Met kennis aan de keukentafel
Voeding is een populair maar lastig onderwerp. Wat het algemene publiek weet over voeding lijkt uit de bladen, de dieetboeken, de televisieprogramma’s over obesitas en van internet te komen. Dat zijn niet altijd de meest degelijke bronnen. Voedingshoogleraar Frans Kok schreef ‘uit verontwaardiging en verwondering over de vele dieetboeken die verschijnen’ samen met wetenschapsjournalist Broer Scholtens het boek ‘Gezond eten. Gewoon doen: goede voeding volgens de wetenschap’. Ze willen dat je met een beetje kennis aan tafel gaat. Gelijk hebben ze.
Het boek Gezond eten, gewoon doen is geen dieetboek of kookboek. Dus geen speciale invalshoek om snel wat overtollige kilo’s overboord te gooien, geen macronutriënten (eiwit, koolhydraten of vetten) die uitverkoren worden dan wel in de ban gedaan. Geen overzicht van gezonde en niet al te calorierijke recepten, al staan er in het boek wel een paar als voorbeeld. Het boek wil een echt ‘voedingsboek’ zijn, aldus Frans Kok in een interview. Een boek dat de feiten geeft en de fabels aan de kaak stelt.
Wat verder ter tafel komt
Het boek begint met duidelijk te maken dat snelle diëten tegen de natuur in gaan. Het lichaam wil niet, schiet in de stress, springt op de spaarstand en met de verloren kilo’s raak je ook nog eens spiermassa kwijt, en dat is nu juist niet de bedoeling. Dus moeten we mikken op een kilootje per maand, en dat is te doen door 200-250 calorieën per dag minder te eten dan je verbruikt. Gewoon je voeding licht opschonen en dan kijken wat er gebeurt. Je gewicht heel geleidelijk omlaag brengen maakt het vasthouden van het eenmaal bereikte streefgewicht ook makkelijker.
Maar, stelt Kok, het lichaamsgewicht heeft weliswaar veel te maken met hoeveel er gegeten en bewogen wordt, toch speelt erfelijkheid ook een grote rol: de een reageert gevoeliger op eten dan de ander. Naar schatting wordt iemands gewicht voor gemiddeld zo’n 40% bepaald door erfelijke aanleg. Uit studies naar het gewicht van adoptiekinderen bleek hun gewicht meer op dat van de biologische ouders te lijken dan op dat van de opvoedouders. Hoewel erfelijkheid dus letterlijk en figuurlijk behoorlijk wat gewicht in de schaal lijkt te leggen, kun je je ouders niet helemaal de schuld van je overgewicht geven. Er bestaat namelijk zoiets als wilskracht.
Veel aandacht natuurlijk ook voor de koolhydraten, eiwitten en vetten, vitamines en mineralen, hoe een goede en gevarieerde voeding eruit ziet, het belang van beweging voor de gezondheid, maar ook hoofdstukjes over de praktijk van de voedingswetenschap, en waarom we nog steeds de verkeerde voedingskeuzes maken (gemak, hang naar junkfood, te weinig discipline). En tot slot een aantal smakelijke en niet al te calorierijke recepten, die je binnen een handomdraai (20-25 minuten) op tafel hebt gezet. Het mediterrane eetpatroon met de nadruk op meer plantaardige en minder dierlijke producten vormde hierbij de inspiratie.
Combineren met…
Gezond eten, gewoon doen laat zich goed combineren met de boeken van twee andere hoogleraren, Martijn Katan en Jaap Seidell. Ook zij schreven prima boeken voor het grote publiek, waarin ze een appeltje schilden over allerlei vermeende ‘voedingsfeiten’. Katan schreef ‘Wat is nu gezond?’ en Seidell schreef ‘Tegenwicht’, dat vooral betrouwbare informatie over overgewicht en obesitas wil geven.
Voor fitness professionals is het boek ‘Nutrition for Health, Fitness and Sport’ van professor Melvin. H. Williams nog steeds een echte aanrader.
Gezond eten, gewoon doen. Frans Kok & Broer Scholtens. Uitgeverij Bert Bakker, 160 pagina’s. Prijs 10 Euro,