Nut in een notendop

Er gaan in de (sport)voedingsupplementenhandel enorme bedragen om, dus dan is de vraag of supplementen nu wel zoveel te bieden hebben een terechte vraag. Supplementen worden om grofweg drie redenen gebruikt:

1. Ter compensatie van onevenwichtige voeding en een ongezonde levensstijl
2. Als aanvulling (supplement) van voedingsstoffen (bijvoorbeeld na een zware training)
3. Ter (directe) verhoging van het prestatievermogen

Verder is de motivatie voor suppletie afhankelijk van de doelstellingen en sportcultuur, die per tak van sport verschillen. We lopen de 'drie motivaties' kritisch na.

Ten eerste kunnen supplementen een onevenwichtige voeding en ongezonde levensstijl niet compenseren. Een basisgezondheid bouw je op en onderhoud je door: matig, gevarieerd en niet te vet te eten, niet te roken, niet of slechts matig te zijn met alcohol en gebruik van drugs te vermijden. Geen combinatie van supplementen kan daar tegenop. Het gebruik van supplementen ter compensatie van onevenwichtige voeding en een ongezonde levensstijl is misschien wel de meest oneigenlijke en nutteloze reden om supplementen te gebruiken.

Supplementen gebruiken als aanvulling van voedingstoffen, bijvoorbeeld na een zware training is in de meeste gevallen niet nodig. Op enkele uitzonderingen na zijn verbeteringen in de voeding meestal voldoende om een zware training op te vangen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat sporters met een verhoogd energieverbruik automatisch meer gaan eten met als gevolg dat de sporter ook meer waardevolle stoffen (vitaminen, mineralen) binnenkrijgt.

Supplementen gebruiken in een poging het sportprestatievermogen direct te verhogen heeft meestal geen nut en op zijn best soms een marginaal effect, waarvan je je kunt afvragen of hetzelfde of meer effect niet had kunnen worden bereikt door een betere afstemming van de verschillende elementen van training, voeding, herstel en motivatie. Dat is gelijk het belangrijkste bezwaar tegen het gebruik van (sport)voedingssupplementen: het leidt af van waar de werkelijke winst valt te behalen.

Ten overvloede zij nog eens opgemerkt, dat voor het overgrote deel van de (sport)voedingssupplementen het nut nauwelijks voldoende wetenschappelijke onderbouwing kent. Toch is gedegen wetenschappelijk onderzoek het enige criterium waarmee we een verstandige beslissing kunnen nemen over de geclaimde werking van een bepaald supplement. Helaas is de praktijk anders. Sporters kopen supplementen op basis van reclame, artikelen in niet-wetenschappelijke en commerciële tijdschriften en op aanbeveling van instructeur en medesporters.

Het beperkte nut van (sport)voedingssupplementen kan helder worden geïllustreerd aan de hand van de sportvoedingspiramide:

A. De (noodzakelijke) basis van uitgebalanceerde voeding in combinatie met training, herstel en motivatie.
B. Voordelen van sportvoedingspreparaten, bijvoorbeeld om koolhydraten en vocht aan te vullen.
C. Geringe toename sportprestatie door het gebruik van supplementen.

De sportvoedingspiramide maakt meteen duidelijk hoe groot de bijdrage is van sportvoedingssupplementen: ze vormen niet meer dan het topje. Die top krijgt in tal van fitness en bodybuildingmagazines wel heel veel aandacht. Wanneer je je sportieve ontwikkeling echter afhankelijk laat zijn van een omgekeerde piramide…ben je wel op heel wankele basis bezig!