Krampverschijnselen
Plotselinge kramp is spierenfanaten een gruwel, dat is bekend. Want wie wil er nu als beloning na intensieve training op een lelijke kramp getrakteerd worden? Intense scheuten van pijn in de kuiten of hamstrings, daar wordt niemand vrolijk van. Daarom kijken we het monster hier recht in de bek om gewapend met de nodige kennis een krampvrije toekomst tegemoet te gaan.
Spierkramp, wat is het, waardoor komt het en hoe kom ik er van af? Elke doorgewinterde krachtsporter heeft er ooit last van gehad, of heeft er misschien zelfs op dit moment mee van doen. De intense pijn die onverwacht optreedt; bijvoorbeeld de spierkramp in je kuiten als je in bed ligt en van een welverdiende nachtrust wilt genieten. Of een vlijmende spierkramp na een zware workout als je net lekker onderuit gezakt op de bank ligt en je benen iets te ver buigt. De enige (tijdelijke) remedie tegen deze aanslag op je geestelijke en lichamelijke gesteldheid, is het rekken van de overvallen spier en wanneer de pijn is weggetrokken, heel rustig bewegen. Maar wat is nu precies spierkramp, waardoor wordt het veroorzaakt en (belangrijk) is het te voorkomen? Voordat we deze vragen behandelen eerst een korte uitleg over hoe onze spieren worden aangestuurd.
Zonder aansturing geen samentrekking
De fatsoenlijke aansturing van onze spieren rust op de schouders van onze motoneuronen. Motoneuronen zijn zenuwcellen die spiervezels aansturen om samen te trekken, of juist te ontspannen. Het motoneuron, samen met de spiervezels die het aanstuurt, wordt een motorunit genoemd. Er zijn kleine en grote motorunits. Kleine motorunits sturen weinig en grote motorunits sturen veel spiervezels aan. Wanneer je veel kracht moet leveren, worden zowel kleine als grote motorunits ingezet. Om spiervezels aan te sturen heeft een motoneuron onder andere informatie uit de spier nodig. Deze informatie uit de spier wordt geleverd door spierspoeltjes en Golgipeesorganen.
Tijdens krachtige, vaak snelle spiercontracties, bewaken de spierspoeltjes de snelheid van spierlengteveranderingen en geven deze informatie door aan de motorunit. De motorunit reageert daar vervolgens op, door de spier van waaruit deze informatie komt (snel) te verkorten, of te verlengen. Golgipeesorganen bewaken de spanning op de spierpeesovergang. De spierpeesovergang is het zwakste punt van een spier. Als er blessures aan een spier/pees ontstaan, is het vaak daar. Daarom mag de spanning daar niet te hoog oplopen. Wanneer de spanning (te) hoog oploopt en schade dreigt, verlaagt de motorunit de hoeveelheid kracht die wordt geleverd. Naarmate de getraindheid toeneemt wordt echter de informatie uit het Golgipeesorgaan onderdrukt, zodat de spier meer spanning en dus meer kracht kan leveren. Dat is een van de redenen dat mensen in het begin van een krachttrainingsprogramma sterker worden, zonder ook maar een gram spiermassa op te bouwen..
Wat is spierkramp en waardoor ontstaat het?
Nu je weet hoe de spieren worden aangestuurd door de motoneuronen en dat die laatste op hun beurt weer worden beïnvloed door spierspoelen en Golgipeesorganen, kun je bedenken waardoor je in een kramp schiet. En nee, spierkramp komt niet door een slechte vochtbalans of een verstoorde zoutspiegel. Spierkramp ontstaat, omdat het motoneuron overbelast is en niet meer geremd wordt door signalen uit het Golgipeesorgaan. Of door de lange onderdrukking van signalen van het Golgipeesorgaan, houdt deze het voor gezien en doet helemaal niets meer. Hierdoor wordt de motorunit onvolledig geïnformeerd en reageert op alle informatie van snelle spierlengteveranderingen vanuit het spierspoeltje met een snelle, krachtige spiercontractie.
Een spierkramp is een probleem van enkele motorunits van een spier die normaliter niet aan het werk hoeven. Na een zware training waarbij je alle zeilen moet bijzetten, is de kans op spierkramp groter. Bij elke set tot het gaatje gaan is onnodig voor spiergroei en vergroot daarnaast de kans op spierkramp.
Hoe nu verder?
Eigenlijk weet je al wat je moet doen om een ernstig verkrampte spier tot rust te brengen; met man en macht rekken. Waarom werkt dat? Nou, wanneer je tot de eindgrens rekt, prikkel je het Golgipeesorgaan weer, want er komt bij een stevige rek spanning op de spierpeesovergang. Het Golgipeesorgaan geeft bij aanhoudende rek weer signalen door aan de motorunit dat er fors wat spanning is op de spierpeesovergang en dat deze spanning verlaagd moet worden. Als gevolg ontspannen de spiervezels van de verkrampte spier.
Extreem rekken voor je intensieve trainingsarbeid gaat verrichten werkt overigens averechts in de strijd tegen spierkramp, daarmee onderdruk je eigenlijk weer de signalen die van het Golgipeesorgaan afkomstig zijn, waardoor het spierspoeltje vrijelijk de motorunit kan aanzetten om krachtig samen te trekken. Wat er wel voor kan zorgen dat je op de lange termijn minder snel verkrampt, is fitter worden. Wanneer je fitter wordt, zijn de afzonderlijke spiervezels van een afzonderlijke motorunit groter en sterker. Dat maakt de motorunit als geheel sterker. Dit heeft tot gevolg dat je minder motorunits hoeft in te schakelen om toch zware gewichten te kunnen tillen.
Spierkramp leidt tot spiergroei
Je weet nu wat spierkramp is, waardoor het komt en hoe je het kan voorkomen, maar is spierkramp ook schadelijk? Daar kunnen we kort over zijn; NOPE. Spierkramp leidt niet tot spierafbraak. Er zijn zelfs aanwijzingen dat spierkramp tot spiergroei leidt. Rek dus niet meteen je spier als deze na een zware training in de kramp schiet, maar zet de kiezen op elkaar en denk nog maar een keer; ‘no spang, no gain’.