Verslik je niet !

Het gebruik van (sport)voedingssupplementen stijgt in Nederland. Gebruikte tien jaar geleden nog slechts 17% van de bevolking voedingssupplementen, inmiddels is dat opgelopen tot meer dan 25%, een kwart van de Nederlandse bevolking. In sommige metingen zelfs één op de drie Nederlanders! Het meest populair zijn multivitaminen, al dan niet gecombineerd met mineralen. Ook allerlei afslankmiddelen zijn populair net als middelen om je spieren extra op te bouwen. Onder fitnessers is het gebruik van supplementen nog hoger dan in de algemene bevolking zo bleek uit TNO-onderzoek uit 2009, namelijk zo´n 50%.

Sportprestaties worden gebouwd op talent, doorzettingsvermogen, doordachte training, uitgebalanceerde voeding en voldoende herstel. Dit is niets nieuws. Toch is de laatste 20 jaar een hele industrie uit de grond gestampt die op een onderdeel van deze factoren is gebouwd: het gebruik van sportvoedingssupplementen en -preparaten. De reclame heeft daarbij haar best gedaan om de mogelijkheden van de talloze producten die inmiddels op de markt zijn zwaar aan te zetten. Uit de reclameboodschappen rijst het beeld van makkelijk te halen topprestaties en een eeuwig leven. Ze spelen daarbij handig in op de goedgelovigheid van de consument in de heilzame werking en/of prestatieverhogende van de verschillende producten. Naast een gebrek aan kennis, is het toch vooral de behoefte aan een korte weg naar prestatie en succes die mensen steeds weer verleidt het verstand op nul te zetten en goedgelovig te zijn. In het leven, en ook in de sport, zijn er echter geen ‘short cuts.’ Dat zal elke kampioen en elke trainer/coach kunnen beamen. Er is alleen de lange mars van bloed, zweet en trainen, van investeren in de sport of het doel waarmee je bezig bent. Het is een les die niet vroeg genoeg geleerd kan worden. Dat scheelt een hoop frustratie én een hoop geld. Het relativeert vooral ook alle overschatting en brengt de sporter weer met beide benen op de grond. De plaats bij uitstek waar dromen moeten worden waargemaakt.

Verschillende soorten

Er zijn allerlei soorten supplementen, preparaten, geneesmiddelen en zelfs dopinggeduide middelen. Zonder nu waterdichte definities te geven is het handig meer duidelijkheid te geven. Je kunt een aantal categorieën onderscheiden.

Waren of voedingsmiddelen

Onder waren - of anders gezegd voedingsmiddelen - wordt verstaan:

Eetwaren, waaronder tevens worden begrepen kauwpreparaten (met uitzondering van tabak), en drinkwaren.

Waren of voedingsmiddelen zijn gewoon te vinden in iedere supermarkt. (Sport)voedingssupplementen en -preparaten behoren ook tot de waren.

Voedingssupplementen

Voedingssupplementen vallen wettelijk gezien onder de groep gezondheidsproducten. Dit zijn producten die qua uiterlijk en werking lijken op geneesmiddelen, maar dit volgens de wettelijke regelgeving niet zijn. De definitie luidt:

Voedingssupplementen zijn voedingsmiddelen met geconcentreerde bronnen van nutriënten (voedingsstoffen) of andere stoffen met een nutritionele of fysiologische functie die worden aangeboden als aanvulling op de opname van deze nutriënten uit de normale dagelijkse voeding.

Vitamines, mineralen en aminozuren zijn bekende voorbeelden van nutriënten die beogen een aanvulling te geven. Stoffen met een nutritionele of fysiologische functie zijn vezels, planten- en kruidenextracten. De vorm van een supplement wijkt af van gewone voedingsmiddelen en wordt bijvoorbeeld als pil, capsule of vloeistof in de handel gebracht. Voedingssupplementen vallen onder de Warenwet en mogen geen ingrediënten bevatten die al geregistreerd zijn als geneesmiddel volgens de Geneesmiddelenwet.

Sportvoedingssupplementen

Voor sportvoedingssupplementen ligt de zaak iets anders. Ze bieden net als bij voedingssupplementen een aanvulling op de gewone voeding, maar claimen tevens een sportprestatiebevorderende werking. De definitie voor sportvoedingssupplementen luidt:

Sportvoedingssupplementen zijn voedingsmiddelen met geconcentreerde bronnen van nutriënten (voedingsstoffen) of andere stoffen met een nutritionele of fysiologische functie die worden aangeboden als aanvulling op de opname van deze nutriënten uit de normale dagelijkse voeding met het oogmerk het sportprestatievermogen te ondersteunen en/of te verbeteren.

Bekende sportvoedingssupplementen zijn eiwitpreparaten, koolhydraatdranken en creatine. Hiermee hebben we gelijk een drietal te pakken dat zijn sporen in de sport inmiddels heeft verdiend. Eiwitpreparaten hebben hun nut bij gewicht maken in de sport, of het nu gaat om zwaarder worden of gewicht verliezen. Koolhydraatdranken kunnen het prestatievermogen op peil houden bij zowel explosieve- als duursporten. En van hét sportvoedingssupplement dat het laatste decennium het meeste furore heeft gemaakt, creatine, is inmiddels voldoende wetenschappelijk onderzoek bekend dat de effectiviteit van dit sportvoedingssupplement onderschrijft. De genoemde voorbeelden, eiwitten, koolhydraten en creatine, komen in je dagelijkse voeding voor. Bij de tweede categorie sportvoedingssupplementen, namelijk andere stoffen met een nutritionele of fysiologische functie, is dat niet het geval. Een voorbeeld hiervan is het kruid tribulus terrestris. Dat komt niet in je voeding voor, maar wordt wel aangeprezen als middel om de je sportprestatievermogen te ondersteunen en/of te verbeteren.

Sportvoedingspreparaten

Onder sportvoedingspreparaten worden voedingsmiddelen verstaan die speciaal zijn gemaakt voor de consumptie door sporters. Het zegt dus iets over de vorm van het product. Voorbeelden zijn eiwitpoeders, isotone dorstlessers en koolhydraatgels.

Geneesmiddelen

In de regelgeving bestaat een duidelijk onderscheid tussen geneesmiddelen en waren. De definitie van een geneesmiddel volgens Europese richtlijn luidt als volgt:

Een enkelvoudige of samengestelde substantie die bestemd is om te worden toegediend of aangewend voor dan wel op enigerlei wijze wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor: 1. het genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens, 2. het stellen van een geneeskundige diagnose bij de mens, of 3. het herstellen, verbeteren of anderszins wijzigen van fysiologische functies bij de mens door een farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect te bewerkstelligen, hetzij om een medische diagnose te stellen.

Onder de titel dopinggeduide middelen vind je verderop enkele categorieën geneesmiddelen die worden gebruikt om slanker, strakker en sterker te worden, maar die ook op de dopinglijst staan.

Dopinggeduide middelen

Op de vraag ´Wat is doping?´ kan eenvoudig worden geantwoord:

Onder doping wordt verstaan die stoffen en methoden die door het Wereld Anti Doping Agentschap (WADA) verboden zijn en die vermeld staan op de dopinglijst.

Dopinggeduide middelen zijn voornamelijk geneesmiddelen dan wel de werkzame stoffen in geneesmiddelen, maar kunnen ook tot de drugs behoren. De meeste recente dopinglijst vind je op www.dopingautoriteit.nl. Ze zijn in de sport verboden, omdat ze prestatieverhogend kunnen zijn, schadelijk voor de gezondheid zijn en/of in strijd met de sportethiek. Ook (sport)voedingssupplementen kunnen soms dopinggeduide stoffen bevatten. Meer hierover lees je hier.

Meer over dopinggeduide middelen lees je onder Doping.