De plussen en minnen van het testosteronbrein
Testosteron heeft niet te miskennen effecten op het functioneren van onze hersenen, ons gedrag en onze omgeving. Sommige effecten zijn positief en nuttig, andere kun je misschien beter bijsturen. We zetten er in dit webbericht een paar op een rijtje. En nee, niet meteen zeggen dat je ze allemaal al kent...
En waar kunnen we die effecten van testosteron beter observeren dan in het krachthonk, een bodybuildingwedstrijd of een fitnessbeurs, waar tussen het publiek een bovengemiddeld aantal mannen te spotten valt met een vermoedelijk ongewoon hoge testosteronspiegel? Verdere kenmerken: rijden niet elektrisch maar eerder in bolides of pick-ups die de nodige benzine slurpen, dragen nauwsluitende shirts met korte mouwen in combinatie met veel bling, prijzige zonnebrillen en peperdure polshorloges van fors formaat. Dit uiterlijke vertoon is in ieder geval gedeeltelijk een gevolg van hoge testosteronspiegels. Dat weten we dankzij onderzoek dat is uitgevoerd door psychologen van de universiteit van Pennsylvania. Deze psychologen ontdekten dat mannen meer waardering hadden voor allerhande statussymbolen naarmate er meer testosteron in hun bloed zat.
Minder sociaal
Veel van de eigenschappen die we graag toeschrijven aan mannen zijn volgens psychologisch onderzoek het gevolg van testosteron. Dat geldt niet alleen voor het pronken met statussymbolen, maar ook voor de vrouwen waarop mannen vallen. Hoe meer testosteron mannen in hun bloed hebben, hoe vrouwelijker zijn de vrouwen die ze mooi vinden.
Iets minder voor de hand liggend is dat testosteron mannen minder sociaal maakt. Hoe meer testosteron mannen in hun bloed hebben, hoe minder belangstelling ze hebben in hun sociale omgeving. Dat zie je ook terug in het vermogen van mannen om uit de gezichtsuitdrukking van andere mensen op te maken of die zich bijvoorbeeld gelukkig, verdrietig of verrast voelen. Dat vermogen vermindert door testosteron.
Op zichzelf kan een verminderd sociaal gevoel soms heel nuttig zijn. Bij het managen van een crisissituatie bijvoorbeeld, of het uitvechten van een conflict. Of bij het opzetten van een bedrijf, of het aanpakken van een belangrijk project dat veel tijd, concentratie en inspanning vraagt. Of bij het beoefenen van een sport als bodybuilding.
Riskant
Er zijn allerlei risico’s verbonden aan het gebruik van androgene anabole steroïden, maar bodybuilders gebruiken ze toch. Ook dat is gedeeltelijk misschien weer een gevolg van hun hoge testosteronspiegel. Hoe meer testosteron er in het lichaam aanwezig is, hoe meer risico’s mensen bereid zijn te nemen.
Pijn
Testosteron beïnvloedt de manier waarop de hersenen werken tot op een zeer basaal niveau. Neem nou zoiets als pijn. Uit dierstudies weten we dat een hoge testosteronspiegel ongevoeliger maakt voor pijn. In vroegere tijden, toen het niet ongewoon was dat mannen moesten vechten en rennen voor hun leven, was dat wellicht een voordeel. In het hedendaagse bodybuilding is dat anders. De torenhoge concentraties testosteron in het lichaam van sommige farmacologisch ondersteunde atleten zorgen er misschien voor dat zij niet merken wanneer ze hun lichaam blesseren, of dat er zich andere potentieel gevaarlijke processen in hun lichaam afspelen. Elk pijntje is een seintje, zeggen trainers niet voor niets. Door het wegvallen van die waarschuwingsfunctie zou, samen met de toegenomen bereidheid om risico’s te nemen, het gebruik van hoge doses testosteron wel eens nog gevaarlijker kunnen worden dan het al is.
Smaak
Een ander merkwaardig psychologisch fenomeen is dat testosteron het smaakzintuig minder gevoelig maakt. Proefdieren hebben normaliter een broertje dood aan voer met rare smaakjes. Die afkeer is waarschijnlijk ontstaan in de evolutie omdat eten met rare smaakjes vaak bedorven is, of gevaarlijke stoffen bevat. Als de boer niet vreet wat hij niet kent, dan leeft hij langer. Maar goed, testosteron schakelt dus ook dat vermogen uit. Misschien dat daarom bodybuilders niet zoveel problemen hebben met hun eenzijdige dieet van kip en rijst, met een shake toe. Het verklaart misschien ook waarom ze van die hele melige en chemisch smakende eiwitrepen en pwo’s zonder problemen naar binnen werken.
Bedreigd
Als community heeft de bodybuildinggemeenschap vaak een bad rap gekregen vanwege het gebruik van spierversterkende middelen. Om de één of andere reden is dat bij deze doelgroep niet in goede aarde gevallen. Pers wordt daarom gemeden als de spreekwoordelijke pest. Dat gebrek aan vertrouwen wordt mogelijk versterkt doordat een hoge testosteronspiegel wantrouwen in de hand werkt en ervoor zorgt dat mensen eerder agressief handelen als ze zich bedreigd voelen.
Ruimtelijk inzicht
Testosteron vergroot het ruimtelijk inzicht. Een waardevolle eigenschap voor sporters, piloten, architecten, maar ook kunstenaars. Ruimtelijk inzicht stelt je immers in staat je beter te oriënteren in een ruimtelijke leefomgeving, kaarten te lezen of een wegvluchtende prooi in de bossen feilloos te traceren. Ruzie zoeken maken met mannen met veel testosteron? Erg onverstandig.