De PAK-kans: schadelijke stoffen in ‘gezonde’ voedingssupplementen
Soms – misschien moeten we zeggen ‘vaker dan gewenst’ – bevatten voedingssupplementen kankerverwekkende verbindingen. Het gaat hierbij met name om de zogeheten polycyclische aromatische koolwaterstoffen of PAK’s. Diverse organisaties trokken aan de bel.
PAK’s: het aroma komt je tegemoet
PAK’s (afkorting van polycyclische aromatische koolwaterstoffen) is een belangrijke groep milieugevaarlijke stoffen. PAK’s ontstaan bij verbrandingsprocessen (bijvoorbeeld in roetdeeltjes door roosteren of roken van vis, vlees, brood, e.d.). Een aantal is kankerverwekkend, onder andere benzo(a)pyreen, dat van de PAK’s de sterkste kankerverwekkende werking heeft. Als indicator voor PAK’s wordt daarom het gehalte aan benzo(a)pyreen gebruikt. Deze aromatische verbindingen komen in behoorlijk hoge concentratie ook voor in sigaretten en maken van roken een dodelijke aangelegenheid. Supplementen mogen per kilogram product niet meer dan 1 microgram (één miljoenste deel van een gram) PAK’s bevatten.
Olie op het vuur
Het afgelopen half jaar was er veel te doen over de PAK’s. Na een
tip van de Europese Commissie was de Nederlandse Voedsel- en
Waren Autoriteit vitamine E preparaten gaan controleren, nadat
laboratoria van de EC hadden ontdekt dat er gevaarlijk hoge
concentraties PAK’s zaten in ‘lifestyle’ oliën als
teunisbloemolie, visolie of borageolie. Vitamine E is een in vet
oplosbare vitamine die gewonnen kan worden uit bijvoorbeeld
teunisbloemolie. Toen de Voedsel- en Waren Autoriteit een aantal
preparaten onderzocht die in Nederland verkrijgbaar waren, bleken
de PAK’s alleen voor te komen in preparaten die sleutelbloemolie
of grondstoffen daarvan bevatten.
Omdat verontreiniging met PAK’s in het milieu vaak samengaat met
bekende schadelijke stoffen als PCB’s en dioxines, hebben de
onderzoekers ook onderzocht of de vitamine E preparaten geen
PCB’s bevatten. Besmetting met die stoffen is niet gevonden. Dat
wijst erop dat het niet gaat om industriële verontreiniging, maar
waarschijnlijk ontstaan de PAK’s tijdens de verhittingsstappen in
het productieproces. De Europese overheid streeft ernaar alle
PAK’s uit de voeding te weren.
Onlangs heeft de Consumentenbond 21 voedingssupplementen met
ginkgo of ginseng onderzocht en zeventien keer kankerverwekkende
PAK’s aangetroffen. Van de elf onderzochte vitamine E
supplementen bleek één supplement vervuild te zijn. Het meest
vervuilde supplement uit de test bleek Vitelle Ginkgo te zijn.
Hierin zaten maar liefst vijf keer zo veel schadelijke stoffen
dan veilig wordt geacht. De vervuilde partij is door de
Keuringsdienst van Waren inmiddels uit de handel genomen.
Opbouw van schadelijke stoffen
De opbouw van PAK’s in het lichaam kan voorkomen worden door vlees en vis niet te roken of te roosteren, geen sigaretten te roken of te genieten van andermans rookgenot (‘side stream smoke’) en uiteraard geen supplementen te gebruiken die ongewenste hoeveelheden PAK’s bevatten. Met in vet oplosbare vitamines is het sowieso uitkijken geblazen omdat die – in tegenstelling tot de in water oplosbare vitamines als C en B-complex – zich in het lichaamsvet ophopen en zo ‘overgedoseerd’ raken.