Aminozuren in de beklaagdenbank
Nou dat weer. Je doet je best om op een verantwoorde manier spieren op te bouwen, en daarbij hoort een voedingspatroon met voldoende leucine en methionine. Die aminozuren zijn ruim voorhanden in zowel whey als caseïne, en helpen je spiergroei te optimaliseren. En wat lees je vervolgens op het wereldwijde web? Dat die aminozuren veroudering in de hand werken…
Laten we maar beginnen met leucine. De alarmberichten over de schaduwzijde van leucine komen vooral uit de veganistische hoek. En eerlijk is eerlijk, de schrijvers van die verontrustende stukjes baseren zich op wetenschappelijke artikelen, waarin verouderingsonderzoekers nadenken over mogelijkheden om het verouderingstempo te vertragen door de inname van leucine te verminderen.
Hier vind je zo’n artikel. Het is geschreven door Valter Longo, een onderzoeker moleculaire wetenschappen die al jarenlang de positieve gezondheidseffecten van vasten en calorische restrictie bestudeert. Longo vermoedt dat mensen langer leven als het anabole signaalmolecuul mTOR in hun cellen minder hard gaat werken. Dat betekent minder spiergroei, maar ook een afname van de snelheid waarmee cellen zich ontwikkelen – en dus ook verouderen.
Anabolisme en veroudering zijn twee kanten van dezelfde medaille. En omdat ook leucine het anabole signaalmolecuul mTOR activeert, versnelt leucine ‘dus’ de veroudering, vertellen sommige veganistische bloggers. Daarbij komt natuurlijk ook om de hoek kijken dat vooral dierlijke eiwitten veel leucine bevatten, en plantaardige eiwitten juist niet.
Leucine versus IGF-1
Het artikel van Longo is theoretisch en speculatief. De term ‘leucine’ ‘valt in het stuk welgeteld 1 keer. De term ‘IGF’ 40 keer. Dat is niet voor niets. Leucine is, vergeleken met een hormoon als IGF-1, geen grote factor als het om anabole processen gaat. In reageerbuisonderzoek versnelt een concentratie IGF-1 die in het menselijk lichaam kan voorkomen de veroudering van niercellen, meldden Chinese wetenschappers in 2009. Leucine heeft een soortgelijke werking, maar daarvoor is dan wel een concentratie nodig die een factor 25 hoger is dan de leucineconcentratie in het lichaam van mensen die supplementen met leucine slikken.
Er is geen reageerbuisonderzoek waarin een normale consumptie van leucine veroudering versnelt, en er zijn ook geen dierstudies waarin leucine de levensduur verkort. Geef je wormpjes leucine, dan leven ze niet korter, maar langer. In dierstudies waarin ratten langdurig fikse hoeveelheden leucine door hun voer krijgen, komen geen nadelige effecten van leucine aan het licht. Hetzelfde geldt voor epidemiologisch onderzoek. In een Engels onderzoek, dat een paar weken geleden verscheen in Diabetologia, bleek een voeding met relatief veel leucine de sterftekans van diabeten niet te verhogen, maar juist een beetje te verlagen.
Ook methionine
Nu is leucine niet het enige aminozuur dat in de veganistische contreien van het internet in een kwade reuk staat. Volgens de meeste bloggers en vloggers die waarschuwen voor voedingsmiddelen met veel leucine, kan ook een dieet met veel methionine niet door de beugel. Ook dat aminozuur komt in respectabele hoeveelheden voor in eiwitten uit zuivel – en dus ook in whey en caseïne. En ook dat aminozuur zou veroudering versnellen.
Ook in dit geval baseren de bloggers en vloggers zich op wetenschappelijke artikelen. Vaak zijn die geschreven door de Spaanse bioloog Gustavo Barja, die vermoedt dat een dieet met weinig methionine het verouderingstempo vertraagt. Barja deed vooral dierproeven, maar heeft zelf geen studies gepubliceerd waarin proefdieren ook echt langer leven door zo’n dieet. Barja baseerde zich op dierstudies uit de vorige eeuw. Als je die dierproeven mag geloven, kan een drastische reductie van de hoeveelheid methionine in het dieet de levensduur verlengen. Dat komt waarschijnlijk omdat methionine nodig is voor de productie van vrijwel elk eiwit dat cellen aanmaakt. Als de beschikbaarheid van methionine beneden een bepaald niveau zakt, vertraagt de volledige stofwisseling van de cel. En neemt dus ook het tempo van veroudering af.
Dat klinkt goed, maar de onderzoekers moesten daarvoor de hoeveelheid methionine in het voer van hun dieren met een factor vijf verminderen ten opzichte van standaardvoer. Het is moeilijk om dat te vertalen naar mensen, maar het zou betekenen dat je de inname van methionine zou moeten terugbrengen naar minder dan een halve gram per dag. Een doorsnee-veganist consumeert ongeveer een gram methionine per dag, een dieet dat is samengesteld volgens de huidige voedingsrichtlijnen levert zo’n 2 tot 3 gram per dag.
Een dieet met nog geen halve gram methionine per dag heeft waarschijnlijk allerlei vervelende consequenties die we nu nog niet goed kennen, en geen enkele serieuze diëtist of voedingswetenschapper zal het adviseren. Tegelijkertijd zijn er geen aanwijzingen dat mensen die meer methionine consumeren dan normaal ongezonder zijn, of sneller verouderen, dan mensen met juist betrekkelijk weinig methionine in hun dieet. Zo is er bijvoorbeeld geen verband tussen de hoeveelheid methionine in het dieet en de telomeerlengte van het DNA. Telomeren zijn stukjes in het DNA die korter worden naarmate een organisme ouder wordt. Hoe sneller iemand veroudert, en hoe ongezonder iemand leeft, hoe sneller de telomeren korter worden.
Mis
Het lijkt er op dit moment dus niet op dat bodybuilders die, in welke vorm dan ook, relatief veel methionine of leucine consumeren, sneller oud worden dan normaal. Die shake met whey of caseïne kun je rustig blijven gebruiken, en ook met die bak magere kwark is niets mis.
Waarmee misschien wel iets mis is, is met de manier waarop sommige mensen met internet omgaan. Het meest positieve van het internet is misschien wel dat het iedereen in staat stelt om de hand te leggen op een ongekende schat aan informatie. Maar je moet van goeden huize komen om al die wetenschappelijke studies, abstracts, commentaren en discussies te kunnen beoordelen. Niet iedereen kan dat, en dat hoeft ook niet. Je moet wel proberen een beetje gevoel te ontwikkelen voor wat een goed betoog is en wat een halfverteerd verhaal van bij elkaar gesprokkelde brokjes info van het wereldwijde web.