Wat is nu gezond?
Goede en toegankelijke voedingsboeken zijn schaars in het Nederlandse taalgebied. Zo schaars dat ze op de vingers van een hand te tellen zijn. Recent verscheen er een van de hand van professor Martijn Katan, hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, onder de titel ‘Wat is nu gezond?’. Een heleboel mensen zijn daarover in verwarring. Gelukkig dat professor Katan zijn kennis wil delen met de leek die harde informatie zoekt. Bovenaan het boodschappenbriefje zetten.
Jaarlijks eet en drinkt iedereen ongeveer 1000 kilo voedsel, van een witte boterham met jam tot aan de gefrituurde kipstukken van Kentucky Fried Chicken, ongeveer het equivalent van een ‘koe en een kalf en een heel paard half’, en nog kunnen we van de honger vaak niet slapen. Gelukkig is Martijn Katan sinds 2005 bezig met onderzoek naar voeding en overgewicht. ‘Het is hét grote probleem van deze tijd. Wil je het probleem aanpakken dan grijp je al gauw diep in in het leven van mensen’, aldus Katan in het januari (2008) nummer van Voeding Nu, het blad van het Voedingscentrum over voedsel, voeding en gezondheid. Trekken we het woord ‘stofwisseling’ wat breder, dan is ‘overgewicht in feite de andere kant van het klimaatprobleem: we verbranden enorme hoeveelheden fossiele brandstof om zelf meer brandstof te kunnen opslaan als buikvet’, voegt hij er in het interview aan toe. Kortom, het dikke-ik moet gewoon consuminderen, dan slaat hij drie vliegen in één klap: een betere gezondheid en een beter (sociaal) klimaat. Als dat nog onvoldoende motivatie levert…
Gezonde voeding
In vijftien hoofdstukjes behandelt Katan wat er wetenschappelijk
vaststaat over voeding en gezondheid. Na een korte inleiding,
wordt de aftrap genomen met ‘Wegwijs tussen feiten en fabels’,
dat niet zozeer een opsomming is van fabels als ‘honing is heel
gezond’, om dan te concluderen met ‘feitelijk niet gezonder dan
een paar scheppen suiker’, maar een helder verhaal over hoe al
die feiten en fabels tot stand komen, hoe wetenschap en
voedingsonderzoek werkt, en hoe het zit met belangen en
beïnvloeding. Aan het eind van elk hoofdstuk krijgt de lezer een
paar ‘belangrijk om te onthouden’ pointers mee.
De belangrijkste boodschap die je bijvoorbeeld aan het eind van
hoofdstuk 2 - dat over de effecten van voeding op gezondheid gaat
- meekrijgt is: ‘Het is niet gezond om van iets gezonds te veel
te eten’. Kortom, gezonde voeding is misschien wel meer een
kwestie van matigheid dan van leef je uit met bruin brood en
fruit.
In de volgende hoofdstukken komen onder andere zaken aan bod als
‘het ontbijt’, ‘lunch’ en ‘avondeten’, ‘fruit’, ‘de strijd om de
slanke lijn’ en ‘waar vind je informatie over gezond eten?’, een
prima hoofdstuk waarin ook tal van betrouwbare websites staan,
compleet met cijfer voor gebruiksgemak. Naast het eigen Voedingscentrum
dat een 8 scoort, wordt ook het Amerikaanse MedlinePlus genoemd, dat van Katan
de kwalificatie ‘Amerikaanse topwetenschap over voeding en
gezondheid. Goed leesbaar’, meekrijgt en dan ook met een 9 wordt
beloond. Tot slot, in het notenapparaat achterin het boekje,
staat precies waar professor Katan zich op baseert. Zoals dat
hoort in de wetenschap. Een hele kleine kanttekening bij een
verder voorbeeldig boekje, in het hoofdstuk (11) dat over sporten
gaat, staat dat cafeïne op de dopinglijst
staat, en dat is al sinds 2004 niet meer het geval. Professor
Katan heeft ons laten weten dat het bovenaan zijn lijstje staat
om ‘in de tweede editie te veranderen’. Een eerder webbericht
over Katan, vind je hier.
Wat is nu gezond? Fabels en Feiten over Voeding. ISBN
978903513133 0 – uitgeverij Bert Bakker, 198 pagina’s, € 14,95.