Soms slopen supplementen je lever
Als artsen ernstige leverafwijkingen bij bodybuilders en fitnessfanaten ontdekken, dan zijn die vaak het gevolg van anabole steroïden. We vertellen je niets nieuws. Maar dat leverstoornissen net zo vaak worden veroorzaakt door supplementen, dat wist je misschien nog niet.
Volgens Amerikaanse artsen is het een trend: supplementengebruikers die last krijgen van hun lever. Al tientallen jaren is overenthousiast medicijngebruik de belangrijkste oorzaak van leverbeschadiging, maar het percentage van de gevallen dat wordt veroorzaakt door supplementen neemt gestaag toe. In 2004 was van alle gevallen van leverschade slechts 7 procent het gevolg van het gebruik van supplementen. Tien jaar later, in 2014, was supplementengebruik de oorzaak van maar liefst 20 procent van alle gevallen van leverbeschadiging. Da’s dus 1 op de 5 gevallen.
Een belangrijke factor is ongetwijfeld dat het totale aantal supplementengebruikers sinds het einde van de vorige eeuw is toegenomen, maar het zou ook zomaar kunnen dat er steeds meer riskante supplementen op de markt zijn. Die zijn vooral bedoeld voor mannen en vrouwen die intensief trainen met gewichten, suggereert het onderzoek dat we zojuist noemden: ongeveer een derde van alle supplementengebruikers met leverstoornissen gebruikte producten die de spiergroei en het vetverlies zouden moeten versnellen. Bodybuildingsupplementen, dus.
Anabole steroïden
Een paar maanden geleden inventariseerden Spaanse leverartsen alle meldingen van leverbeschadiging door supplementen die de afgelopen decennia in de medische literatuur waren gepubliceerd. Uit die overzichtsstudie blijkt hoe groot en ongrijpbaar het probleem is - zeker als je bedenkt dat die meldingen slechts het topje van de ijsberg zijn.
De Spanjaarden namen orale anabole steroïden, inclusief designeranabolen, mee in hun overzichtstudie. Wetenschappers, artsen en gebruikers van anabole steroïden weten dat die groep middelen een zware wissel trekt op de lever, dus is het niet verrassend dat leverartsen recent tientallen gevallen van leverbeschadiging door anabolengebruik hebben gerapporteerd. Maar tot hun verbazing vonden de Spanjaarden praktisch evenveel gevallen van leverbeschadiging door legale supplementen.
Bekende namen
De Spanjaarden noemen in hun publicatie sommige producten met naam en toenaam. Als je al wat langer meedraait, zullen sommige van die namen je bekend voorkomen. Zoals die van de Amerikaanse afslanksupplementen OxyElite, Lipokinetix en HydroxyCut.
Huis-tuin-en-keuken
Het is verleidelijk om te concluderen dat alleen HydroxyCuts en OxyElites in supplementenland schadelijk kunnen zijn voor de lever. Zulke supplementen bestaan uit mengsels van allerlei stoffen, en de precieze hoeveelheden zijn dikwijls niet bekend. Gebruikers bestellen ze vooral via gespecialiseerde webwinkels. Die conclusie trekken de Spanjaarden in hun overzichtsstudie nadrukkelijk niet. Als ze kijken naar welk ingrediënt het meest veelvuldig in leverslopende supplementen aanwezig is, dan staat het doodgewone groene thee op de allereerste plaats.
Groene thee is soms een bestanddeel van de verdachte groep, speciaal voor bodybuilders en fitnessfanaten ontwikkelde afslanksupplementen, maar zit ook in hele andere producten. In supplementen tegen haaruitval bijvoorbeeld, die soms leverafwijkingen veroorzaken. Of in doodgewone huis-tuin-en-keuken supplementen die bedoeld zijn om je gezond te houden, of wat meer energie te geven.
Groene thee
Nog niet zo lang geleden hebben Duitse onderzoekers zo'n groene thee-supplement geanalyseerd, dat afkomstig was van een gebruiker met afwijkende leverwaarden. De Duitsers hadden moeite te geloven dat zoiets doodgewoons als groene thee leverafwijkingen kon veroorzaken, en hadden verwacht dat ze verontreinigingen in het product zouden aantreffen. Niet dus. Wel ontdekten ze dat het supplement voor bijna 95 procent uit EGCG bestond, de belangrijkste actieve stof in groene thee. De fabrikant had zijn groene thee-extract zo sterk opgezuiverd dat het kennelijk - in ieder geval voor sommige individuen - schadelijk voor de lever was geworden...
Beperk de risico’s
Er circuleren honderden supplementen met stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de lever. Soms bevatten ze stoffen waarvan chemici op hun vingers kunt uittellen dat ze riskant zijn, maar ook op het eerste gezicht onverdachte producten kunnen zich bij gevoelige individuen ontpoppen als leverslopers. Als je wilt voorkomen dat jij zo'n product gaat gebruiken, besef dan dat je niet alle supplementenverkopers op hun blauwe ogen of op hun goede intenties kunt vertrouwen. Of je nu een bodybuildingsupplement wilt kopen op een obscure webshop in Verweggistan, of gaat experimenten met een afslankcocktail van de drogist bij jou op de hoek, doe eerst onderzoek. Googel de bestanddelen uit. Als je studies vindt die melding maken van "liver toxicity" of andere bijwerkingen, zie dat dan maar als een alarmsignaal.
Een tweede strategie is jezelf goed in de gaten te houden als je supplementen gebruikt. Volgens de Amerikaanse studie die we in het begin van dit webbericht noemden, stappen gebruikers van bodybuildingsupplementen vaak pas naar een arts als hun huid en oogwit geel verkleurt. Geelzucht, noemen artsen dat. Geelzucht is het gevolg van een ophoping van afbraakproducten in het lichaam die normaliter worden opgeruimd door de lever.
Volgens het Amerikaanse onderzoek treedt geelzucht bij het gebruik van foute supplementen pas op na een maand of drie. Maar al voor die tijd hebben gebruikers vaak al andere symptomen. Ze zijn misselijk, hebben weinig trek in eten, last van diarree en zijn voortdurend moe. Of ze hebben koorts en buikpijn. Dat zijn natuurlijk vage klachten, die heel goed het gevolg kunnen van een virusje of stress. Maar als je ze dagen achter elkaar hebt, dan is het misschien een goed idee om je supplementen een paar weekjes te laten staan. Gewoon om te kijken wat er gebeurt. En natuurlijk nooit te lang met klachten blijven lopen.