Een potje met bruin vet, graag
Overgewicht blijft de goegemeente bezig houden. Wel of geen dieet volgen, wel of niet extra bewegen, voorlichtingscampagnes, voedsellogo’s, ‘vettax’, hele volksstammen laven zich aan het bestrijden van het vetoverschot. Maar volgens onderzoekers van het Maastricht Universitair Medisch Centrum zou juist meer vet wel eens de oplossing kunnen bieden tegen teveel vet. Heb je het ooit zo bruin gebakken gezien?
Hoewel de termen wat misleidend zijn, bevat je lichaam wit vet en bruin vet. Het witte vet is namelijk lichtelijk geel van kleur en het bruine vet oogt eerder lichtbruin. Het bruine vet, ook wel bekend als babyvet, zit door het witte vet heen gemengd in kleine plekjes van zo’n halve centimeter in doorsnee. Het bevindt zich vooral achter de sleutelbeenderen en rond de wervelkolom. Dat bruine vet zou wel eens de sleutel kunnen zijn tot de oplossing van het probleem van zwaarlijvigheid. Die conclusie wordt in ieder geval getrokken door dr. Wouter van Marken Lichtenbelt en zijn collega’s van de vakgroep Humane Biologie. Het onderzoek van Van Marken Lichtenbelt en zijn collega-onderzoekers werd begin april gepubliceerd in het Amerikaanse vakblad The New England Journal of Medicine. Een samenvatting vind je hier.
Teruggevonden vet
Dat bruin vet bestond, is algemeen bekend. Er werd echter aangenomen dat dit alleen te vinden was bij kleinere zoogdieren en menselijke baby’s. De rol van dat bruine vet is ook bekend: warmteproductie tegen de kou. Veel zoogdieren gebruiken bruin vet om hun lichaam te verwarmen, bijvoorbeeld tijdens een winterslaap. Baby’s gebruiken bruin vet om bij kou hun lichaamstemperatuur op peil te houden. Wit vet zorgt dus voor energieopslag in het lichaam en bruin vet gebruikt juist energie. Na de eerste levensjaren, zo namen wetenschappers altijd aan, gaat bruin vet bij de mens nagenoeg verloren. Lang is dan ook gedacht dat volwassenen nauwelijks bruin vet hebben. Het bestond in wezen als een soort storend bijverschijnsel. Eerder was namelijk de aanwezigheid van bruin vet al incidenteel waargenomen bij sommige kankerpatiënten bij wie een PET/CT-scan werd uitgevoerd. De scans worden dan als het ware vertroebeld door het bruine vet. ’s Winters werd dit vaker waargenomen dan ’s zomers.
Vet vreet vet
Bruin vetweefsel is dus in feite een kachel die aan en uit kan
staan. Blootstelling aan kou zet de kachel aan, maar, zo stellen
de onderzoekers, overvoeding zorgt er voor dat de kachel niet
meer is dan een waakvlammetje. Van Marken Lichtenbelt en zijn
confraters onderzochten daarom systematisch het effect van kou op
de energiehuishouding en combineerden dit met een PET/CT-scan. Ze
lieten gezonde, slanke mannen en mannen met overgewicht of
obesitas gedurende een paar uur in een koele ruimte plaatsnemen.
Er werd net niet gerild, maar het was wel zo koud dat het bruine
vet geactiveerd werd. Het bruine vet werd aangetoond met een
radioactief label, een merkerstof die veel wordt gebruikt bij
medisch onderzoek naar kanker.
Uit het onderzoek blijkt nu dat volwassenen wel degelijk
aanzienlijke hoeveelheden bruin vet bezitten. Bij 95% van de
onderzochte proefpersonen werd actief bruin vet aangetoond.
Bovendien blijkt uit het onderzoek dat de hoeveelheid bruin vet
in slanke proefpersonen significant hoger is, vergeleken met
mensen met overgewicht of obesitas. De hoeveelheid door koude
geactiveerd bruin vet varieerde aanzienlijk tussen de
proefpersonen. Nader onderzoek gaf aan dat er een duidelijke
negatieve relatie is tussen de hoeveelheid bruin vet en de body
mass index (BMI). Met andere woorden: hoe zwaarder of hoe vetter
de persoon, hoe minder bruin vet. Er was één proefpersoon zonder
bruin vet. Dat bleek de zwaarste proefpersoon te zijn, met een
BMI van boven de 35 kg/m2. Mensen met overgewicht hebben dus
relatief weinig bruin vet, maar het is nog wel aanwezig. Dat
betekent volgens de onderzoekers dat wellicht door de juiste
interventie de hoeveelheid bruin vet weer kan toenemen.
Omdat knaagdieren wit vet kunnen omzetten in bruin vet, denken de
onderzoekers op het spoor te zijn van een, al dan niet
farmacologische, effectieve bestrijding van overgewicht.
Bovendien lijken bruine vetcellen op de voorlopers van
spiercellen, omdat ze ook relatief veel mitochondriën bevatten.
En spierweefsel is een effectieve energiegebruiker, zoals je weet
als je Op
Eigen Kracht hebt gelezen. Binnenkort dus een ‘póóótje met
vet’ bestellen? Moet je wel om bruin vet vragen!