Extreme extracten
Toen autoriteiten in de smiezen kregen dat sommige rotte appels in supplementenland stiekem anabole steroïden en andere synthetische stoffen in hun spullen stopten, grepen ze in. Regels werden aangescherpt toen creatieve supplementencowboys riskante obscure en exotische planten gingen gebruiken. Rommelen met extreme extracten van alledaagse voedingsmiddelen lijkt een nieuwe trend. Een bericht over ontwikkelingen aan het supplementenfront.
Als je het afgelopen jaar preworkoutformules hebt gebruikt, dan is de kans groot dat je VASO6 hebt binnengekregen. Het ingrediënt zat in veel, heel veel preworkouts die sinds 2017 zijn gelanceerd. En VASO6 – een vaatverwijder die belooft meer zuurstof en brandstof naar de spieren te sturen - is exemplarisch voor een trend waarover je misschien niet veel hoort, maar waarover biochemici en toxicologen die zich bezighouden met supplementen zich zorgen maken.
Op het eerste gezicht is dat overdreven. VASO6, zo lees je op het label, komt uit groene thee. Al jaren op de markt. Hoe gevaarlijk kan dat nou zijn? En dat is ook het argument waarmee Matt Titlow, de baas van VASO6-producent Compound Solutions, op de proppen is gekomen. Juist omdat groene thee zo ingeburgerd is, kunnen supplementenmakers wereldwijd VASO6 zonder problemen in hun poeders en capsules stoppen, vertelde hij. Voor elke overheid en weldenkende wetenschapper zal het zo klaar zijn zal als een klontje dat het spul veilig is, lijkt de conclusie.
Het DMAA-drama
Voordat we verdergaan, nemen we je eerst zo’n vijftien jaar terug in de tijd, naar de periode waarin DMAA zijn intrede deed. DMAA was een amfetamineachtige stof, die jarenlang in afslanksupplementen, energiepillen en preworkoutformules heeft gezeten. Het was een natuurlijke stof, aldus sommige supplementenmakers. Hij zat in geraniumolie, en de DMAA in hun producten kwam uit ‘natuurlijke geraniumextracten’.
Nadat enkele DMAA-gebruikers overleden, gingen onderzoekers zich verdiepen in het nieuwe bestanddeel en ontdekten dat DMAA een synthetische verbinding was, die niet in geraniumolie voorkwam. Chinese onderzoekers hadden weliswaar ooit een studie gepubliceerd die vertelde dat DMAA in kleine hoeveelheden geraniums zat, maar in dat onderzoek zat een tikfout. Een kleine tikfout, maar met grote consequenties.
Higename
DMAA verdween van de markt, maar de geest was uit de fles. Foute supplementenbedrijven hadden een truc ontdekt die ze keer op keer zouden gaan gebruiken, soms met dodelijke gevolgen. Vijf jaar geleden kregen meer dan honderd gebruikers van het afslanksupplement OxyElite ineens leverproblemen. In een aantal gevallen was een transplantatie noodzakelijk, en één gebruiker overleed.
Het is nooit helemaal duidelijk geworden welk bestanddeel van OxyElite nu precies de epidemie van leverschade veroorzaakte, maar experts binnen de FDA wezen naar de stof higenamine. Volgens de producent was die stof, die in reageerbuizen een clenbuterol-achtige werking heeft, afkomstig uit de zaden van de Lotusbloem. Analyses van verdachte preparaten deden echter vermoeden dat de stof van synthetische origine was.
Na de OxyElite-affaire zijn overheden scherper gaan letten op de supplementenindustrie. Exotische extracten, vonden ze, mochten niet meer zomaar op de markt komen. Dat mocht pas als een fabrikant met – overigens kostbare en tijdrovende – studies had aangetoond dat het extract veilig was. En dus gingen slimme onderzoekers voor bedrijven met weinig scrupules op zoek naar bijzondere stoffen in alledaagse en ingeburgerde voedingsmiddelen, waarvoor al die tests niet nodig waren. Zoals groene thee..
VASO6
Groene thee bevat legio stoffen, en in VASO6 vind je – tenminste, dat zegt de fabrikant – eentje daarvan in fikse hoeveelheden. Die stof heet voluit epicatechine-(4-8)-epicatechine-(4-8)-epicatechine-gallaat. Ergens in het begin van deze eeuw ontdekte de Amerikaanse chemicus David Fitzpatrick dat deze stof de bloedvaten verwijdt. Dat maakt deze stof een interessant bestanddeel voor sportsupplementen. Wijdere bloedvaten betekent immers dat de spieren tijdens intensieve trainingen meer zuurstof en brandstoffen toegevoerd kunnen krijgen, vermoeden bedenkers van sportvoeding.
Fitzpatrick ontdekte epicatechine-(4-8)-epicatechine-(4-8)-epicatechine-gallaat in Grape Seed Extract, dat hij in de jaren negentig van de vorige eeuw grondig heeft bestudeerd. Grape Seed Extract heeft op zichzelf een vaatverwijdende werking, en op basis van experimenten in reageerbuizen vermoedde de onderzoeker dat deze stof de krachtigste vasodilator (vaatverwijder) in Grape Seed Extract was. Hij legde die ontdekking vast in een patent.
Compound Solutions vond dat patent, besloot de beschreven techniek toe te passen op groene thee, en verhip: in groene thee bleek kennelijk genoeg epicatechine-(4-8)-epicatechine-(4-8)-epicatechine-gallaat te zitten om tientallen preworkoutformules te voorzien van VASO6.
Als je groene thee drinkt, krijg je epicatechine-(4-8)-epicatechine-(4-8)-epicatechine-gallaat in hele, hele kleine hoeveelheden binnen. Als je groene thee-supplementen slikt, dan is de hoeveelheid wellicht groter, maar nog steeds heel klein. Neem je een product met VASO6, en als alles wat de producent daarover vertelt klopt, dan krijg je megahoeveelheden epicatechine-(4-8)-epicatechine-(4-8)-epicatechine-gallaat binnen.
Het is eigenlijk raar dat nooit is onderzocht of epicatechine-(4-8)-epicatechine-(4-8)-epicatechine-gallaat in grote hoeveelheden wel veilig is. Elke stof kan giftig worden, wist de zestiende eeuwse arts Paracelsus al. Als de dosis maar hoog genoeg is.
Walnoot
VASO6 staat niet op zichzelf. In een heleboel supplementen vind je extracten waarmee op het eerste gezicht niets mis is, maar bij nader inzien wel. Een extract uit walnoot – in het Latijn: Juglans regia – blijkt dan bijvoorbeeld niets te maken te hebben met de walnoten die je kunt eten, maar met de schors. En dat extract bevat het aan DMAA verwante, en kennelijk nog niet verboden DMHA. Arabische onderzoekers claimen dat ze die stof in walnootschors hebben gevonden, en in webwinkels gaan de preworkoutformules met walnootschorsextract als warme broodjes over de virtuele toonbank. Allemaal puur natuur, uiteraard. Maar als DMAA een riskante stof is, dan kun je er vanuit gaan dat DMHA dat ook is. Of die verbinding nu uit Juglans regia komt of niet.
Niet alles slikken
We zeggen het nog maar eens: een kritische houding is, zeker als het om sportsupplementen gaat, geen overbodige luxe. Supplementen zijn weliswaar legaal, maar dat wil niet zeggen dat alle supplementen veilig zijn. Het is helemaal niet erg om enige scepsis aan de dag te leggen, en onderzoek te doen voordat je een product gaat gebruiken. Onze gratis Supplementenwijzer App kan je daarbij een handje helpen.