De ware betekenis van ‘not for human consumption’
Avontuurlijk ingestelde gebruikers van supplementen, die graag rondneuzen in obscure webwinkels, stuiten regelmatig op producten die volgens het label ‘not for human use’ of ‘for research purposes only’ zouden moeten zijn. Met die waarschuwingen hopen de makers dat ze wetten en richtlijnen kunnen omzeilen. Het werkt niet, maar het is leuk geprobeerd.
Een willekeurig voorbeeld van een sportsupplement dat is voorzien van het predicaat ‘not for human use’ is Dark Energy, een al wat oudere preworkout-formule die zowel het omstreden DMAA als het net zo omstreden DMHA bevat. Op sociale media vind je enthousiaste reviews van Dark Energy, die de nadruk leggen op het gevoel van euforie en energie dat je zou moeten krijgen door Dark Energy.
Die beschrijving zou een weldenkend mens moeten afschrikken. Dit soort effecten verwacht je van een recreatieve drug, niet van een supplement voor sporters. Maar goed, misschien is Dark Energy niet gemaakt voor weldenkende mensen.
En nu we het toch over recreatieve drugs hebben, de eerste producten met opschriften als ‘not for human use’ waren recreatieve drugs. Toen rond 2000 internetwebwinkels designerdrugs gingen verkopen, dachten de uitbaters van die winkels dat ze op die manier ongestoord hun gang konden gaan. Er waren wetten die perk en paal stelden aan wat er allemaal in voedingsmiddelen, supplementen en medicijnen mag zitten, maar als je iets verkoopt wat geen voedingsmiddel, geen supplement en medicijn is, dan gelden al die regels niet. Tenminste, dat was de gedachte.
Diezelfde truc wordt nu ook gebruikt door producenten van sekssupplementen, supplementen die je slimmer zouden moeten maken - en uiteraard ‘supplementen’ met experimentele farmacologische stoffen als SARMs en groeihormoonverhogers. Er zijn zelfs SARMs opgedoken met etiketten waarop stond dat ze voor ‘for lab rat use only’ zouden zijn. Je moet maar durven.
Adopitide als voorbeeld
In de praktijk zie je de ‘not for human use’-vermeldingen alleen op producten met betrekkelijk obscure stoffen. Op pillen en flesjes met bekende harddrugs als of klassieke dopingmiddelen als anabole steroïden en groeihormoon zul je ze niet vinden. Voor die stoffen is de wet klip en klaar. De wet noemt ze met naam en toenaam en stelt dat ze niet vrij verkrijgbaar zijn. Maar voor een stof als prohibitin-targeting peptide-1 is de situatie niet zo duidelijk.
Prohibitin-targeting peptide-1 is op de markt onder namen als FTPP of adipotide. Webwinkels verkopen het als een middel dat uiteraard ‘not for human consumption’ geschikt is, maar waarmee je wel zou moeten kunnen afslanken. Sommige webwinkels verkopen adipotide niet alleen als injectievloeistof, maar ook voorverpakt in neussprays en handige injectiepennen. Klaar voor gebruik.
Over de effecten van adipotide op mensen is nauwelijks iets bekend. In 2011 publiceerden Amerikaanse onderzoekers, verbonden aan de universiteit van Texas, een dierstudie waarin apen in een periode van maand veertig procent van hun vetmassa verloren toen ze adipotide kregen. Het middel vernietigde bloedvaten naar de vetcellen, waardoor die afstierven. Of adipotide ook andere bloedvaten aantast, hebben de onderzoeker niet goed uitgezocht.
Volgens de Amerikanen was adipotide ‘relatief mild’, al zagen ze wel nierschade bij hun proefdieren. Je moet daarbij bedenken dat de onderzoekers er belang bij hadden om luchtig te doen over de bijwerkingen. Ze waren met een farmaceutisch onderzoeksbedrijf in zee gegaan om adipotide verder te ontwikkelen tot een medicijn.
Dat bedrijf zette in 2019 een punt achter een onderzoek waarin zwaarlijvige mannen met prostaatkanker adipotide kregen. Dat is alweer vijf jaar geleden. Omdat na 2019 geen juichende persberichten verschenen, kun je ervan uitgaan dat de resultaten tegenvielen. De gewenste afslankende werking was waarschijnlijk maar klein ten opzichte van de bijwerkingen. In webwinkels met ‘research chemicals’ en ‘grijze supplementen’ liggen wel meer van zulke afgedankte farmaceutische experimentele middelen.
Cynisch
Webwinkels verkopen dus een experimenteel middel als adipotide, waarvan de risico’s en de werking nauwelijks bekend zijn – en vermelden er voor de zekerheid bij dat het product ‘not for human use’ is bedoeld. In een artikel dat in 2023 verscheen in Performance Enhancement & Health, noemden de Britse criminologen Luke Turnock en Nick Gibbs die praktijk ‘cynisch’.
Turnock en Gibbs brachten de markt voor deze nieuwe middelen in kaart en schrokken zich een hoedje. Iedereen met een postadres, een creditcard en een internetaansluiting kon deze experimentele middelen kopen, met alle risico’s van dien. Dat ging vroeg of laat fout.
Rechtszaak
In Nederland gebeurde dat met een klant van een grote Nederlandse webwinkel die SARMs verkocht. Hij vertelde eerder in het voorjaar van 2024 in een rechtszaak over de bijwerkingen waarmee hij te maken kreeg. Een paar jaar eerder waren agenten binnengevallen bij het bedrijf en hadden ze voorraden, machines en computers in beslag genomen. De rechercheurs hadden toen brieven van een andere klant gevonden, die bijwerkingen rapporteerde aan het bedrijf.
Ook op de SARMs van dit Nederlandse bedrijf stond dat de capsules en de poeders die het bedrijf verkocht ‘niet voor menselijke consumptie bedoeld waren, maar enkel voor onderzoeksdoeleinden’. De advocaten van het bedrijf vonden dat het bedrijf niets fouts had gedaan. Het bedrijf had toch verteld dat hun producten ‘not for human use’ waren?
De rechter vond dat grote onzin en veegde dat argument van tafel. Het bedrijf had honderden klanten en wist heel goed dat die de capsules en poeders gebruikten. Op websites had het bedrijf kuurschema’s en doseringen gepubliceerd - en agenten hadden chatgesprekken in handen gekregen waarin het bedrijf met klanten kuurschema’s en doseringen besprak.
De zaak was zo klaar als een klontje. De webwinkel had zich toch heus “op grote schaal en voor langere tijd beziggehouden met de illegale handel in geneesmiddelen en (onveilige) voedingsmiddelen”, aldus de rechter. Ook al zijn SARM’s, net als adipotide, nog in een experimentele fase, het zijn wel degelijk geneesmiddelen – en die mag je niet verhandelen. “Het gebruik van ongecontroleerde geneesmiddelen en voedingsmiddelen kan grote gevaren opleveren voor de gezondheid van de gebruikers ervan”, aldus de rechter.
Het bedrijf had “uitsluitend vanuit financieel gewin gehandeld”, vond de rechter ook. Het had “de risico’s van die producten voor de gezondheid van de gebruikers op de koop toegenomen”. De eigenaars van de onderneming kregen voor Nederlandse begrippen een fikse boete van enkele tienduizenden euro’s.
Strenger
De Nederlandse wetgeving is in vergelijking met Amerika betrekkelijk mild voor dit soort bedrijven. Als deze zaak in de Verenigde Staten was gevoerd, waren de eigenaars van dit bedrijf er niet met geldboetes vanaf gekomen. In 2022 veroordeelde een rechter in Florida de eigenaar van een bedrijf dat SARM’s als ostarine verkocht tot een celstraf van 4 jaar en 6 maanden en een geldstraf van enkele miljoenen dollars.
“Farmaceutische bedrijven zijn SARM’s aan het onderzoeken”, had de eigenaar geschreven in een onderschepte email. “Ze zijn ostarine nu bijvoorbeeld in fase-2-trials aan het testen. Dat betekent dat je ostarine niet als veilig voor menselijk gebruik kunt beschouwen. Het verkopen van ostarine als voedingssupplement is illegaal en te vergelijken met het verkopen van heroïne.”
Ook dat bedrijf had labels als ‘not for human use’ op zijn producten geplakt om problemen met de wet te voorkomen. En ook in die rechtszaak had de rechter dat argument van tafel geschoven.