Hoe het mysterieuze 8-methylcafeïne verscheen/verdween

2 MEI 14

Sommige fabrikanten van supplementen voor bodybuilders en afslankers willen zo graag hun concurrenten aftroeven dat ze stoffen in hun producten stoppen die niet in supplementen thuishoren. Zo’n stof was 8-methylcafeïne, een raadselachtige verbinding die in 2006 opdook in preworkout- en afslanksupplementen, al snel weer verdween, om enkele jaren later weer een korte comeback te maken...

Op de valreep van 2005 verklapte het Amerikaanse supplementenmerk Anabolic Xtreme dat het binnenkort een energy supplement zonder weerga zou lanceren. Stimulant X heette het voluit, maar de bodybuildingboards kortten dat al snel af tot StimX. De naam suggereerde dat het nieuwe supplement een onbekende stof bevatte, maar in de beschrijving die Anabolic Xtreme van StimX gaf staat niet om wat voor stof het zou kunnen gaan. Behalve dan dat het ging om een verbinding die het supplementenmerk ‘methylcafeïne’ had gedoopt.

‘Ongebrande koffiebonen bevatten minuscule hoeveelheden methylxanthines, zoals methylcafeïne’, beweerde Anabolic Xtreme. ‘Methylcafeïne is bijna tien keer sterker dan gewone cafeïne. Alleen al daarom is dit supplement niet te vergelijken met al die andere supplementen waar cafeïne in zit.’ Overigens is gewone cafeïne ook een methylxanthine.

Crack

Toen in het voorjaar van 2006 StimX in de verkoop ging, begonnen de discussies. Gebruikers bevestigden dat StimX een ongewoon krachtig effect had. Op het forum van bodybuilding.com vertelde een gebruiker bijvoorbeeld hoe hij en zijn echtgenote een halve dag reden in een auto, en op de been bleven dankzij het mysterieuze product. ‘Mijn vrouw dacht dat ik haar crack had gegeven’, grapte hij.

Er waren ook gebruikers met minder positieve ervaringen. Ze werden tijdelijk impotent, of kregen een depressie. Ze meldden hun ervaringen op de fora, maar andere bezoekers wuifden ze lacherig weg.

8-Methylcafeïne?

Maar wat voor stof was methylcafeïne in hemelsnaam? Gewone cafeïne is een methylxanthine. Alleen al aan die naam kun je zien dat er methylgroepen aan het cafeïnemolecuul vastzitten. Het zijn er drie, om precies te zijn. Een vuistregel is dat methylxanthines een sterkere stimulerende werking hebben naarmate er meer methylgroepen aan vastzitten.  

Chemisch verwant aan cafeïne zijn theofylline en theobromine, twee methylxanthines die voorkomen in thee en cacao. Aan het molecuul van beide verbindingen zitten niet drie, maar twee methylgroepen. Daardoor hebben theofylline en theobromine een geringere stimulerende werking dan cafeïne. In het lichaam knippen enzymen methylgroepen van het cafeïnemolecuul af, waardoor theofylline en theobromine ontstaan. 

Omdat er aan cafeïne drie methylgroepen zitten is de naam methylcafeïne eigenlijk dubbelop. Was methylcafeïne niet gewoon ordinaire cafeïne?

Toen forumbezoekers van bodybuilding.com, BigSmith, een woordvoerder van Anabolic Xtreme, vroegen wat methylcafeïne voor stof was, vertelde hij dat het ging om een natuurlijke stof ‘die altijd al heeft bestaan’. Meer wilde hij er niet over kwijt.

Mysterie opgelost/gebruikt?

De man die het mysterie oploste was Bruce Kneller, die op de boards opereerde onder het pseudoniem Kohen-Gado (‘Hogepriester’ in het Hebreeuws). Kneller, die de zakenpartner van de grote anabolengoeroe Dan Duchaine was geweest, was en is een bekende ontwerper van supplementen. Kneller bedacht onder meer producten voor Gaspari Nutrition, het supplementenmerk van meervoudig runner up Mr. Olympia Rich Gaspari. Kneller was de geestelijke vader van een aantal als supplement vermomde anabole steroïden die in die periode populair waren bij bodybuilders, maar werkte niet voor Anabolic Xtreme.

Kneller ging op onderzoek, en ontdekte dat er een stof bestaat die je kunt omschrijven als cafeïne-met-een-extra-methylgroep. Hij heet ook wel 8-methylcafeïne.  

Een natuurlijke stof is 8-methylcafeïne beslist niet. In de jaren dertig van de twintigste eeuw synthetiseerden Amerikaanse chemici hem voor de eerste keer. In de jaren negentig hebben Duitse chemici nog gekeken of ze 8-methylcafeïne konden vinden in guarana, maar vonden helemaal niks. Het is praktisch onmogelijk dat 8-methylcafeïne in koffiebonen aanwezig is.

Zelfs geen dierstudies

Over de effecten van 8-methylcafeïne in mensen is vrijwel niets bekend. Zelfs dierstudies ontbreken. Zat 8-methylcafeïne in StimX? Het heeft er alle schijn van. Nadat Kneller zijn onderbouwde vermoedens via bodybuildingboards naar buiten had gebracht, liet Anabolic Xtreme weten dat het zijn teksten over StimX zou herschrijven. Een paar jaar later bracht Anabolic Xtreme een nieuwe versie van StimX op de markt – zonder het wonderbare ‘methylcafeïne’. Gebruikers waren unaniem van mening dat de oppeppende werking van het vernieuwde product het niet haalde bij die van de originele versie.

Andere supplementenmerken waren eerlijker. Het synthetische 8-methylcafeïne heeft ook geruime tijd in Lipo 6 Black, een afslankstacker van Nutrex, gezeten – maar die fabrikant vermeldde de stof gewoon op het label. 

Achter tralies

Kneller kreeg al snel andere zaken aan zijn hoofd. In 2006 viel de DEA binnen in zijn woning, en ontmantelde zijn anabolenwerkplaats. Kneller was niet alleen een bedenker van supplementen, maar produceerde in het geheim ook anabolica. Kneller verdween achter tralies en kwam pas in 2009 op vrije voeten.

In 2009 waren autoriteiten er inmiddels van doordrongen dat er supplementen circuleerden die obscure anabolen bevatten, en wereldwijd bekeken overheden alle supplementen met een spieropbouwende werking met argusogen. Stimulerende supplementen ontsnapten voorlopig de dans – en wellicht daarom besloot Kneller dat het interessant was om nog eens goed naar 8-methylcafeïne te kijken. In 2010 zocht hij via fora voor de chemische industrie namens Gaspari Nutrition contact met leveranciers die hem 8-methylcafeïne wilden leveren.

Knellers pogingen waren succesvol. Ze waren zelfs zo succesvol dat hij een handeltje begon in 8-methylcafeïne. Hij richtte een bedrijfje op dat de grondstof leverde aan andere supplementenfabrikanten dan het bedrijf waar hij onder contract stond. Volgens geruchten in het bodybuildingcircuit was Gaspari not amused toen hij hoorde over Knellers bijverdiensten.

Verdwenen

Inmiddels is het 2014, en supplementen met 8-methylcafeïne zijn niet meer in de handel. Waarom, dat is niet duidelijk. Misschien vreesden supplementenmakers dat de overheid zou ingrijpen, net zoals de overheid dat deed met DMAA. Misschien kregen de supplementenbedrijven lucht van bijwerkingen, of misschien was de stof gewoon niet meer leverbaar.

Het lijkt haast of er nooit zoiets als 8-methylcafeïne heeft gecirculeerd: supplementenfabrikanten hebben de samenstelling van hun producten veranderd, en de teksten van hun websites aangepast. Alleen als je gaat graven op de fora, of de vergeten pagina’s van webwinkels afspeurt, vind je de bewijzen van het zoveelste experiment dat supplementenbedrijven hebben uitgevoerd – met hun eigen klanten als proefpersoon.

Meer over de aanwezigheid van synthetische en farmacologische stoffen in supplementen lees je hier.