Ecdysteron, spierversterker uit spinazie
Er zijn niet zo verschrikkelijk veel ingrediënten in supplementen waarvan onomstotelijk vaststaat dat ze sporters gespierder en sterker maken, en er zijn eerlijk gezegd ook niet zoveel ingrediënten in supplementen die daar dicht tegen aanzitten. Dus als uit een onderzoek van het werelddopingagentschap WADA blijkt dat ecdysteron een anabole werking heeft, weten wij al over welk onderwerp we deze week een bericht voor Eigen Kracht gaan schrijven.
Ecdysteron is een steroidachtige stof in planten als spinazie, quinoa en maralkruid. Chemici noemen hem ook wel ecdyson of 20-hydroxy-ecdyson, en kennen ecdysteron als een ecdysteroïde. In voedingsmiddelen als spinazie of quinoa zitten kleine hoeveelheden ecdysteron.
Toename spiermassa
Hoewel de chemische structuur van ecdysteron dan wel een beetje op die van testosteron lijkt, is ecdysteron geen anabole steroïde. Toch ontdekten Russische onderzoekers in de vorige eeuw dat proefdieren en mensen toch op ecdysteron reageerden. In obscure Russische wetenschappelijke media rapporteerden ze dat sporters die 10-20 dagen 30-70 milligram ecdysteron per dag slikten hun spiermassa met 3-6 procent zagen toenemen.
Geen enkele wetenschapper geloofde die studies, maar producenten van bodybuildingsupplementen zagen hun kans schoon. Rond de eeuwwisseling lanceerde het ene na het andere bedrijf een product met ecdysteron of een andere ecdysteroïde. Al vanaf het eerste begin waren de meningen over die producten verdeeld. Sommige gebruikers waren enthousiast, en rapporteerden dat hun spiermassa, kracht en uithoudingsvermogen toenamen terwijl hun vetmassa verminderde. Net zoveel gebruikers merkten helemaal niks.
In 2006 publiceerden Amerikaanse sportwetenschappers een onderzoek dat in supplementenland insloeg als een bom. Acht weken suppletie met 30 milligram ecdysteron per dag deed volgens dat onderzoek bij recreatieve bodybuilders geen ene jota. Voor veel krachtsporters die op een intelligente en wetenschappelijk onderbouwde manier met hun sport omgaan, was met die studie de discussie afgesloten. Ecdysteron werkte niet, en de Russische onderzoekers hadden de kluit belazerd. Punt uit.
Recent onderzoek
Maar ondertussen pakten Westerse wetenschappers de draad weer op. Onderzoekers van Rutgers University in de Verenigde Staten gaven ecdysteroïden uit spinazie aan ratten, en zagen dat de spierkracht van de dieren toenam met 18 procent. In reageerbuizen vergrootte ecdysteron de aanmaak van spiereiwit met 20 procent.
Duitse onderzoekers ontdekten in 2014 hoe ecdysteron precies werkt. In een proef met ratten konden ze aantonen dat ecdysteron spieren laat groeien via de bèta-receptor voor het hormoon estradiol. Estradiol werkt via twee soorten receptoren, de alpha- en de bèta-receptor. De seksuele effecten van estradiol, zoals de groei van borsten en de baarmoeder, vinden plaats door prikkeling van de alpha-receptor. Andere effecten van estradiol, zoals het sterker worden van botten, spiergroei en de verbetering van de cholesterolspiegel, vinden plaats door prikkeling van de bèta-receptor voor estradiol.
Nou zijn ratten geen mensen, en een stof die bij ratten spieren sterker maakt hoeft nog niet te werken bij mensen. Maar de Duitsers vonden het effect van ecdysteron overtuigend genoeg om onderzoek te gaan doen bij mensen, en de resultaten daarvan verschenen een paar weken geleden in de Archives of Toxicology, een medisch tijdschrift.
De Duitsers lieten drie groepen jonge mannen op een identieke manier trainen met gewichten, en gaven daarbij de ene groep elke dag een placebo, en de andere twee groepen een supplement met respectievelijk 12 en 48 milligram ecdysteron uit spinazie.
De mannen die een placebo kregen bouwden geen spiermassa op maar werden wel sterker. De mannen die ecdysteron kregen, wonnen wél spiermassa – en bouwden nog meer spierkracht op dan de sporters in de placebogroep. Vooral de mannen die de hogere dosis ecdysteron gebruikten reageerden goed. Zij wonnen 2 kilo spieren.
Op de dopinglijst?
Dat zijn mooie resultaten. Ze zijn zelfs zo mooi, dat de onderzoekers zich afvragen of ecdysteron misschien thuishoort op de dopinglijst... Saillant detail is dat hun onderzoek is uitgevoerd in opdracht van WADA.
Niet alleen organisaties als WADA bestuderen ecdysteron. Ook farmaceutische ondernemingen die zoeken naar medicijnen tegen spierziekten en spierverlies bij ouderen hebben interesse in de steroidachtige stof uit spinazie. Het Franse Biophytis bijvoorbeeld, dat op dit moment al bezig is met humaan onderzoek.
Metabolieten
Je kunt je afvragen waarom een middel dat serieus door een farmaceutische onderneming wordt onderzocht, en dat volgens wetenschappers misschien zelfs thuishoort op dopinglijst, door bodybuilders met meer scepsis wordt bekeken. Een mogelijk antwoord op die vraag komt uit Hongarije, waar biochemici van de universiteit van Szeged de anabole werking van metabolieten van ecdysteron bestuderen.
Die metabolieten ontstaan in de plant, maar ook in het lichaam van gebruikers, ontdekten de Hongaren. Sommige van die metabolieten hebben in reageerbuizen een sterkere anabole werking dan ecdysteron, andere juist een minder sterke.
Ecdysteron verandert in het lichaam razendsnel in legio andere verbindingen. Welke verbindingen dat zijn, wordt bepaald door je erfelijk materiaal en waarschijnlijk ook je darmflora. Wellicht zijn er mensen bij wie ecdysteron vooral omzet in actieve metabolieten, en ook mensen bij wie ecdysteron verandert in weinig actieve stoffen.
Voorzichtig…
Als je de supplementenindustrie mag geloven, heeft ecdysteron geen bijwerkingen. Misschien is dat waar. Waarschijnlijker is echter dat ecdysteron wel bijwerkingen heeft, maar dat we die eenvoudig nog niet kennen.
Chinese wetenschappers publiceerden verleden jaar een dierstudie waarin ze muizen twee weken injecteerden met een equivalent van een dosis die werkt bij mensen. Inderdaad, een stof injecteren is iets heel anders dan hem slikken. Maar de effecten die de Chinezen zagen, waren eerlijk gezegd wel verontrustend. Ecdysteron beschadigde de nieren van de muizen. De organen zwollen op, en in hun urine vonden de onderzoekers een verdacht hoge concentratie van het eiwit albumine. Albumine hoort in het bloed te zitten. Als het in grote hoeveelheden in de urine te vinden is, werken de nieren niet meer zoals zou moeten.
De komende jaren, als de uitkomsten van andere WADA-studies en trials van farmaceutische ondernemingen naar buiten komen, zullen we weten of de door de Chinezen ontdekte bijwerking relevant is voor sporters die supplementen met ecdysteron gebruiken. Dan zullen we weten of ecdysteron veilig is. En of ecdysteron een dopingmiddel is.
Kijk, prestatiebevordering is onvoldoende reden om een stof op de dopinglijst te zetten. Anders zouden we kwark ook op de lijst moeten zetten. Of creatine of cafeïne. Dat gebeurt niet, omdat kwark, creatine en cafeïne bij normaal gebruik niet riskant zijn voor de gezondheid. Maar als een prestatieverbeterende stof wél de gezondheid in gevaar brengt, dan wordt het een ander verhaal.
Tot we meer zekerheid hebben, raden we je aan voorzichtig en terughoudend met ecdysteron om te gaan. We blijven de ontwikkelingen op de voet volgen, en houden je op de hoogte.
Een compilatie van de kracht van spinazie vind je hier.