Van Vitaal naar Fataal
Het rommelt rond het afslanksupplement conjugated linoleic acid aka CLA. Volgens onderzoek van de Amsterdamse voedingshoogleraar prof. Martijn Katan kleeft aan CLA hetzelfde risico als aan de gevreesde transvetzuren. Eigenlijk hadden we dat kunnen weten, want strikt genomen zijn CLA’s transvetzuren. Een webbericht volgens de formule ‘eerst het zoet, dan het zuur’.
Onderzoeken
In gewone voedingsmiddelen zitten CLA’s vooral in volvette zuivelproducten en in vet vlees. CLA’s zijn vetzuren die ontstaan als micro-organismen in de maag van koeien het gras in onverzadigde vetzuren omzetten. In de jaren negentig leek het er even op dat CLA een geschenk uit de hemel was voor iedereen die een lichaam wilde met minder vet en meer spieren, een vitaal, ondernemend, actief lichaam dus. Amerikaanse onderzoekers, die nauwe banden hadden met de vleesindustrie, ontdekten toen dat muizen en ratten die CLA’s door hun voer kregen vetmassa verloren en vetvrije massa wonnen.
Proeven
De eerste proeven op mensen bevestigden de positieve uitkomsten van de dierstudies. In een door een fabrikant gefinancierde studie verloren dikke afslankers bijvoorbeeld 1.8 kilo vet en wonnen ze een krappe kilo vetvrije massa als ze drie maanden lang elke dag 3.8 gram CLA’s slikten. In een onderzoek van Maastrichtse voedingswetenschappers met proefpersonen die na een afslankdieet weer min of meer normaal waren gaan eten, zorgden 3.6 gram CLA’s per dag ervoor dat de ex-dikkerds verhoudingsgewijs meer spiermassa opbouwden en minder vetmassa.
Sneven
Mooie resultaten, maar grote en langdurende studies konden die niet bevestigen en sneuvelden. Dikke proefpersonen die een jaar lang elke dag 3.5 gram CLA’s slikten verloren daardoor in totaal 2 kilo vet en wonnen een armzalig half kilootje vetvrije massa. Als de proefpersonen nog een jaar bleven doorslikken hielden ze die resultaten vast, maar een verdere vooruitgang zat er niet meer in, aldus een vervolgonderzoek.
Transvetzuur
Chemisch gezien zijn CLA’s verwant aan de industriële transvetzuren die voedingsfabrikanten op dit moment overal ter wereld uit hun producten verwijderen.
Transvetzuren zijn chemisch gemanipuleerde onverzadigde vetzuren. Omdat transvetzuren niet makkelijk bederven gebruikte de industrie ze vroeger graag, totdat voedingswetenschappers ontdekten dat ze de bloedvaten vernauwden en zo aderverkalking, beroertes en hartaanvallen veroorzaakten. Als je het wat preciezer wilt weten: transvetzuren zorgen voor een verhoging van het ‘slechte cholesterol’ LDL.
Vandaar dat voedingswetenschappers van de Amsterdamse VU zich afvroegen of CLA’s wel helemaal veilig zijn. Om die vraag te beantwoorden veegden de Amsterdammers de gegevens van 39 trials bij elkaar waarin onderzoekers CLA’s of kunstmatige transvetzuren aan mensen hadden gegeven. Uit de meta-analyse bleek dat transvetzuren en CLA’s even slecht zijn voor hart en bloedvaten. Ze verlagen allebei het ‘goede cholesterol’ HDL, en verhogen het ‘slechte cholesterol’ LDL, en daarmee is een vitaal vetzuur een fataal vetzuur geworden.
Op basis van hun onderzoek kunnen de Amsterdammers berekenen dat een dagelijkse dosis van 3 gram CLA’s de kans op hart- en vaatziekte verhoogt met minimaal 3 en maximaal met 12 procent. Da's misschien niet veel. Maar aan de andere kant: als je nou weet dat het effect van de prijzige CLA’s op de lichaamssamenstelling bescheiden is, dan is dat een goede reden om CLA’s maar links te laten liggen.