EN  |  FR

Kalm aan met cafeïne (supplementen)

afbeelding bij Kalm aan met cafeïne (supplementen)

Pre-workoutsupplementen met cafeïne zijn niet geschikt voor jongeren onder de 18. Dat is een uitvloeisel van de nieuwe richtlijnen voor het gebruik van cafeïne door jongeren die het Voedingscentrum een paar dagen geleden heeft gepubliceerd. Een curieus, maar tragisch sterfgeval was de aanleiding voor het Voedingscentrum om nog eens goed naar cafeïne te kijken.

Op 26 april van dit jaar overleed de 16-jarige Amerikaanse scholier Davis Allen Cripe. Niet door een misdrijf, niet door een verkeersongeluk, niet door een ernstige ziekte – maar door de gecombineerde werking van een kop koffie, een cafeïnehoudende frisdrank en een blikje energiedrank. Doorgewinterde cafeïnegebruikers zullen het misschien moeilijk vinden te geloven, maar die paar honderd milligram cafeïne waren volgens de arts die het geval onderzocht voldoende om bij de scholier een dodelijke hartritmestoornis te veroorzaken. En mocht je het je afvragen: nee, Cripe leed niet aan een aangeboren hartafwijking. Hij was kerngezond.

Veilige dosis

Volgens de Europese EFSA is een dosis van 400 milligram cafeïne per dag voor volwassenen veilig. Doorsnee Nederlanders consumeren iets meer dan die hoeveelheid: een doorsnee volwassen Nederlander krijgt er dagelijks 600 milligram van binnen, een doorsnee Nederlandse vrouw 500 milligram. Dat is niet zo raar, want cafeïne zit in heel veel producten - in bijvoorbeeld koffie, thee, energiedrankjes, chocolade en frisdranken. Een kopje koffie is al snel goed voor 85 milligram, in een blikje energiedrank van 250 milliliter zit 80 milligram en een kopje zwarte thee bevat 30 milligram cafeïne. Een overzicht van de hoeveelheid cafeïne in levensmiddelen vind je hier.

Hoewel de meeste volwassenen geen last hebben van de halve gram cafeïne die ze dagelijks binnenkrijgen, is overdosering door cafeïne niet zeldzaam. Amerikaanse vergiftingscentra registreren er een paar duizend per jaar. De meeste incidenten lopen gelukkig goed af, maar sterfgevallen komen een enkele keer voor. Soms gaat het om scholieren of studenten, die moeten blokken voor examens en wakker willen blijven, soms om feestgangers die tot in de kleine uurtjes willen doorgaan, en soms ook om sporters die persoonlijke records willen breken of willen afslanken. Vrijwel altijd gaat het om supplementen of geconcentreerde energiedranken, en gebruikten de slachtoffers cafeïne in gramhoeveelheden.

Het is voorstelbaar dat bij zulke extremiteiten mensen in de problemen komen. Moeilijker te bevatten is dat een kop koffie, een frisdrank en een blikje energiedrank iemand het leven kunnen kosten, maar dat is in het geval van Davis Allen Cripe wel degelijk gebeurd. Als de gegevens die over zijn dood naar buiten zijn gebracht correct zijn, consumeerde de scholier vlak voor zijn dood nog geen 300 milligram cafeïne. Da’s beduidend minder dan de 400 milligram die de EFSA voor volwassenen veilig acht.

Kinderen en tieners

Voor het Voedingscentrum was de dood van Cripe dan ook aanleiding om de normen bij te stellen. Het centrum vindt dat kinderen onder de 13 beter helemaal geen producten met flinke hoeveelheden cafeïne gebruiken, zoals koffie en energiedrank. Tieners tussen de 13 en de 18 kunnen zich beter beperken tot één zo’n consumptie per dag, en niet meer.

De nieuwe richtlijnen van het Voedingscentrum komen overeen met de Amerikaanse. In de Verenigde Staten vindt de American Academy of Pediatrics dat jongeren tussen de 12 en de 18 maximaal 100 milligram cafeïne per dag mogen binnenkrijgen. En niet meer. 

Preworkoutformules

De nieuwe normen impliceren dat voor de allerjongste bodybuilders en fitnessfanaten preworkout-formules pertinent ongeschikt zijn. Tenminste, de preworkoutformules met cafeïne. Ze bevatten per aanbevolen dosering toch al snel 250 tot 300 milligram cafeïne. En daar komt dan nog bij dat er in die preworkoutformules ook nog andere stimulerende stoffen zitten, zoals synefrine of theacrine. Die stoffen werken op ongeveer dezelfde manier als cafeïne, en versterken de werking. En als klap op de vuurpijl zitten er in diezelfde preworkoutformules vaak ook nog stoffen die de opname van cafeïne moeten vergroten. 

Te veel

Niet alleen kinderen en tieners kunnen verkeerd op cafeïne reageren. Ook sommige volwassenen krijgen bij te veel koppen koffie of supplementen last van de typische bijwerkingen van cafeïne, zoals hyperactiviteit, rusteloosheid, angstgevoelens, prikkelbaarheid, hoofdpijn, beven, duizeligheid, suizende oren en hartkloppingen. Bovendien vallen ze moeilijk in slaap.

Bij welke hoeveelheid cafeïne dat gebeurt, verschilt per individu. Sommige personen kunnen zonder problemen 800 milligram dag consumeren. Da’s beduidend veel meer dan de 400 milligram die de EFSA veilig vindt. Aan de andere kant van spectrum bevinden zich personen die zich al vervelend voelen als ze één kop koffie hebben gedronken. Als je gezond bent, maar zonder dat daar aanwijsbare redenen voor zijn slechts slaapt, jezelf opgejaagd voelt of een hoge bloeddruk hebt, dan krijg je misschien meer cafeïne binnen dan goed voor je is. En dat geldt dubbel en dwars als je afslanksupplementen of preworkoutformules gebruikt…

Meer over mooie en minder mooie kanten van cafeïne lees je hier.

Dossiers: