De poppen van Pope
De Amerikaanse psychiater en dopingonderzoeker Harrison Pope is al meer dan 35 jaar bezig met de werking en bijwerkingen van anabole steroïden op lichaam en geest. In 2000 kreeg hij grote bekendheid met zijn boek over het ‘Adoniscomplex’, waarin hij een toenemende obsessie signaleerde van mannen met hun uiterlijk. Een obsessie die hij zag terugkomen in de ‘actiefiguren’ waarmee jongetjes speelden, zoals GI Joe, bijvoorbeeld. Dat het type speelgoed een grote rol speelt in de opvoeding, daarover wordt al vele jaren driftig gediscussieerd, met name over de invloed die Barbie heeft op het zelfbeeld van meisjes. Op Netflix valt sinds kort de serie ‘The Toys That Made Us’ te bekijken, waarin speelgoedfabrikanten hun verhaal doen. Pope zou zeggen: ‘Nou hoor je het eens van de makers zelf!’.
Je druk maken over je uiterlijk was lang iets waar voornamelijk (jonge) vrouwen mee bezig waren. Mannen keken natuurlijk ook in de spiegel, maar werden toch voornamelijk beoordeeld op dadendrang, dominantie en status. Harrison Pope zag het tij keren met de opkomst van de fitnessindustrie en schreef er in 2002 het boek The Adonis Complex: The Secret Crisis of Male Body Obsession over. Het fenomeen werd ook in Nederland herkend. De emancipatie van vrouwen, de afkalvende rol van de man als kostwinnaar en hoofd van het gezin, waren belangrijke factoren die heren onzeker maakten en terugwierpen op hun lichamelijke welbevinden. Mannen gingen massaal aan het ijzer om iets van de oude status terug te winnen. Pope zag die beweging weerspiegeld in het speelgoed van jongens, naar analogie van Barbie. Maatschappelijke ontwikkelingen drukten hun stempel op de ideale lichaamsvormen voor jongens en meisjes
Spelen is spiegelen
In de Netflixserie ‘The Toys That Made Us’ zijn voor wat betreft de ideale lichaamsbeelden vooral de eerste vier van de acht aparte afleveringen interessant. We maken kennis met Kenner Products, ooit een kleine speelgoedfabrikant die in 1977 de opdracht kreeg van George Lucas de merchandise van Starwars te doen en sindsdien 14 miljard dollar heeft omgezet. De action figuren, zoals Han Solo, zouden in de loop der jaren een stuk breder worden. Datzelfde gold voor de klassieke action figure G.I. Joe van fabrikant Hasbro. Oorspronkelijk vertegenwoordigd door de klassieke militaire takken: luchtmacht, landmacht en marine, en later uitgebreid met aller fantasietroepen die breder en extremer werden. De term ‘action figure’ is door de bedenkers van G.I. Joe gemunt, niet in de laatste plaats omdat het woord ‘doll’ (pop) streng verboden was. Jongens spelen niet met poppen, want het zijn geen meisjes. In 1964 bedacht en in 1978 wegens kwakkelende verkopen van de markt gehaald. Het tijdperk van een nieuwe koude oorlog tegen de Russen en ‘the evil empire’ door president Ronald Reagan (jaren 80) betekende de terugkeer van G.I. Joe: A Real American Hero’. Fabrikant Mattel is in de serie prominent aanwezig, allereerst natuurlijk met Barbie die in 1959 het licht zag en uit zou groeien tot misschien wel een van de meest invloedrijke speelgoedproducten ooit. Daarnaast waren zij tussen 1982 en 1987 wereldberoemd met He-Man, een soort Conan-achtige fantasyheld, begeleid door ‘Masters of the Universe’ actiefiguren. De Netflixserie ‘The Toys That Made Us’ laat op heel illustratieve en indringende wijze zien hoe spelen in feite ‘spiegelen’ is en hoe lichaamsbeelden er als het ware met de paplepel in worden gegoten.
Een recente presentatie van Harrison Pope vind je hier.
Over Barbie en de ontwikkeling naar een pondje meer, schreven we eerder,