Recordaantal doden in bodybuilding
Niet eerder zijn er in zo’n korte tijd zoveel bodybuilders overleden als in de afgelopen weken. De almaar roekelozer farmacologische experimenten die atleten op zichzelf uitvoeren hebben daar waarschijnlijk alles mee te maken. Wie verzint toch al die bezopen kuurschema’s?
Inderdaad, bodybuilders die zoveel anabolen, schildklierhormonen en andere middelen gebruiken dat ze overlijden waren er in de vorige eeuw ook al. Eén van de best gedocumenteerde gevallen is dat van de Oostenrijke atleet Andreas Münzer, die in 1996 op de operatietafel het leven liet toen met bloed gevulde ontstekingen, ter grootte van enkele tennisballen, in zijn lever openscheurden. Münzers dood op 31-jarige leeftijd was waarschijnlijk het gevolg van voor die tijd fikse doses anabolica, groeihormoon en allerhande afslankmiddelen en diuretica.
Münzers dood schokte het bodybuildingmilieu. Officials, journalisten en atleten vertelden in de magazines (toen Münzer overleed, stond het internet nog in zijn kinderschoenen) dat het tijd was om de bakens in de sport te verzetten. Aan deze praktijken moest een einde komen, vond eigenlijk iedereen aan wie je het vroeg. Van al die goede intenties kwam bitter weinig terecht, is een kwart eeuw later pijnlijk duidelijk geworden.
31 juli 2021
We spoelen van 1996 snel door naar de zomer van 2021. Op 31 juli overlijdt een Amerikaanse bodybuildster in haar slaap. De 27-jarige tandartsassistente zat in een wedstrijdvoorbereiding, melden bodybuildingwebsites, maar krijgen onmiddellijk daarna van ‘bronnen in haar omgeving’ een corrigerende tik op de vingers. Haar dood zou niets met welke wedstrijd dan ook te maken hebben gehad, lieten ze weten. “Onze dochter had een onbekende onderliggende ziekte. Die aandoening heeft deze tragedie veroorzaakt.”
Vloggers en bloggers in de bodybuildingniche van de sociale media bespreken haar overlijden. Sommige meninghebbers verkondigen dat er inderdaad wel eens sprake kan zijn van een ‘unknown underlying disease’, anderen vermoeden een verband met middelengebruik.
8 augustus 2021
Het tragische verlies van de 27 jarige atlete raakt een week later op de achtergrond, als op zondagochtend 8 augustus bodybuilder John Meadows overlijdt. Ook Meadows overlijdt in zijn slaap, als bloedstolsels vitale bloedvaten in zijn longen afsluiten.
Meadows had, nadat hij 2017 aan zijn laatste wedstrijd had meegedaan, zich toegelegd op het coachen van bodybuilders en zijn YouTube-kanaal. Daarop deelt Meadows tips over training en voeding, en laat hij zien dat hij nog steeds over een opvallend imposante fysiek beschikt. Ook nadat hij in 2020 wordt getroffen door een hartaanval, verschijnt hij frequent op zijn kanaal, en laat hij zien hoe je oefeningen uitvoert en vertelt hij over voeding en supplementen. En gaat hij tekeer tegen dopinggoeroes met weinig kennis van zaken die bodybuilders in gevaar brengen.
Meadows overlijden maakt de tongen los in het online bodybuildingmilieu los. Had die dood iets te maken met zijn middelengebruik? Die vraag is niet zo raar, want Meadows was 49. Niet piepjong meer, maar wel erg jong om te overlijden. Veel tijd om bij te komen van het verlies krijgt het milieu niet, want een week later is er weer nieuw sterfgeval dat de sociale media en bodybuildingwebsites opschrikt.
15 augustus 2021
Op 15 augustus 2021 overlijdt de Tsjechische bodybuilder en zakenvrouw Alena Kosinova. Kosinova is op dat moment in Alicante in Spanje, waar ze zich voorbereidt op de Europese kampioenschappen. Op het moment dat ze net bezig is om haar huid te bruinen, zakt ze in elkaar. Een ambulance brengt haar naar een nabijgelegen ziekenhuis, maar de hulp komt te laat. Kosinova overlijdt op 46-jarige leeftijd.
Waaraan Kosinova precies is overleden, is op het moment dat we dit bericht schrijven niet bekend. Wel citeren websites een onbekende bron ‘uit de omgeving van de overledene’, die stelt dat ‘de zware wedstrijdvoorbereiding te veel van haar lichaam heeft gevraagd’. Dat is waarschijnlijk een verwijzing naar de op vet- en vochtverlies gerichte kuurschema’s waarmee farmacologische bodybuilders in de periode voor een competitie hun lichaam proberen te ontdoen van de laatste restjes lichaamsvet en tegelijkertijd zoveel mogelijk onderhuids vocht proberen te verwijderen.
Kosinovas dood slaat in als een bom. Alweer een sterfgeval. Dit wordt wel heel erg veel.
17 augustus 2021
En nog geen twee dagen nadat Kosinova is overleden, op 17 augustus, sterft de Italiaanse bodybuildingcoach Orlando Gallucci. Gallucci was, net als Kosinova, aanwezig in Alicante. Hij begeleidde een aantal Italiaanse deelnemers aan de wedstrijd, en besloot daarna nog een paar dagen in Alicante te blijven en te trainen.
Op de dag van zijn dood plaatste hij nog een paar selfies van zijn afgetrainde fysiek - Galluccis handelsmerk - op Facebook, genomen in de laatste minuten van zijn workout. Hij had honger, vertelde hij. Een paar uur later overleed hij tijdens zijn slaap, als gevolg van een zware hartaanval.
20 augustus 2021
Een paar dagen, op 20 augustus, sterft de Amerikaanse bodybuilder Phil Hernon op 55-jarige leeftijd. Hernon stond in de jaren negentig bekend als een massamonster, maar moest door gezondheidsproblemen zijn carrière stopzetten. Zijn nieren stierven af, volgens berichten op sociale media waarschijnlijk als gevolg van de middelen die Hernon gebruikte tijdens de wedstrijdvoorbereiding. In 2020 kreeg Hernon een donornier, maar de transplantatie mocht uiteindelijk niet baten. De dagen voor zijn overlijden was zijn conditie ‘snel verslechterd’, schreef zijn echtgenote op Facebook.
Nog meer sterfgevallen
In augustus bliezen nog meer bodybuilders de laatste adem uit. Matt Mendenhall, een topbodybuilder uit de jaren tachtig die na een ernstig auto-ongeluk een carrière als personal trainer verkoos boven de wedstrijdsport, overleed op 61-jarige leeftijd. William Smith, een wedstrijdbodybuilder uit de jaren tachtig die via de TV-show American Gladiators bekendheid verwierf als Thunder, stierf op 56-jarige leeftijd. En op 24 augustus overleed de 28-jarige ex-profbodybuilder Megan Elizabeth. Ze had zich enkele jaren eerder teruggetrokken uit de sport.
Goeroes
Op zichzelf lijken al deze gevallen niet zoveel te zeggen. Mensen gaan nu eenmaal dood, en ook ogenschijnlijk gezonde en jonge mensen overlijden soms onverwacht. Maar al die gevallen samen, zo kort achter elkaar, zijn op z’n minst toch merkwaardig. Ze wekken de indruk dat het helemaal niet goed gaat met de bodybuildingsport. Wat in de jaren negentig nog incidenteel gebeurde, gebeurt nu structureel, met een ontluisterende frequentie.
Dat is ook de strekking van legio berichten op sociale media, die een directe relatie leggen met het middelengebruik in de sport. De vingers wijzen met name naar de steeds extremere cocktails van schilklierhormoon, clenbuterol en vooral diuretica die sporters in de dagen vlak voor wedstrijden nemen.
Jake Wood, de nieuwe eigenaar van de Olympia, is geschrokken door de gebeurtenissen. Hij verklaart dat zijn organisatie de criteria zal veranderen aan de hand waarvan de jury de wedstrijddeelnemers beoordeelt. Er moet minder nadruk komen op conditioning, laat Wood weten. De extreem doorgeripte fysieken, die eruitzien alsof ze uit een anatomieboek zijn weggelopen, moeten geen extra punten meer krijgen. Of Wood zijn voornemen ook kan realiseren, zal de toekomst moeten uitwijzen. En dat geldt ook voor de vraag of Woods initiatief zal helpen om bodybuilding minder ongezond te maken.
De toename van sterfgevallen heeft nog een andere, en misschien wel verstrekkender gevolg. Op sociale media als Reddit en YouTube bespreken insiders, atleten en vloggers niet alleen de bodybuilders die het leven hebben gelaten, maar ook de bedenkers van de kuurschema’s die alle ellende hebben veroorzaakt.
Tot voor kort waren het alleen loslippige individuen als Shawn ‘Big Mouth’ Ray die soms een boekje open deden, maar voor de rest konden goeroes en adviseurs in de coulissen van de sport ongestraft atleten aanmoedigen om hun leven te riskeren voor een plastic beker. Aan die situatie lijkt een einde te komen. Op sociale media doen wedstrijdbodybuilders een boekje open over coaches die hun cliënten weken achtereen laten kuren met schildklierhormoon, clenbuterol en diuretica. Als je die verhalen hebt aangehoord, bekijk je hun Instagram met andere ogen.
Het lijkt erop de bodybuildingsport zijn eigen Me Too-beweging heeft. Het werd tijd.
Meer over de trieste stand van zaken in het farmacologisch ondersteunde bodybuilding lees je hier, hier en hier.