Gewoon gezond is goed genoeg

27 MRT. 14

We eten amandelen om af te slanken, gojibessen tegen veroudering, inca-bessen tegen Alzheimer, chia-zaad tegen kanker, rauwe cacao voor het libido en spirulina om ons te beschermen tegen radioactieve straling. Van dit alles niet zo’n klein beetje ook. Marktonderzoek wees onlangs uit dat 10 procent van de Nederlanders superfoods noodzakelijk vindt en dat bijna een kwart ze weleens eten. 

“Niet zo veel”, vindt het Voedingscentrum, de opdrachtgever van genoemd onderzoek. Toch  getuigen diverse winkelketens van een aanhoudende stijging in omzet. Ecologische winkels rapporteren een verdubbeling van de omzet in superfoods over de afgelopen twee jaar.Bladen en kranten staan bol van de bessen. De consumptie van superfoods lijkt een fikse hype te worden. Zitten we straks allemaal aan de superfoods? Volgens Patricia Schutte, woordvoerder van het Voedingscentrum is het gewoon een ‘marketingtruc’, want ‘superfoods bestaan helemaal niet.’ Toch lijken veel mensen – en vooral de beter opgeleiden – te vallen voor deze dure verleiding. Hoe komt dat?

Wellness & orthorexia

Hoe werkt dat ook alweer met marketing? Angst is het beste verkoopmiddel. We zijn bang om ziek te worden, minder te presteren of niet in de smaak te vallen. En dan lijken superfoods een aardig dammetje op te werpen tegen de boze buitenwereld. Aan zo’n ‘dammetje’ mag dan een prijskaartje hangen. Superfoods lijken vooral iets te zijn voor de ‘worried well’, de mensen met een goed betaalde baan, die in de regel al behoorlijk gezond eten, geen of weinig overgewicht hebben en doorgaans heel prettig leven. Zij willen dat graag zo houden en dat geeft stress. 

Soms verandert die vage onrust over gezondheid en presteren echter in een ongezonde houding ten opzichte van voeding. We beginnen voedingsmiddelen te mijden, eenzijdiger te eten (alleen maar héél gezonde dingen) en komen zo richting een aandoening die orthorexia wordt genoemd. Orthorexia-patiënten lijden aan een ziekelijke gerichtheid op ‘gezond’ eten en nemen voeding doodserieus, zou je kunnen zeggen. De moraal: je moet voeding niet vanuit de ‘onderbuik’ benaderen.

Groente en fruit waren ooit gezond

Superfoodaanhangers claimen dat superfoods supergezond zijn. Om die claim te staven, bedienen ze zich van allerlei argumenten en beweringen. Zo zouden Nederlandse groenten en fruit tegenwoordig niet meer zoveel vitamines en mineralen bevatten als vroeger. Maar hard bewijs ontbreekt. Er wordt weleens verwezen naar een rapport van het Alterra Instituut van de Universiteit Wageningen uit 2007.

Maar daarin lezen we juist: “Samenvattend kan gesteld worden dat de stelling dat de gehalten aan nutrie¨nten dalen niet algemeen geldig is.”Er zitten dus nogal wat haken en ogen aan deze claim. Misschien moeten we eerst gewoon wat meer groente en fruit gaan eten, voordat we ons bekommeren over de al dan niet dalende voedingswaarde hiervan. Want slechts 5 procent van de Nederlanders blijkt de aanbevolen hoeveelheid te halen. En datzelfde geldt overigens voor de aanbevolen hoeveelheid vis en vezels.

Enge E-nummers

Een andere argument van superfoodgoeroes is dat ‘gewone levensmiddelen’ tegenwoordig barsten van de E-nummers. Ook die klinken eng. Kunstmatige toevoegingen: dat kan natuurlijk niet goed zijn. Het zijn door Europa goedgekeurde toevoegingen om producten langer goed te houden of extra smaak of kleur te geven. Met die toevoegingen op zichzelf is niet veel mis. Wel is het zo dat juist aan ongezonde producten meer van die E-nummers worden toegevoegd. Dat die producten ongezond zijn heeft eerder te maken met de hoeveelheden suiker en vet die erin zitten. Maar met ‘normale’ voedingsmiddelen kun je jezelf prima beschermen tegen een ‘overdosis’ aan suiker en vet. En vooruit....ook tegen die enge E-nummers. 

Placebo-effect

“Maar we voelen ons er wel veel beter door!”, zegt toch iedere superfoodfanaat. Fijn natuurlijk, maar in hoeverre zit dat gevoel ‘tussen de oren’? Het placebo-effect kan heel groot zijn. Vooral als het gaat om ‘je goed voelen’. Alleen al het feit dat je uitvoering geeft aan je voornemen om ‘gezond’ te leven, geeft een goed gevoel. Denk aan de roker die een dag is gestopt of de dikkerd die een dag niet snoept: fysiek zijn ze na die ene dag nog niet zo veel gezonder, maar het geeft een goed – en ja, ook gezond – gevoel. Zo kan het ook werken voor mensen die superfoods eten. Dat ze zich beter voelen is heel goed mogelijk. Maar of ze fysiek ook echt gezonder zijn... 

Andere keuzes

Gezond eten in tijden van overvloed is misschien niet zozeer een kwestie van wat we wel eten, maar juist van wat we niet eten. Dat betekent voor minder én minder ongezonde voeding kiezen. Minder chips, hamburgers, koek en snoep; ofwel minder producten met veel suiker, zout en vet en weinig vezels. Wat minder pakjes en zakjes, wat meer gewone basic voedingsmiddelen, waarvan je zelf een maaltijd bereidt. Gewoon gezond is goed genoeg. Of om te spreken met Katie Roiphe, de bekende Amerikaanse essayist en auteur van onder meer Lof van het rommelige leven: “Probeer niet voor eeuwig te leven, want dat gaat je niet lukken.” 

We schreven eerder over superfoods: 

• Zeven superfoods voor bodybuilders & fanatieke fitnessers 

• Amandelen – een superfood onder de loep 

• Interessante documentaire over ‘healthfood junkies’ vind je hier