Zo slank zijn als de Hadza
Als we slanker willen worden moeten we niet meer gaan bewegen, maar vooral minder gaan eten. Dat zou blijken uit onderzoek onder de laatste oermensen op deze planeet, de Oost-Afrikaanse Hadza. Tenminste, dat is wat je leest in kranten en op websites. Maar je moet niet alles geloven wat je leest.
Heb je eindelijk cardiotraining aan je schema toegevoegd, en jezelf aangeleerd om wat vaker de auto te laten staan, en op je werk de trap te nemen in plaats van de lift. En wat lees je dan in het Algemeen Dagblad van 26-7-2012? Dat je al die moeite doet voor niks.
‘Men moet voldoende bewegen om gezond te blijven’, citeert de krant onderzoeker Herman Pontzer van het Hunter College in New York. ‘Maar het maakt ons niet dunner, daarvoor zullen we minder moeten eten.’
Het idee dat je kunt afvallen als je meer beweegt is dus niet waar, als je het AD mag geloven. De krant baseert zich op een nieuwsbericht van de BBC, en inderdaad: daar staat precies wat je ook in het Algemeen Dagblad leest. Volgens de BBC zou de Amerikaanse antropoloog Herman Pontzer hebben aangetoond dat oermensen per dag net zoveel calorieën verbruiken als dikke Amerikanen. Dus kan het idee op de helling dat we te dik worden als we te weinig bewegen, aldus Pontzer.
Laten we eens kijken naar de bron van het merkwaardige wetenschapsnieuwtje. Dat is een onderzoek dat verschenen is in het wetenschappelijke tijdschrift PLoS One. Het is integraal toegankelijk.
Ha die Hadza
In de originele publicatie lees je dat de onderzoekers inderdaad naar Tanzania zijn afgereisd, en daar het calorieverbruik van de Hadza hebben gemeten. De Hadza zijn nog jager-verzamelaars, net zoals onze voorouders uit het Stenen Tijdperk.
Hadzamannen lopen elke dag elf kilometer door de savanne, en bewegen fors meer dan doorsnee-Amerikanen. In totaal verbruikt een gemiddelde Hadzaman 2649 kilocalorieën per dag. Maar de gemiddelde Amerikaanse man, die nauwelijks beweegt, verbruikt op een dag 3053 kilocalorieën. Meer dan de gemiddelde Hadzaman. Dat onverwacht hoge calorieverbruik is het gevolg van het in vergelijking forse Amerikaanse lichaamsgewicht: de gemiddelde Amerikaanse man weegt 81 kilo, de gemiddelde Hadza-man slechts 51. Het meetorsen van die extra kilo’s jaagt het energieverbruik van de Amerikaanse man omhoog.
Op basis van hun gegevens formuleren de onderzoekers een theorie. Misschien heeft de natuur ons geprogrammeerd om per dag zo’n drieduizend kilocalorieën te verbranden. Als we slanker zijn, gaan we meer bewegen, en als we dikker zijn, wat minder. Maar dik of dun, een man verbrandt zo’n drieduizend kilocalorieën per dag.
Het is leuk bedacht, maar het is niet meer dan een theorie, en eerlijk gezegd een onwaarschijnlijke. Het is een theorie die door duizenden mannen en vrouwen, die meer gaan bewegen en daardoor afvallen, dagelijks wordt gelogenstraft. En het is een theorie waarvan je je kunt afvragen of hij wel klopt met de gegevens van de onderzoekers zelf. Hun Hadza liepen dagelijks elf kilometer en waren dertig kilo lichter dan de Amerikanen. Daaruit kun je toch ook concluderen dat Amerikanen dertig kilo kunnen afvallen als ze elke dag, net als de Hadza, ook elf kilometer gaan lopen? Overigens geloven wij wel dat de sleutel tot het succesvol afslanken meer in de voeding zit dan in de beweging.
Theorie, geen feit
Het onderzoek van Pontzer is een antropologisch onderzoek. Je kunt er niet uit afleiden dat het, als je wilt afvallen, geen zin heeft om meer te bewegen – ook al hebben de onderzoekers dat in de media wel gedaan. Ze hebben hun theorie gebracht als een feit, en zijn daardoor in de fout gegaan. De media hebben hun uitspraken klakkeloos overgenomen, en daarmee een onjuist bericht de wereld in gestuurd.
Dat gebeurt jammer genoeg wel vaker. Elke dag zingt er wel een wetenschapsnieuwtje rond dat niet of maar gedeeltelijk klopt, met een strekking die vaak dwars tegen je gezond verstand in gaat. Je leest bijvoorbeeld dat we allemaal dagelijks vierhonderd kilocalorieën extra mogen eten. Of dat je van een eiwitrijk dieet diabetes kunt krijgen.
In zulke gevallen kun je op zoek gaan naar de originele bron, of je licht opsteken bij kritische blogs. Of, als dat niet mogelijk is, het naast je neerleggen. En gewoon vertrouwen op je gezond verstand.