Aan de maat
Niet alle, maar wel veel mensen met serieus overgewicht krijgen te maken met discriminatie. Banen gaan aan hun neus voorbij, voorbijgangers maken grappig bedoelde opmerkingen en medewerkers in restaurants en instellingen gedragen zich respectloos. Gewichtsdiscriminatie is een groeiend probleem – en maakt het voor dikke mensen nog moeilijker om weer een gezond gewicht te bereiken.
Er lopen in ontwikkelde landen inmiddels meer mensen rond die te zwaar zijn dan mensen met een gezond gewicht, maar dat heeft er niet voor gezorgd dat we anders over dikke mensen zijn gaan denken. Het stereotype beeld van mensen met (ernstig) overgewicht blijft toch nog steeds, dat van stripfiguur Billie Turf en zijn zus Bessie, beiden vraatzuchtig, zonder enige discipline en aartslui. Hoogleraar humane voeding en belangrijkste expert op het gebied van overgewicht, Jaap Seidell, is niet van eigen schuld, dikke bult, maar ziet het probleem in breder perspectief.
Hardnekkige beeldvorming
Gelukkig hebben de meeste mensen een positiever beeld van obese personen, maar toch is het negatieve stereotype van mensen met een BMI van boven de 30 wijdverbreid. Volgens een Amerikaans onderzoek ervaart een kwart van de verplegers gevoelens van walging als ze moeten zorgen voor een patiënt met ernstig overgewicht, en vindt bijna een derde van de Amerikaanse leraren dat te dik worden zo ongeveer het ergste is wat er een mens kan overkomen. Volgens hetzelfde onderzoek krijgen dikke kinderen die gaan studeren minder geld van hun ouders toegestopt dan slanke kinderen.
Het is niet raar dat sommige obese mensen klagen over discriminatie. Onderzoekers van de universiteit van Leipzig in Duitsland becijferden onlangs dat 20 procent van de mensen met een BMI van 30-35 last heeft van discriminatie. Bij mensenmet een BMI van boven de 35 is dat 42 procent.
Nog ongezonder
Gezondheidswetenschappers maken zich zorgen over gewichtsdiscriminatie. Overgewicht is op zichzelf al een groot gezondheidsprobleem, en discriminatie maakt dat probleem nog groter. Om je een voorbeeld te geven: obesitas verhoogt de kans op depressie. Dat is logisch. De meeste mensen met een BMI van boven de 30 zouden graag wat slanker willen zijn, en hebben een negatief beeld van zichzelf en over hun lichaam. Komen daar ook nog negatieve reacties uit de omgeving bij, dan neemt volgens onderzoek van Duke University de kans op depressie nog verder toe. Van elke drie depressies bij obese mensen is er waarschijnlijk eentje het gevolg van discriminatie, hebben Britse psychologen berekend.
Niet alleen op depressie heeft gewichtsdiscriminatie invloed. Gewichtsdiscriminatie verslechtert de gezondheid over de gehele linie. Mensen met overgewicht die in studies aangeven dat ze discriminatie ondervinden, hebben volgens een Amerikaans onderzoek uit 2016 vaker aderverkalking, diabetes type-2, een te hoog cholesterol, hartaandoeningen en maagzweren dan dikke mensen waarvoor dat niet geldt. Volgens een ander Amerikaans onderzoek verhoogt gewichtsdiscriminatie de kans op overlijden met zestig procent.
Effect op gedrag
Op wat voor manier precies dat verband tussen discriminatie en een nog slechtere gezondheid bij obese mensen in elkaar zit is nog niet precies bekend, maar de meeste wetenschappers denken dat dikke mensen zich door negatieve reacties uit hun omgeving ongezonder gaan gedragen. Dat vermoeden baseren ze onder meer op een onderzoek van Pennington Biomedical Research Center, dat in 2013 verscheen in PLoS One. In die studie volgden de onderzoekers zwaarlijvige mensen gedurende 4 jaar. Waren die aan het begin van het onderzoek nog niet obees, dan vergrootte gewichtsdiscriminatie de kans dat hun BMI aan het einde van de studie de 30 was gepasseerd met een factor 2,5. In de groep die al obees was, verminderde gewichtsdiscriminatie bovendien de kans dat de studiedeelnemers afslankten tot een gezond gewicht met een factor 3,2.
Epidemiologen van University College London kwamen in 2014 tot eenzelfde conclusie. Diezelfde epidemiologen publiceerden een paar weken geleden nog een onderzoek waaruit bleek dat dikke mensen die te maken hebben met discriminatie minder bewegen.
Zelfbeeld
Als je obees bent, is het bereiken van een gezond gewicht geen makkie. Het is een project van lange adem, dat veel doorzettingsvermogen vereist. Zo’n project heeft meer kans van slagen als je gelooft in je eigen kunnen – en het is volgens experts dat geloof dat door gewichtsdiscriminatie wordt ondermijnd. Gewichtsdiscriminatie en negatieve boodschappen in de media verminderen bij dikke mensen het vermogen om hun zichzelf te motiveren – en hun gedrag te veranderen. Een positief zelfbeeld en gevoel voor humor helpt, evenals inspirerende voorbeelden van succesvolle mensen met een maatje meer.