De positieve stikstofbalans
Groter en sterker groeien is alleen mogelijk bij een positieve stikstofbalans. Maar wat is stikstof eigenlijk voor goedje? Hoewel de lucht voor ongeveer 80 procent uit stikstof bestaat kunnen we van de lucht alleen niet leven. Stikstof moet gevangen, gefixeerd en voor een deel weer uitgescheiden worden. Dit gebeurt in de stikstofkringloop. En wat heeft Viagra en groene thee met mijn stikstofbalans te maken? Een moeilijk onderwerp luchtig gebracht.
Het unieke element stikstof
Stikstof (N2) is de Nederlandse naam voor het chemische element
nitrogenium, bij kamertemperatuur een kleur- en geurloos
gas. Stikstof vormt het hoofdbestanddeel van de dampkring; droge
lucht bevat ongeveer 80 procent stikstof. In het laboratorium
wordt uit vloeibaar gemaakte en gedestilleerde lucht stikstof
gewonnen voor allerlei industriële doeleinden, zoals bijvoorbeeld
kunstmest. Met vloeibare (zeer koude) stikstof kun je ook je
wratten laten verwijderen. Maar belangrijker hier is, dat
stikstof een essentieel onderdeel van eiwitten is.
Hoewel stikstof het grootste bestanddeel van de aardse atmosfeer
vormt, is het in deze vorm voor de meeste organismen niet
bruikbaar als stikstofbron. Wanneer de stikstof uit de lucht door
bepaalde bacteriën en organismen eenmaal ‘gefixeerd’ is in de
bodem, kan het door planten worden opgenomen. Dieren eten planten
en andere dieren, en aangezien mensen ook dieren zijn, komen wij
door het nuttigen van plantaardige en dierlijke eiwitten aan onze
stikstof.
Stikstofbalans
De stikstofbalans is de verhouding van de door een organisme (lees hier: mens) gedurende een bepaald tijdvak opgenomen en uitgescheiden hoeveelheid stikstof. Alle levende organismen dienen voortdurend stikstof(verbindingen) op te nemen om de voortdurende opbouw van o.a. eiwitten en nucleïnezuren (belangrijk molecuul voor de opslag en vertaling van erfelijke informatie) mogelijk te maken. Evenals de meeste andere bestanddelen van de levende organismen, ondergaan ook de eiwitten en de nucleïnezuren een voortdurende vernieuwing, dat wil zeggen, dat zij enerzijds met een bepaalde snelheid worden afgebroken en anderzijds weer worden aangemaakt (vergelijk ook anabolisme en katabolisme in het archief van onze website), waarbij hun hoeveelheid onder de meeste omstandigheden bij benadering gelijk blijft. Wanneer evenveel stikstof wordt opgenomen als uitgescheiden, is er sprake van een stikstofbalans. Bij verwonding, ziekte en vermagering is er sprake van een negatieve stikstofbalans en bij groei (vooral kinderen en bodybuilders) een positieve stikstofbalans. Uitscheiding gebeurt bij de mens vooral via ureum in de urine.
Aminozuren
Eiwitten kun je onderverdelen in essentiële en niet essentiële aminozuren, waarvan stikstof een belangrijk element is. De essentiële aminozuren kunnen niet door het lichaam worden samengesteld en moeten dus via de voeding worden opgenomen. Geef je over langere tijd iemand een incompleet aminozurenpakket te eten, dan is er heel snel sprake van een negatieve stikstofbalans. De voedingswaarde van een eiwit wordt dan ook bepaald door het essentiële aminozuur dat in de laagste relatieve hoeveelheid aanwezig is, alsmede door de verteerbaarheid van het eiwit (die afhangt van de totale aminozuursamenstelling). In het algemeen is de voedingswaarde van dierlijke eiwitten hoger dan die van plantaardige eiwitten (zie ook [Over snelle en langzame eiwitten].
Positieve stikstofbalans met stikstofoxide?
De combinatie training, voeding, herstel en volop rust, weinig stress, geen ziekte en verwondingen, zijn allemaal belangrijke factoren bij het in de positieve richting sturen van de stikstofbalans. Op dit moment wordt over NO of stikstofoxide in supplementenland driftig de trom geroerd. Stikstofoxide, een verbinding die gewonnen wordt uit het aminozuur arginine, en in het lichaam vooral zorgt voor ontspanning van weefsels, zou onmisbaar zijn voor de groei van spierweefsel na zware arbeid. Enerzijds door het ‘wakker schudden’ van ‘satellietcellen’ (stamcellen in het spierweefsel die nog van alles kunnen worden, voor bodybuilders natuurlijk het liefst spiercellen) en anderzijds door hun reparatievermogen van spiercellen. Het geringe onderzoek over de vermeende anabole werking van NO (of het supplement Nitrous) levert nog nauwelijks de basis voor harde conclusies, en aangezien voor groene thee in ieder geval wel meer bewijs is, dat het de concentratie van stikstofoxide verhoogt, kun je dan maar beter dagelijks een paar krachtige koppen groene thee consumeren. Hoe het zit met Viagra en stikstofoxide? Omdat stikstofoxide belangrijk is voor ontspanning van lichaamsweefsel, en de penis alleen bij ontspanning een behoorlijke ‘pomp’ kan krijgen, is het onderdeel van Viagra. Waarvan akte.