Het compensatiespook verjagen
Er waart een spook door fitness. Het is het spook van de compensatie. Het compensatiespook is een grappige geestverschijning die je voortdurend in je oren fluistert dat je lekkers hebt verdiend. Stapje gezet, hapje verdiend. Zoiets, en dat de hele dag door. ’s Avonds getraind, dan op de bank met een stofwisselingsversnellende Aktie-film op je breedbeeld en een gezinszak paprikaribbelchips binnen handbereik. En dat spook maar lachen.
Mensen zijn echte compensatiedieren. Is er een vangrail aangelegd, dan trappen ze het gas wat dieper in. Hebben ze flink geplankt, dan moet daar als beloning gelijk een kaasplank tegenover staan. Ontbijt overgeslagen? Dan wordt dat later rijkelijk ingehaald met snacks. Het contraproductief compenseren was anderhalf decennium geleden een bommetje dat ondermeer door prof. Klaas Westerterp werd geworpen. Van fitnessen val je niet af, luidde zijn prikkelende stelling. Hoewel wij het daar niet geheel mee eens zijn, is een van de verklaringen hiervoor te vinden in het compensatiegedrag dat veel mensen die naar het fitnesscentrum gaan vertonen. Ze hebben zichzelf een of twee keer per week in beweging zet en kunnen ‘dus’ de rest van de week met een zak chips op de bank hangen.
Compenseren voor ongezond gedrag
Zo blijkt uit een Zwitserse studie dat mensen die 1 tot 5 uur per week sporten hun workout regelmatig compenseren door bijvoorbeeld bij de wereldberoemde fastfoodketen met de gele ‘M’ te gaan snacken. Mensen gaven in het onderzoek regelmatig aan dat ze zich niet schuldig over hun ongezonde snackgedrag hoeven te voelen als ze hebben gesport. Dat compensatiegedrag erg ver gaat, blijkt uit ook weer een Zwitserse studie,van 2016. In deze studie vroegen de onderzoekers aan 490 mensen, of fysieke activiteit nog nodig is om af te vallen als zij een maaltijdvervanger gebruikten. Het blijkt dat veel mensen dachten dat fysieke activiteit niet meer nodig was als zij een maaltijdvervanger (maaltijdreep, of maaltijdshake) gebruikten. Ook dachten veel mensen dat het gebruik van een maaltijdvervanger een vrijbrief is om later op de dag ongezond te snacken. Veel mensen denken dus dat ze best wel iets ongezonds mogen doen, als ze eerder hebben bewogen, of in hun ogen een verantwoord voedingsmiddel hebben genuttigd.
Strategische informatie
Des te schrijnender en listiger is het dat veel voedselproducenten je proberen te bedotten met hun schijnbaar gezonde voedselclaims. Zo denken mensen dat producten waarop een gezondheidsclaim staat, dat het product gezond is en lezen zij minder snel het etiket. Het gevolg kan zijn dat mensen denken dat ze iets gezonds hebben gegeten en dit later compenseren met minder fysieke activiteit en ongezonde snacks.
We geven je een snelcursus bedotten waar je bij staat met een paar 100% ware feiten over een bestaand product, komt ie: bevat 0% vet! Bevat 100% natuurlijke suikers, 90% zuiver water en cafeine dat de vetafbraak mogelijk stimuleert. Lijkt best een verantwoord product toch? Mis. Het gaat om cola. Niet bepaald gezond.Dat een voedingsproduct nul procent vet bevat, betekent bijvoorbeeld nog niet dat je er veel van kan gaan eten. De meeste van die nul procenters bevatten nogal eens flink wat suikers en dus calorieën. Het hameren op die nul procent vet werkt echter compensatiegedrag in de hand. ‘Het is misschien wat meer calorieën, maar het is niet vet.’
Contraproductief compenseren afleren
Hoe leer je dat contraproductief compenseren nou af? Door een combinatie van betrouwbare kennis vergaren en deze kennis bewust in te zetten en de neiging jezelf bij de neus te nemen te onderdrukken. We beginnen met na de training de zak chips te laten staan, en ook de rest van de week wat meer beweging te sprokkelen. Zeker als je lange dagen moet zitten, is het aan te raden wat bewuster die beweging te sprokkelen door bijvoorbeeld een stappenteller in te zetten en dagelijks minimaal naast je workouts 5000 stappen te maken. In de supermarkt lezen we de labels twee keer, met een gezonde portie achterdocht. Bij scherpe bochten nemen we wat gas terug. Het is eigenlijk een cursus je natuurlijke neigingen niet volgen. Te beginnen met vandaag.
Een handige tool om het compensatiespook integraal aan te pakken, vind je hier.