‘We mogen 400 kcal extra!’ Juichen of bezinnen?
Worden we doorgaans bestookt met waarschuwingen om vooral niet teveel te eten, vorige week bereikte ons via verscheidene populaire media het bericht dat we best 400 kilocalorieën extra per dag kunnen gebruiken. De bekende calorierichtlijnen – 2500 kcal/dag voor mannen en 2000 kcal/dag voor vrouwen – zouden te zuinig zijn. Goed nieuws voor iedereen die van lekker eten en drinken houdt. Maar voordat je je bord nu nog eens extra vol schept, is het raadzaam om dit hoopgevende bericht kritisch onder de loep te nemen.
Prime time op de Nederlandse televisie: een verslaggever van het
RTL-programma
Editie.nl brengt een bezoekje aan de McDrive voor een extra
portie kipnuggets, die zo’n 400 kcal leveren. “Enne… maak er maar
twee van, want de cameraman komt iedere dag ook wel 400
kilocalorieën tekort.” Ook andere media pikten het bericht op. De
populaire nieuwssite
Nu.nl vertaalde de nieuwe calorierichtlijn ook meteen in
eten: “Een extra cheeseburger dus, dat is wellicht veel
begrijpelijker.”
Kipnuggets, cheeseburgers: verleidelijk voor wie ervan houdt.
Maar of het verstandig is om de genoemde journalisten in hun
snackzucht te volgen... Belangrijke vragen zijn natuurlijk: waar
komt het bericht vandaan? Is het bericht juist? En hoe moeten we
het bericht interpreteren? Hier geven we de antwoorden.
Waar komt het bericht vandaan?
Het bericht is gebaseerd op een conceptrapport over energiebehoefte van de Britse Scientific Advisory Committee on Nutrition (SACN). Dit comité adviseert de Britse overheid over voeding. Op verzoek van het gezondheidsministerie deden ze onderzoek naar de energiebehoefte van de Britse bevolking en maakten ze daarover een rapport. Dit rapport bevindt zich nog in de conceptfase. Lezers worden nu in de gelegenheid gesteld om de inhoud te becommentariëren en de definitieve versie verschijnt in februari. Pas dan wordt het rapport aan de overheid aangeboden.
Is het bericht juist?
Nee! Het bericht is niet juist. Als je het rapport van de SACN
kritisch leest, zie je dat journalisten te snel zijn in hun
conclusies. Dat mag je in dit geval echter niet alleen het
journaille kwalijk nemen. Ook de SACN is onzorgvuldig met zijn
eigen formuleringen. Het comité schrijft namelijk ook zelf dat de
EAR (Estimated Average Requirements) of ‘gemiddelde
energiebehoefte’ voor energie voor volwassenen tot 16 procent
meer bedraagt dan tot nu toe werd aangenomen. Lezen we het
rapport echter nauwkeuriger, dan zien we dat het genoemde
percentage niet zozeer gerelateerd is aan de EAR, maar aan de
zogeheten PAL (Physical Activity Level). Hoe zit dat?
De energie die iemand dagelijks nodig heeft, wordt hoofdzakelijk
bepaald door twee factoren: het energiegebruik in rust (BMR) en
de mate van fysieke activiteit (PAL). Anders omschreven:
EAR=BMRxPAL.
Vooral met betrekking tot de PAL is er de laatste jaren veel
onderzoek verricht en de SACN concludeert op basis daarvan dat we
tot op heden het energiegebruik door fysieke activiteit hebben
onderschat. Gingen we in 1991 nog uit van een PAL-waarde van 1,4,
de SACN hanteert nu een gemiddelde PAL-waarde van 1,63. Het
verschil tussen beide? Jawel: 16 procent!
Met andere woorden: we gebruiken door fysieke activiteit ongeveer
16 procent meer energie dan tot nu toe werd aangenomen. Het
verschil wordt in hoofdzaak verklaard door een eerdere
onderschatting van de hoeveelheid energie die we tijdens normale
dagelijkse bezigheden gebruiken.
Met betrekking tot het energiegebruik in rust (BMR) is het echter
net andersom: dat lijkt namelijk juist wat lager te liggen. Het
verschil met eerdere inzichten is echter lang niet zo groot als
bij de PAL.
Een en ander leidt ertoe dat de SACN tot een energiebehoefte komt
die weliswaar hoger is dan eerder werd aangenomen, maar niet
zoveel hoger is als in de media wordt beweerd.
Laten we de cijfers er maar eens bij halen. De SACN maakt een
vergelijking met de in Engeland veel gehanteerde
Dietary Reference Values uit 1991. Voor een ‘gemiddelde man’
van 25 tot 34 jaar (1,77 meter, 70,5 kilo) bedraagt de EAR voor
energie volgens de SACN 11,4 MJ/dag, ofwel: 2725 kcal. In de
Dietary Reference Value is dat 10,3 MJ/dag (2462 kcal).
Een stijging dus van 10,7 procent (géén 16%!).
Voor een ‘gemiddelde vrouw’ in dezelfde leeftijdscategorie (1,62
meter, 59 kilo) bedraagt de EAR voor energie nu volgens de SACN
9,0 MJ/dag (2151 kcal) tegenover 8,0 MJ/dag (1912 kcal) in 1991.
Dat komt neer op een stijging van 12,6 procent.
Hoe moeten we dit bericht interpreteren?
Het moge duidelijk zijn: het nemen van 400 kilocalorieën extra
per dag is voor de meeste mensen niet raadzaam. Deze aanbeveling
wordt ook niet gesteund door het rapport van de SACN:
• In tegenstelling tot wat de media vorige week berichtten, meldt
de SACN nergens dat volwassen mannen en vrouwen 400 kcal per dag
meer mogen hebben. De aanbevolen extra hoeveelheid calorieën voor
gemiddelde mannen en vrouwen bedraagt respectievelijk 263 en 239
kilocalorieën per dag.
• Deze stijging komt niet overeen met een stijging van 16
procent. De toename van 16 procent heeft betrekking op het
energiegebruik door fysieke activiteit. Het energiegebruik in
rust is naar beneden bijgesteld.
Realiseer je bovendien dat je zult aankomen als je meer gaat
eten. Tenzij je natuurlijk tegelijk ook meer gaat bewegen.
Aankomen en afvallen blijven nu eenmaal simpelweg kwesties van
een disbalans in de energiehuishouding. Ofwel: eet je meer dan je
gebruikt, dan kom je aan.
Ook de SACN is zich ervan bewust dat zijn rapport een averechts
effect kan hebben op de overgewichtproblematiek. Het comité
benadrukt zelf dan ook dat: “Revised reference values should not
be interpreted to mean that individuals or groups should increase
their energy intake.” En verderop in het rapport schrijft de
SACN: “The high prevalence of overweight and obesity in the UK
population shows that, for the majority of people, energy intakes
are in excess of energy requirements. It is important that the
proposed EAR values are not used to signal or encourage an
increase in energy intake of the population as a whole.” Voor de
goede orde, er is geen advies een hele of zelfs maar een halve
hamburger extra te eten.
Negen kilo
Duidelijker wordt het wellicht als je leest hoe Hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell het verwoordde tegenover Editie.nl: als je een jaar lang iedere dag 400 kcal extra inneemt zonder meer te gaan bewegen, zul je in een jaar acht tot negen kilo aankomen. Negen kilo! En dan heeft Seidell het natuurlijk niet over spiermassa…