Leverafwijkingen, nierfalen en N.O.-Xplode
Je kijkt niet meer vreemd op als iemand een leverstoornis ontwikkelt door orale anabole steroïden of een obscuur Aziatisch kruidenpreparaat. Maar een leverstoornis door een supplement dat de halve krachtsportwereld heeft gebruikt? Dat is andere koek. Over de risico’s van N.O.-Xplode.
N.O.-Xplode is het supplement dat het Amerikaanse supplementenbedrijf BSN groot heeft gemaakt.Toen BSN tien jaar geleden N.O.-Xplode introduceerde, was het bedrijf nog klein en hadden nog maar weinig bodybuilders en fanatieke fitnessers van pre-workoutsupplementen gehoord. Dat veranderde razendsnel toen sporters kennismaakten met het product, en merkten dat N.O.-Xplode hun workouts inderdaad een treedje hoger bracht. N.O.-Xplode werd in een korte tijd razend populair. Door het succes van N.O.-Xplode groeide BSN uit tot een bedrijf waar het voedingsconcern Glanbia in 2011 maar liefst 144 miljoen dollar voor neertelde.
Slimme cocktail
N.O.-Xplode is een slimme cocktail van stoffen waarvan je kunt verwachten dat ze sportprestaties verbeteren. De belangrijkste bestanddelen van de originele versie zijn aminozuren als L-citrulline en L-arginine, waar het lichaam het kleine molecuul stikstofmonoxide uit lospeutert. Stikstofmonoxide maakt bloedvaten wijder, waardoor je spieren meer zuurstof en glucose kunnen opnemen, en je volgens sommige studies intensiever kunt trainen. Bovendien geeft stikstofmonoxide je spieren na je training waarschijnlijk een groeiprikkel.
Nou werken supplementen L-citrulline en L-arginine de ene keer wel en de andere keer niet. Dat komt waarschijnlijk omdat het lichaam in veel gevallen die aminozuren snel afvoert. Supplementenmakers weten dat, en stoppen in supplementen die de aanmaak van stikstofmonoxide moeten verhogen – ze heten meestal ‘NO-boosters’ – stoffen uit planten die de vorming van stikstofmonoxide verhogen. Bij de originele N.O.-Xplode was dat rutaecarpine, een stof uit de Aziatische plant Evodia rutaecarpa. In reageerbuizen verwijdt rutaecarpine bloedvaten, waarschijnlijk doordat het de werking van stikstofmonoxide versterkt. Daarnaast bevat N.O.-Xplode stimulerende stoffen, zoals een fikse dosis cafeïne, snel opneembare suikers en creatine.
Bijwerkingen
Bodybuilders merkten al snel dat N.O.-Xplode bijwerkingen had. Voor sommige sporters waren die te gortig. Bij de ene was de stimulerende werking teveel van het goede, bij de andere waren de maagproblemen te onaangenaam om N.O.-Xplode te gebruiken.
Leverbeschadiging
Ernstiger zijn de gevallen van bodybuilders die leverafwijkingen ontwikkelden door N.O.-Xplode en die vanaf 2008 met een zekere regelmaat opduiken in de medische literatuur. Vaak gaat het om volwassenen, maar Mexicaanse artsen ontdekten in 2012 een leverstoornis bij een jongen van 17 die N.O.-Xplode had gebruikt. Hij moest overgeven, had buikpijn, geelzucht, en jeuk, was ernstig vermoeid, had donkerbruine urine, en verloor in een periode van 2 maanden 6 kilo. Toen de artsen hadden vastgesteld dat de lever van de jongen beschadigd was door een supplement, wisten ze hem met succes behandelen.
Dat het niet om een incident gaat, werd verleden jaar pijnlijk duidelijk toen Amerikaanse legerartsen een verontrustende brief stuurden naar het medische tijdschrift Annals of Internal Medicine. De artsen hadden alle gevallen geanalyseerd van Amerikaanse soldaten die in het buitenland waren gestationeerd, en met een ontstoken lever terug moesten keren naar huis. Meestal is zo’n ontstoken lever het gevolg van een virusinfectie of medicijngebruik, maar de artsen ontdekten bij 12 soldaten een afwijkende oorzaak: het gebruik van het N.O.-Xplode. Hier vind je een tabel met informatie over die gevallen.
De ontstekingen waren betrekkelijk mild, aldus de artsen. Transplantaties waren niet nodig en sterfgevallen deden zich niet voor, maar in drie gevallen was ziekenhuisopname noodzakelijk.
Nierfalen
Overigens vind je in de medische literatuur niet alleen meldingen van leverafwijkingen door N.O.-Xplode. Een paar weken geleden publiceerde een Amerikaanse arts een geval van een 26-jarige bodybuilder die 3 maanden N.O.-Xplode gebruikte en vervolgens aan zijn paarse urine ontdekte dat zijn nieren niet meer functioneerden.
Van andere aard is de publicatie van artsen van het Walter Reed Army Medical Center. Die rapporteerden in 2010 een geval van een ontstoken darm bij een gebruiker van N.O.-Xplode. Op een manier die de artsen niet goed begrepen had het supplement zweren in de darmwand veroorzaakt, waardoor de man bloed via zijn ontlasting verloor.
Rutaecarpine
Nog voordat de eerste melding van bijwerkingen door N.O.-Xplode in de literatuur verscheen wantrouwde de arts James Freese, die toen werkte voor de Amerikaanse luchtmacht, de samenstelling van het supplement. In 2007 waarschuwde hij daarom voor de eventuele risico’s van dat supplement in een kort bericht op de website van de Whiteman Air Force Base. Freese maakte zich vooral zorgen over rutaecarpine. Hoewel het effect van rutaecarpine op mensen nooit is onderzocht, zijn er wel reageerbuis- en dierstudies waaruit blijkt dat rutaecarpine de werking van leverenzymen kan verstoren. Daardoor kan de lever niet meer goed functioneren. In mindere mate verstoort rutaecarpine ook de werking van enzymen in de nieren.
Freese had het bij het rechte eind, suggereren de meldingen in de literatuur. Ongetwijfeld zijn de meeste gebruikers van N.O.-Xplode niet gevoelig voor de schadelijke effecten van rutaecarpine op de lever, maar is er kennelijk een groep voor wie N.O.-Xplode funeste gevolgen kan hebben.
Veranderde formule
Het lijkt er op dat dit inzicht ook bij BSN doordrong. In de zomer van 2011, na de overname door Glanbia, veranderde BSN de formule van N.O.-Xplode, en zette met veel bombarie N.O.-Xplode 2.0 in de markt. Een verschil met de originele versie was dat rutaecarpine ontbrak.
In de zomer van 2014 veranderde BSN de samenstelling van N.O.-Xplode nogmaals, tot verdriet van een flink aantal gebruikers, die merkten dat de impact van het supplement was verminderd. BSN had nog eens een aantal plantenextracten uit het product verwijderd.
Het zou zomaar kunnen dat de bijwerkingen die we zojuist noemden optraden bij gebruikers van de originele versie van N.O.-Xplode, en is de kans dat N.O.-Xplode nu nog ernstige bijwerkingen kan veroorzaken gereduceerd tot nul. En zo hoort het ook. Een supplement mag bij normaal gebruik geen bijwerkingen te veroorzaken.
Slot
Laten we even samenvatten wat deze affaire duidelijk maakt. Laten we ervan uitgaan dat de huidige versie van N.O.-Xplode veilig is. Dat is goed nieuws, maar het betekent ook dat er in ieder geval in de periode van 2004 tot 2011 een razend populair product op de markt is geweest waar niet onaanzienlijke risico’s aan kleefden.
We zeggen het nog maar eens: gebruik je hersens voordat je een supplement gebruikt. Doe research, slik niet alles wat de supplementenindustrie vertelt voor zoete koek, en wees voorzichtig. Sommige supplementen zijn gewoon onveilig.