De supplementaire freakshow
Er zijn een paar supplementen waarvan we weten dat ze werken, en een heleboel supplementen waarvan we het gewoon niet weten. Er zijn supplementen die in theorie een positief effect zouden kunnen hebben, en er zijn supplementen die we eerlijk gezegd alleen maar als krankjorum kunnen betitelen. Over die laatste categorie gaat dit bericht.
Honderden jaren hebben apotheken gemalen mummies verkocht als supplement. Mummia, heette het spul. Als je de geschiedenisboeken mag geloven, introduceerden kruisvaarders die moegestreden terugkeerden van het Beloofde Land mummia in Europa. In wat we nu het Midden-Oosten noemen, hadden de ridders vernomen van Arabische genezers dat het poeder van gemalen mummies het vermogen van het lichaam om zichzelf te genezen vergrootte. Nam je gemalen mummies, dan verdwenen blauwe plekken sneller, gingen snij- en steekwonden sneller dicht en groeiden zelfs gebroken botten sneller aan elkaar.
Tenminste, dat was het idee. In de Middeleeuwen en daarna verzonnen geneesheren daar nog een paar toepassingen bij. Mummia zou ook een pijnstiller zijn, of helpen tegen vastzittende hoest. De Merck Index, een groot overzichtswerk van alle medicinale preparaten, drugs en biologische geneesmiddelen dat al sinds 1889 verschijnt, noemde mummia pas in 1924 voor de laatste keer. Toen pas drong bij genoeg mensen het besef door dat het consumeren van menselijke resten niet verstandig was, en verdween mummia uit de schappen.
Waar kwam het idee vandaan dat mummia gezond is? Waarom waren mensen bereid het gedroogde stoffelijk overschot van mensen op te eten? Dat weten we niet precies. Maar we weten wel dat er nog steeds supplementen op de markt zijn met een vergelijkbaar nonsensgehalte als mummia – en een brr-factor die er soms akelig dichtbij in de buurt komt.
Hieronder laten we er een aantal de revue passeren.
Hypofyse-extract
De hypofyse is een klier in de hersenen die niet alleen groeihormoon plus een aantal andere hormonen aanmaakt. De supplementenindustrie lanceerde in de jaren negentig een aantal producten met extracten van hypofyses van landbouwdieren. Ze waren vooral bedoeld voor bodybuilders. De makers van die producten claimden dat ze de concentratie van groeihormoon verhoogden, en daardoor spiergroei en vetverlies zouden stimuleren.
Kul, oordeelden wetenschappers. Groeihormoon is een complex eiwithormoon dat je niet als pil kunt toedienen. En, zo voegden consumentenorganisaties daaraan toe, misschien zijn hypofyse-extracten ook nog eens gevaarlijk. Ze zouden misschien infectueuze eiwitten, of prionen, kunnen bevatten die de ziekte van Creutzfeldt-Jakob veroorzaken. Deze ziekte kreeg landelijk bekendheid als de ‘gekke koeien ziekte’.
Hoe groot dat risico precies is, is nooit uitgezocht. Het onderwerp raakte uit de mode, net als de supplementen met extracten van hypofyses. Maar dat neemt niet weg dat er nog steeds een paar winkels zijn die ze gewoon verkopen.
Zeepaardpoeder
De meeste lezers kennen zeepaardjes als de ietwat sprookjesachtige waterdiertjes uit tekenfilms en natuurdocumentaires, maar in landen als China en Taiwan zijn zeepaarden als Hippocampus abdominalis een delicatesse. Traditionele Aziatische genezers gebruiken de extracten van diertjes soms bij astma en impotentie.
En hoewel al die fraaie effecten niet zijn aangetoond in studies, kun je op het web ook supplementen met zeepaardextract kopen. Als onderbouwing daarvoor schermen sommige experts op het web met een Koreaanse reageerbuisstudie waarin de onderzoekers spiercellen blootstelden aan een gehydroliseerd zeepaardeiwit, en zagen dat de anabole processen in de spiercellen een tandje hoger werden gezet. Reuze interessant natuurlijk, maar als onderbouwing misschien een beetje mager.
Rendierfluweel
Hypofyse-extract mag dan iets uit verleden zijn, en zeepaardsupplementen een nicheproduct, de kans dat je als nieuwsgierige gebruiker van sportsupplementen een product gaat tegenkomen met rendierfluweel is levensgroot. Supplementen met Deer Antler Velvet liggen in legio webwinkels. Deer Antler Velvet is de buitenkant van het gewei van rendieren. In Aziatische landen geven traditionele genezers Deer Antler Velvet-extracten aan oudere mannen die spieren, kracht en interesse in seks verliezen.
Volgens onverwacht veel dierstudies, uitgevoerd in landen als Taiwan, Zuid-Korea en Japan, maken die extracten ratten en muizen fitter, gespierder en sterker. Blijkens welgeteld één humaan onderzoek, gepubliceerd in een obscuur wetenschappelijk tijdschrift, doet Deer Antler Velvet hetzelfde met jonge mannen die trainen met gewichten. Kritische wetenschappers hebben echter gehakt van die studie gemaakt. Om die reden, en omdat er ook studies zijn waaruit blijkt dat sporters helemaal niets hebben aan Deer Antler Velvet, houden we het er voorlopig maar op dat dit supplement niet werkt.
Gekko’s en mieren
Uit dezelfde contreien waar rendierfluweel en zeepaardpillen vandaan komen, komen ook de supplementen met gemalen gekko’s. Gekko’s zijn hagedissen die leven in bomen. Je vindt die supplementen vooral in Aziatische webwinkels, maar zo nu dan vinden ze hun weg naar ons land. We weten eigenlijk niet waarom sporters ze gebruiken. We hebben ook geen studies kunnen vinden die ook maar suggereren dat ze nuttig zouden kunnen zijn voor atleten.
Datzelfde geldt voor supplementen met Polyrhachis vicina. Dat is een eetbare zwarte mier, die je kunt tegenkomen in supplementen die de testosteronspiegel moeten verhogen of op een andere manier de spiergroei moeten stimuleren.
Zeekomkommers
Misschien horen supplementen met zeekomkommers niet in deze Supplementaire Freakshow thuis. In onverdachte wetenschappelijke tijdschriften bespreken biochemici de mogelijkheden om uit zeekomkommers als Apostichopus californicus en Cucumaria frondosa grondstoffen voor voedingsmiddelen, supplementen en medicijnen te halen. Extracten van deze dieren, die in de verte zijn verwant aan zeesterren, bevatten chondroïtineachtige stoffen, aminozuren en ontstekingsremmende steroidachtige stoffen die in theorie misschien de gewrichten kunnen beschermen. Er zijn al Canadese en Amerikaanse supplementenbedrijven die zeekomkommers in gewrichtsbeschermende producten stoppen.
Of die ook echt werken? Dat is nog niet onderzocht.
Slik jij niet zomaar alles? Wil je weten wat er in je supplementen zitten? Klik dan hier en download onze gratis Supplementenwijzer. We werken hem wekelijks voor je bij.