Waarom je langer leeft met meer spieren
Spieren zijn niet alleen mooi, en nuttig - zeker voor wie zware arbeid moet verrichten - maar spieren zijn ook gezond. We wisten al dat een flinke spiermassa beschermt tegen diabetes type-2, maar het beschermt volgens nieuwe inzichten ook tegen kanker, hart- en vaatziekten en nog een heleboel andere ziekten. En wetenschappers beginnen eindelijk te begrijpen hoe.
Aan het einde van de jaren zestig van de vorige eeuw begon in de Franse hoofdstad de Paris Prospective Study, een grootschalig onderzoek waarin wetenschappers een kleine tienduizend volwassen mannen jarenlang volgden, en bijhielden wanneer en waaraan de mannen stierven. Uit dat onderzoek bleek dat mannen minder kans op kanker hebben naarmate hun been- en armomvang groter was – en ze dus meer spieren hadden.
Levensverlengende spieren
Zo lang wetenschappers dit soort epidemiologische studies uitvoeren, en grote groepen mensen door de tijd volgen, bleek al tientallen keren dat spiermassa meer functies heeft dan ons laten bewegen alleen. Amerikaanse onderzoekers ontdekten zes jaar geleden bijvoorbeeld dat mannen die verhoudingsgewijs zware gewichten op een bankdrukmachine omhoog kunnen duwen, beduidend minder kans hebben op kanker dan mannen met minder spierkracht. In Zweden deden epidemiologen nog niet zo lang geleden zelfs een nog mooiere ontdekking: in hun onderzoek verlengde spiermassa de levensduur van zowel mannen als vrouwen.
Wetenschappers hebben tot dusver weinig met die bevindingen gedaan. Dat kwam omdat niet duidelijk was hoe het verband tussen gezondheid en spieren nu precies in elkaar zat. Maakten spieren gezond? Of hadden gezonde mensen gewoon meer spieren? Dat laatste leek het meest waarschijnlijk. Zieke mensen zijn vaker lichamelijk niet actief, en zullen dus ook vaker minder spieren hebben dan gezonde mensen. Zo beredeneerden veel wetenschappers.
Irisin
Die beredenering snijdt nog steeds hout, maar het begint er toch heus op te lijken dat spieren wel degelijk een direct positief effect hebben op de gezondheid. Spieren produceren een paar honderd eiwitten, en geven die af aan de bloedbaan. Daarbij zitten waarschijnlijk een paar hormonen of signaalstoffen met belangrijke functies. Een door spieren geproduceerd hormoon dat zich op dit moment in de warme belangstelling van gezondheidswetenschappers mag verheugen is het in 2012 ontdekte irisin.
Dat irisin verklaart om te beginnen waarom lichaamsbeweging zo goed is voor de hersenen, en eigenlijk elke vorm van lichaamsbeweging beschermt tegen bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer of dementie. Irisin laat hersencellen de groeifactor BDNF aanmaken, een hormoonachtige stof die voor je hersencellen ongeveer evenveel betekent als testosteron voor je spiercellen.
Net zo interessant is het effect van irisin op kankercellen. In reageerbuizen remt irisin de groei van borstkankercellen. Onderzoekers beginnen te vermoeden dat irisin verklaart waarom ernstig zieke kankerpatiënten grotere overlevingskansen hebben naarmate hun spiermassa groter is. Dat is één van de redenen waarom oncologen wereldwijd het effect van aangepaste krachttraining op kankerpatiënten bestuderen
Waaier van effecten
Daarmee is nog lang niet alles over irisin gezegd. Irisin verjongt ook de bloedvaten, remt de groei van vetcellen, verbetert de cholesterolhuishouding en versterkt de werking van insuline. Met zo’n breed spectrum aan positieve gezondheidseffecten zou je verwachten dat mensen die veel irisin aanmaken langer leven dan normaal – en dat lijkt inderdaad het geval te zijn. Gezonde honderdplussers hebben in ieder geval opmerkelijk veel irisin in hun bloed, en in mensen met veel irisin veroudert het erfelijk materiaal van cellen langzamer dan normaal.
Serieus nemen
Eén van de ontdekkers van irisin is de Amerikaanse celbioloog Bruce Spiegelman. Alleen al daardoor nemen wetenschappers irisin serieus, want Spiegelman is een wereldberoemd wetenschapper. Hij ontdekte de rol van ontstekingen bij het ontstaan van diabetes type-2 en deed baanbrekend onderzoek naar de manier waarop vetcellen groeien.
Spiegelman is mede-oprichter van het farmabedrijf Ember, dat met een fonds van enkele tientallen miljoenen dollars op zoek is naar nieuwe medicijnen tegen diabetes, overgewicht en spierziekten. Spiegelman heeft een patent op het gebruik van irisin als afslankmiddel op zijn naam geschreven, en werkt binnen Ember nu aan nieuwe middelen op basis van het door hem ontdekte hormoon. Een interview met Spiegelman vind je hier.
Bodybuilders
Wat Spiegelman op een farmacologische weg voor elkaar probeert te krijgen, dat doen honderdduizenden bodybuilders en fitnessfanaten op natuurlijke manier door hun sport te beoefenen. Ze bouwen spiermassa op, en verhogen daarmee de hoeveelheid irisin in hun lichaam. Hoe meer spiermassa je hebt, des te meer irisin maak je aan.
Dat geldt zeker voor de bodybuilders die hard trainen. Spieren geven continu irisin af, maar als je beweegt neemt de afgifte met enkele tientallen procenten toe. Dat gebeurt vrijwel direct als je begint met bewegen. Hoe intensiever je beweegt, des te meer stijgt de concentratie irisin in je bloedbaan.
Als je nog niet aan krachttraining doet, maar na het lezen van dit webbericht serieus erover denkt om aan het ijzer te gaan, doe dat dan. Je zult direct van het positieve effect van irisin kunnen profiteren. Hoe goed getraind je bent is niet belangrijk als het gaat om het effect van intensieve training op de afgifte van irisin.
Afwachten
Bij al dat positieve nieuws is het misschien wel verstandig als we een beetje gas terugnemen. Het onderzoek naar irisin is nog piepjong, en we moeten dus maar afwachten of irisin alle verwachtingen waarmaakt. Twintig jaar geleden hadden de wetenschappers ook zulke hoge verwachtingen van leptine, een hormoon dat wordt uitgescheiden door vetcellen. Onderzoekers dachten toen even dat ze met leptine ‘het’ hormoon in handen hadden waardoor sommige mensen nauwelijks dik kunnen worden, hoeveel ze ook eten.
Dat idee is inmiddels achterhaald, en nu beschouwen we leptine als één van de vele factoren die een rol spelen bij dik worden en slank blijven. Het zou zomaar kunnen dat we over vijf jaar moeten constateren dat ook irisin niet zo belangrijk was als onderzoekers op dit moment hopen, en dat er bijvoorbeeld nog meer door spieren geproduceerde hormonen een rol van betekenis spelen.
Het zal naturelbodybuilders om het even zijn. Dat spiermassa bijdraagt aan een goede gezondheid, dat staat nu ondertussen wel vast.