Overgewicht en gezondheid
Er verschijnt veel op dit gebied, verwarrend veel zelfs, en dan hebben we het niet specifiek over afslankboeken. Af en toe wordt het een voedingswetenschapper teveel, en die schrijft dan in de late uurtjes – want overvolle agenda – een boek om al de kolder en kletspraat die er gedrukt wordt over overgewicht en gezondheid de wacht aan te zeggen. Op deze website vind je daar verschillende voorbeelden van. In de serie ‘verstandige boeken’ dit keer een bespreking van het boek van journaliste Els van Thiel, ‘Overgewicht en gezondheid. Deskundigen over de praktijk en de feiten.’ Leesbaar en leerzaam, vinden we.
Journaliste Els van Thiel schreef in 1979 een boek over afslanken met de titel Morgen begin ik, een heel herkenbaar voornemen op dit gebied, waar we hier geen grollen over zullen maken. Vele jaren later steekt Van Lier haar licht op bij 16 wetenschappers: artsen, psychologen, sociologen, bewegingswetenschappers en andere geleerden, om een beter beeld te krijgen van de huidige stand van denken over overgewicht en gezondheid. In gemiddeld 10 pagina’s per persoon komen al deze wetenschappers in kernachtige, heldere interviews aan het woord en krijg je een goed beeld van de complexiteit van het probleem overgewicht.
Individu <-> maatschappij
Een beetje grof gesteld kun je de ‘oplossingen’ die de verschillende wetenschappers aandragen afzetten op de lijn individu – maatschappij, waarbij de een wat meer aandacht besteed aan het individuele omgaan met voeding, de gedragskant dus, en de ander meer kijkt naar de omgevingsinvloeden. Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid, en misschien de bekendste wetenschapper op dit gebied, is erg voor preventie van overgewicht door tijdige ondersteuning van mensen bij leefstijlverandering en een integrale aanpak, dus overheid, bedrijfsleven, scholen en de zorg moeten er samen werk van maken. Het moet mensen makkelijker gemaakt worden voor gezonde alternatieven te kiezen. Dat is ingrijpend, dus moeilijk, maar volgens Seidell op termijn zeker rendabel.
Anita Jansen, hoogleraar experimentele klinische psychologie aan de Maastricht University en gespecialiseerd in eetstoornissen en obesitas, beaamt dat we in een omgeving leven die eten aanmoedigt, maar de helft van de Nederlanders slaagt er toch maar mooi in om slank te blijven. We kunnen volgens haar dus niet zomaar de omgeving de schuld geven van onze neiging om meer te eten dan goed voor ons is. Ze stelt dan ook onomwonden dat overgewicht en obesitas gedragsproblemen zijn. Een belangrijke bevinding in haar onderzoek is, dat dikke mensen impulsiever zijn dan slanke mensen. Dat maakt het extra moeilijk om af te vallen. Jansen ontwikkelt zogenoemde inhibitietrainingen om de impulsiviteit af te remmen. Overgewichtigen leren dan hun eerste reactie af te stoppen door na te denken, de tijd te nemen en dan pas te reageren. Een ander punt dat blijkt uit haar onderzoek is, dat dikke mensen vaak een laag zelfbeeld hebben, met name vrouwen, en bijgevolg ook vaker depressieve gevoelens hebben. Een beter zelfbeeld helpt dan om beter met overgewicht en impulsiviteit om te gaan.
Waarheid
Bij alle verschillen in visie – en ‘Overgewicht en gezondheid’ is juist interessant vanwege het brede palet aan hoe er over dit probleem gedacht wordt – is de conclusie dat de ‘waarheid ergens in het midden ligt’ misschien iets al te snel getrokken. Het is aan de lezer om te kijken waar hij/zij de accenten legt en oplossingen ziet en om het eens/oneens te zijn met de specialisten.
Overgewicht en gezondheid. Deskundigen over de praktijk en de feiten. Els van Thiel, uitgeverij Wereldvenster, 175 pagina’s, oktober 2014. Prijs 19,95 Euro.
Zie verder ook een Eigen Kracht lezing uit 2011, ‘Volop eten, volop bewegen?’