot het aantal calorieën dat je verbrand. Dat veel mensen later op de avond nog allerlei snacks eten die maken dat je aan het eind van de dag meer calorieën hebt opgenomen dan verbruikt, is een ander verhaal. Dat verhaal heeft meer met televisiekijken en een overvolle koelkast te maken.