Trillen of tillen: het effect van de trilplaat is niet echt schokkend
Aangekondigd als ‘high tech’ trainingsgereedschap zou de trilplaat voor een ware revolutie in fitness en sport zorgen. Spieren opbouwen in minder dan no time en lichaamsvet laten verdwijnen als sneeuw voor de zon. Claims die te mooi lijken om waar te zijn en dan ook op de nodige wetenschappelijke scepsis stuiten.
Whole Body Vibration
Uit onderzoek is bekend, dat een trilling direct toegepast op de spier een onwillekeurige en reflexmatige contractie van de spieren veroorzaakt. Dit wordt de Tonische Vibratie Reflex genoemd en is vergelijkbaar met de kniepeesreflex. Dat mechanisme is het onderliggende principe van de trilplaat. Door een hoge trilfrequentie (30 tot 60 maal per seconde) zouden met name de fast twitch of snelle witte spiervezels zich heel snel en vooral ook heel vaak moeten samentrekken. Een gemiddelde trilsessie duurt dan ook niet langer dan 3-5 minuten. Dat is vooral interessant, omdat de witte explosieve spiervezels meer kunnen toenemen in omvang dan de rode, slow twitch spiervezels, die je voornamelijk gebruikt bij matig inspannende activiteiten als wandelen en fietsen. Normale krachttraining, waarbij je explosief en zwaar traint, draait dan ook om het sterker en dikker maken van de snelle, witte spiervezels. Het is een type inspanning die niet lang kan worden volgehouden. De claims van de trilplaatfabrikanten, waarvan Powerplate, Nemes en Galileo 2000 in Nederland de bekendsten zijn, worden hoog ingezet: meer spierkracht, meer spiermassa, verhoogde uitstoot van spieropbouwende hormonen als groeihormoon en testosteron en dit alles begeleid door een verhoogde stofwisseling die het lichaamsvet doet smelten als sneeuw voor de zon.
Wetenschap
Wie twijfelt aan de ongelofelijke effecten van de trilplaten, wordt door de fabrikanten verwezen naar talrijke wetenschappelijke studies over trilplaten. Het fenomeen ‘trilplaat’ is de laatste jaren dan ook in menig fitnesscentrum aanwezig, een en ander voor een slordige 10.000 euro à contant of in termijnen. NOC*NSF vroeg de gerenommeerde inspanningsfysioloog prof. dr. Peter Hollander van de Vrije Universiteit van Amsterdam een literatuuronderzoek te verrichten. Zijn kritiek was vernietigend. “Van een gerichte training van spieren is geen sprake” en geen enkel onderzoek stelde duidelijk dat er een prestatieverhogend effect van “vibratietraining op de hormoonhuishouding” uitging. Met andere woorden, niks verhoogde productie van anabole hormonen. Hollander gaf een negatief advies en voegde er tevens aan toe, dat er eens echt goed onderzoek gedaan zou moeten worden. Die opdracht ging naar tienkamper en bewegingswetenschapper dr. Jo de Ruiter e.a. Die wilde vooral zo zuiver mogelijk te werk gaan. Hij gebruikte daarvoor twee groepen proefpersonen, waarvan de ene groep 11 weken lang (inclusief twee weken rust) met toenemende sets vibreerden en de controlegroep dezelfde oefeningen deden, maar dan naast de trilplaat. Gekeken werd vooral naar een verbetering van de samentrekkingseigenschappen en maximale spronghoogte, bij veel sporten een belangrijk element. Er werd geen enkel positief effect gevonden.
Kritiek
De kritiek van Hollander en de onderzoeksresultaten van dr. Jo de Ruiter kwamen hard aan bij de trilplaatfabrikanten. De trilplaten zouden onderling niet vergelijkbaar zijn, er zou geen progressieve belasting zijn toegepast, er was geen gebruik gemaakt van enige vorm van gewichttraining in combinatie met vibratietraining. Alle kritiek werd gepareerd door beide hooggeleerde heren, door er op te wijzen, dat de trilplaten qua principe wel degelijk allemaal hetzelfde zijn, dat er progressieve belasting is gebruikt door oplopende trilsets en dat het gebruik van enige vorm van traditionele krachttraining op de trilplaten vertroebelend zou werken. Hollander: “Dat is zoiets als halteren op je bed, en dan zeggen dat de resultaten aan de kwaliteit van het matras kunnen worden toegeschreven.” Alle onderzoeken waar op de websites naar verwezen wordt zijn volgens Hollander en De Ruiter onder de maat. Daar staat tegenover, zo stelt Hollander, “dat er honderden goede onderzoeken naar gewone krachttraining” zijn gedaan. Voorlopig lijkt de trilplaat, ondanks alle ongenoegens van de fabrikanten, daarmee gewogen en te licht bevonden.