Verwacht niet te veel van TRT
Wat voor gewone Nederlanders het pensioen is, is voor flink wat doorgewinterde bodybuilders testosterone replacement therapy of kortweg TRT. Ze leven er naartoe. Dat is begrijpelijk, maar we zijn bang dat de verwachtingen in 9 van de 10 gevallen te hoog gespannen zijn. In dit webbericht leggen we uit waarom.
Het is niet verwonderlijk dat ook in het bodybuildingmilieu de interesse in TRT groeit. Al jarenlang is TRT in moderne samenlevingen een ‘trending topic’. Websites vertellen hun lezers dat mannen als Sylvester Stallone, Joe Rogan en Jeff Bezos hun fysiek danken aan de hormonen die ze van hun artsen krijgen. Bodybuilders die zonder VPN het web opgaan, worden achtervolgd door advertenties van klinieken, die bodybuilders vertellen dat ze met TRT meer spieren kunnen opbouwen dan naturel, maar dan zonder de gezondheidsrisico’s die kleven aan de klassieke anabolenkuurtjes.
Op bodybuildingwebsites verschijnen artikelen met eenzelfde strekking, soms voorzien met een link naar een online vragenlijst die kan bepalen of je misschien te weinig testosteron aanmaakt. Die vragenlijsten zijn zo suggestief opgesteld dat vrijwel elke man die ze waarheidsgetrouw invult ineens mogelijk hypogonadaal is. Maar geen nood: met één muisklik kun je terecht op de website van een kliniek die TRT verkoopt.
Het effect van zoveel testosteronpropaganda ligt voor de hand. Al tussen 2000 en 2011 nam het aantal mannen dat volgens Amerikaanse cijfers TRT gebruikt toe met een factor 3. We hebben geen recente betrouwbare cijfers kunnen vinden, maar ongetwijfeld heeft deze trend zich na 2011 voortgezet. De interesse in TRT is alleen maar verder gegroeid. Tussen 2010 en 2019 nam het aantal keren dat gebruikers googelden naar ‘testosterone injections’ toe met respectievelijk een factor 4.
TRT voor bodybuilders
Tegen die achtergrond kun je verwachten dat ook onder bodybuilders de interesse in TRT toeneemt. Soms gaat het om atleten die jarenlang naturel zijn gebleven, maar merken aan hun pijnlijke spieren en gewrichten na een zware workout dat de jaren gaan tellen. Zij willen graag doorgaan met hun sport, en hopen dat TRT dat makkelijker maakt. Een grotere groep geïnteresseerden is die van de al wat oudere anabolengebruikers, die merken dat ze steeds meer moeite krijgen met de terugval tijdens de periodes tussen hun kuren in. Bij die groep zitten waarschijnlijk mannen die, als gevolg van langdurig anabolengebruik, inderdaad te weinig testosteron aanmaken en daardoor in aanmerking komen voor TRT.
De ervaringen van bodybuilders die zijn overgestapt op TRT zijn vaak positief, leert een zoektocht op de bodybuildingfora. Wat opvalt in die berichten, is dat de doses die de bewuste bodybuilders wekelijks injecteren flink varieert. Ze lopen uiteen van 100 milligram tot enkele honderden milligrammen per week. Veel van de hoeveelheden die je hoort noemen zijn zo hoog dat ze niet meer onder de noemer van TRT vallen.
Het basisprincipe van TRT is dat een endocrinoloog bij een man met een te lage testosteronspiegel door gels, capsules of injecties de testosteronspiegel op het niveau probeert te brengen dat je vindt bij een gezonde jonge man. Die gezonde jonge man produceert ongeveer 3-10 milligram testosteron per dag. Wil je zo’n niveau bereiken door injecties, dan heb je het dus over injecties met ongeveer 40-70 milligram testosteron per week. Artsen die Sustanon gebruiken, injecteren bijvoorbeeld 1 milliliter met 250 milligram testosteron per 3-4 weken.
De situatie is in elk land weer anders, en je kunt erover twisten of je nu wel of niet rekening moet houden met de testosteronvariant die je toedient, maar daar komt het ongeveer op neer. De doses die artsen toedienen bij TRT, zijn meestal lager dan de doses die TRT-bodybuilders op de boards gebruiken.
Bescheiden kuur?
De meeste bodybuilders die plannen maken voor TRT, verwachten dat ze eigenlijk voor de rest van hun leven op een bescheiden niveau gaan kuren en spiermassa kunnen blijven aanzetten. Die verwachtingen zijn te hoog gespannen. Volgens de klinische studies die de effecten van TRT beschrijven, is het effect van TRT op de spiermassa bescheiden. Of misschien moeten we zeggen: teleurstellend.
Geef je hypogonadale (de medische term voor het onvermogen om voldoende testosteron te produceren) 65-plussers gedurende een half jaar dagelijks 50 milligram testosteron via een testosteronpleister, dan neemt hun lichaamsgewicht toe met ongeveer een kilo lichaamsvet en een kilo spiermassa, aldus een door hormoonfabrikant Bayer betaald onderzoek. In een trial waarin mannen 3 jaar TRT of een placebo kregen, zorgde de hormoonbehandeling ervoor dat het gewicht waarmee de mannen konden bankdrukken toenam met een ruime kilo. Als je deze uitkomsten vergelijkt met die van een goed trainingsprogramma dat wordt ondersteund met een degelijk voedingspatroon, dan stellen ze weinig voor.
In de studies die we zojuist noemden, keken de onderzoekers uitsluitend naar het effect van hormoonbehandeling. Je kunt je natuurlijk afvragen wat er gebeurt als je TRT combineert met training en een goed dieetplan. Een antwoord op die vraag staat in een onderzoek waarin endocrinologen van het Amerikaanse leger zwaarlijvige 65-plussers met een lage testosteronspiegel drie keer per week lieten trainen in een fitnesscentrum en tegelijkertijd lieten afslanken.
Een deel van de proefpersonen kreeg daarbij ook nog TRT. Zij smeerden dagelijks gel met genoeg testosteron op hun huid om hun testosteronspiegel op het niveau te brengen van een gezonde man van dertig. De positieve effecten van de leefstijlverandering in deze trial waren, als je ze vergelijkt met de uitkomsten van de meeste andere TRT-studies, spectaculair. Met of zonder TRT werden de mannen slanker, sterker, fitter en zowel fysiek als geestelijk gezonder.
De onderzoekers vonden ook een toegevoegde waarde van de toediening van testosteron. In beide groepen verloren de mannen naast een flinke hoeveelheid lichaamsvet ook een beetje spiermassa, en TRT beschermde daar tot op zekere hoogte tegen. TRT vergrootte de toename van de fitheid van de mannen en had bovendien een positief effect op de botmassa. Maar al met al was het effect van TRT, vergeleken met het effect van de leefstijlmodificatie, bescheiden.
Risico’s
Tegenover de bescheiden winst van TRT staan volgens een paar verontrustende studies gezondheidsrisico’s. In 2010 zetten Amerikaanse onderzoekers een trial waarin 65-plussers een half jaar lang TRT kregen voortijdig stop, toen bleek dat de synthetische hormonen de kans op hartaanvallen, beroertes en zelfs sterfte fiks lieten toenemen.
Een paar jaar publiceerden Amerikaanse medisch-epidemiologen een onderzoek waarin ze de gegevens van veteranen met een lage testosteronspiegel die TRT hadden gekregen vergeleken met die van hypogonadale veteranen die geen TRT hadden gekregen. De onderzoekers constateerden dat TRT de kans op overlijden, hartaanvallen en beroertes met enkele tientallen procenten verhoogde. De verschillen waren groot genoeg om je af te vragen of de magere effecten van TRT wel opwegen tegen de gezondheidsrisico’s.
Tegenover die negatieve studies staan ook studies die concluderen dat TRT geen negatieve effecten heeft. Ze zijn vaak bekostigd door producenten van testosteronproducten, of gedaan door endocrinologen die sponsorgelden van de industrie ontvangen. Italiaanse wetenschappers, die in 2018 alle eerder gepubliceerde onderzoeken en trials op een rijtje zetten, konden geen positief of negatief effect ontdekken. De uitkomsten van de verontrustende studies die niet zijn gesponsord, en de positieve studies die vaak wel zijn betaald door de industrie, heffen elkaar op.
Wel of niet?
Het zal nog wel even duren voordat de wetenschap een klip en klaar antwoord heeft op de vraag of TRT nu wel of geen zin heeft. De meeste mannen die TRT uitproberen, beantwoorden die vraag negatief. Volgens cijfers uit de Verenigde Staten is 80-85 procent van de mannen die TRT uitproberen daar binnen een jaar al weer mee gestopt. Kennelijk bood TRT de mannen niet wat ze ervan hadden verwacht.
Het lijkt erop dat dit ook het geval zal zijn met de oudere anabolengebruikers in de bodybuilding, die overwegen om straks over te stappen op TRT. Waarschijnlijk wordt TRT voor hen een bittere teleurstelling. Misschien is het verstandiger om nu te voorkomen hypogonadaal te worden, dan dat ze TRT beschouwen als een valscherm waarmee ze straks toch een zachte landing kunnen maken.