De Voedselzandloper
Soms levert een nieuw voedingsboek een ware zandverstuiving op. Dat is ook het geval bij het boek ‘De Voedselzandloper’ van de 27-jarige Vlaamse arts en wetenschapsjournalist Kris Verburgh. Hij stelt dat het eten van minder eiwitrijke voedingsmiddelen en het schrappen van brood, pasta en rijst tot een betere gezondheid en een langere levensduur leidt. Kan de actieve fitnesser hier ook mee uit de voeten?
Veelbesproken, zeer omstreden
Van De Voedselzandloper zijn sinds
de eerste uitgave in 2012 al 150.000 boeken uitgebracht en onlangs rolde de 26e
herdruk van de persen. Voor Nederlandse begrippen een groot succes. Het succes
lijkt een combinatie van een steen in de vijver van diëtisten en huisartsen die voor nogal wat deining heeft gezorgd, een aansprekend model (de zandloper)
en een ervaren uitgever die handig op de discussie weet in te spelen.
Het zandlopermodel
Verburgh vervangt oude voorlichtingsmodellen zoals de Vlaamse Actieve Voedingsdriehoek en de Nederlandse Schijf van Vijf door een zandloper van twee symmetrische driehoeken. De bovenste driehoek die op de kop staat, bestaat uit lagen voedingsmiddelen die afgeraden worden. Deze lagen corresponderen met groepen toegestane etenswaren in de onderste rechtopstaande driehoek, zie ook de uitleg.
De basisprincipes
Verburgh adviseert om alle snelle koolhydraten, zoals brood, aardappelen, pasta en rijst uit de voeding te schrappen, omdat onderzoek erop lijkt te wijzen dat glucose leidt tot een snellere veroudering en een verhoogde kans op kanker. De bedoeling is niet, zegt Verburgh, koolhydraten helemaal in de ban te doen, zoals bij Atkins, maar vezelrijke koolhydraten te nuttigen. Het vlaggenschip is hier bij hem havermout, dat een lage glykemische index heeft (de suikers komen geleidelijk aan in het bloed). Dit verder aan te vullen met peulvruchten, bonen, groente en fruit.
Inname van melk moet worden vermeden om de kans op osteoporose te verkleinen. Hierbij baseert de auteur zich op onderzoek van Walter Willet, een voedingswetenschapper van grote faam. Verburgh stelt dat een vetarm dieet minder gewichtsverlies oplevert dan een dieet met weinig suiker. Bovendien zijn het vooral de suikers die een rol spelen bij hart- en vaatziekten en niet de vetten. Vooral de omega-3 vetzuren (bronnen: olijfolie en visvetzuren) verminderen de kans op hartaanvallen, zijn beter werkzaam dan statines om het cholesterolprofiel in je bloed te verbeteren en ze hebben een positief effect op de stemming.
Verder ziet Verburg ook ‘brood’ in een verlaagde energie-inname, lager dan de huidige aanbevelingen voor een gezonde voeding. Hierbij sluit hij aan bij de theorie van de calorierestritctie van Walford, die stelt dat een verlaging van de energie-inname met 30% onder je energiebehoefte levensverlengend werkt. Het levensverlengende effect van heel matig eten is wel aangetoond bij ratten en muizen, maar tot nu toe is onvoldoende bewijs voorhanden dat dit ook voor mensen geldt.
Voedingsverhoudingen
Berekening van het dagmenu van de auteur zelf leert dat deze voeding minder dan 2000 kCal, 95 g eiwit (20%), 43% vet en 32% en 5% voedingsvezel levert. Deze voeding bevat te weinig kalk en het ijzergehalte is (vooral voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd) marginaal. Volgens de gangbare aanbevelingen heeft een man van 30 jaar met een gezond gewicht 2500 kCal, ten minste 40 en% koolhydraten, een vetinname van 20-40 en% en 10-20 en% eiwitten nodig.
Dat het verlagen van koolhydraten in de voeding tot een langere levensverwachting leidt is tot nu toe alleen aangetoond in dieronderzoek. De verstijving van weefsels door een verbindingen uit suiker en eiwit wordt door de auteur onderbouwd door onderzoek bij diabetici, maar de verbindingen die bij diabetici voor verstijving van de weefsels zorgen bestaan vooral uit cholesterol en eiwit.
Verder is er geen eenduidig bewijs dat melkdrinken tot osteoporose zou leiden. Willet wijst weliswaar op een verband tussen melk en heupbreuken, maar geeft aan dat melkdrinkers met een gebroken heup doorgaans in gebieden wonen met minder zonlicht. Hij doelt hierbij op een verband tussen een verminderde vitamine D-aanmaak en osteoporose. Willet adviseert zelf om niet meer dan een halve liter melk per dag van te gebruiken. Dat melk toch een ideale sportdrank kan zijn, vind je hier. Het vetgehalte in het dieet van de Voedselzandloper is met ruim 40 en% aan de hoge kant, maar het betreft hier voornamelijk gezonde vetten.
Fitnesser komt tekort
De fitnesser die dit dieet volgt heeft veel moeite met stevige trainingen, omdat de brandstoftank onvoldoende wordt gevuld met koolhydraten. Het opbouwen van spiermassa wordt moeilijk, omdat het dieet toch te weinig energie en eiwit levert. De afslanker komt beter aan zijn/haar trekken, omdat het dieet minder energie levert. Door alle beperkingen is de voeding echter eentonig en lastig vol te houden.
Tot slot
De ‘Voedselzandloper’ is een interessant boek dat veel omwoelt, maar toch nog te omstreden om de Schijf van 5 in te ruilen voor de zandloper. Wat het Voedingscentrum ervan vindt, vind je hier. Een uitgebreide bespreking van Chivo hier. Een interessant achtergrondartikel over hoe veroudering kan worden bestreden, is hier te vinden.
De Voedselzandloper van Kris Verburgh kost 17,95 Euro en is uitgegeven bij Bert Bakker.