Nicotinamide-riboside: een supplement dat spieren verjongt?
In 2013 kwam er een nieuw supplement op de markt dat volgens studies (en de producent zelf, natuurlijk) veroudering vertraagt en de biologische klok een paar jaar terugzet. Dat supplement heet nicotinamide-riboside, en het begint nu langzaam maar zeker door te dringen in het circuit van fitnesscentra en krachthonken. Een aantal oudere krachtsporters zijn er stellig van overtuigd dat het werkt.
Het is vaker gebeurd dat serieuze wetenschappers bijna zeker wisten dat ze een supplement hadden ontdekt dat mensen zonder bijwerkingen gezonder, slanker en fitter kon maken. En maar al te vaak bleek achteraf dat die verwachtingen te hoog gespannen waren geweest.
Een goed voorbeeld is resveratrol, dat zo’n tien jaar geleden reuze hip was. Niet zonder reden. In reageerbuizen verlengde resveratrol de levensduur van cellen en saboteerde de stof de groei van vetcellen. Muizen die werden vetgemest bleven betrekkelijk gezond als ze een fikse dosis resveratrol door hun voer kregen, en ook zwaarlijvige mensen met diabetes reageerden in eerste instantie goed op resveratrol.
Producenten van voedingssupplementen zagen hun kans schoon, en introduceerden legio producten met hoge doses resveratrol die afslanken makkelijker zouden maken of een verjongende werking zouden hebben. Die producten zijn met stille trom weer van de markt verdwenen nadat resveratrol in humane studies het positieve effect van training op de spieren bleek te ondergraven.
Groeiende populariteit
De Zaak Resveratrol maakt dat we in dit webbericht een flinke slag om de arm houden. We hebben zelfs overwogen om dit bericht maar niet te schrijven. De kans is levensgroot dat we over een jaar beteuterd moeten melden dat het supplement waarover zoveel was te doen uiteindelijk vies is tegengevallen. Of toch uitermate vervelende bijwerkingen bleek te hebben. Of allebei.
Dat we anders hebben besloten komt door de gestage opmars van nicotinamine-riboside onder de al wat oudere fitnessfanaten en bodybuilders: veertigers, vijftigers en zestigers die al jarenlang trainen met gewichten, en merken aan hun lichaam dat ze ouder worden. Ze herstellen minder snel, ze krijgen eerder last van spierpijn en van oude blessures of hebben gewoon minder energie.
Op sociale media en webfora kun je anekdotes lezen van sporters die ervan overtuigd zijn dat ze door suppletie met nicotinamide-riboside de klok misschien wel tien, vijftien jaar terugdraaien, en weer kunnen trainen alsof ze dertig jaar oud zijn. Hoe ouder de sporters, hoe beter de ervaringen.
Nou bewijzen anekdotes niet dat een supplement werkt. Het placebo-effect is sterk genoeg om zelfs doorgewinterde sporters, met een uitgebreide ervaring als het om supplementen gaat, zand in de ogen te strooien. Maar de anekdotes zijn voor ons voldoende aanleiding om eens in de wetenschappelijke literatuur te duiken, en op een rijtje te zetten wat we ondertussen over nicotinamide-riboside weten.
#1. Wat voor stof is nicotinamide-riboside?
Nicotinamide-riboside is een vorm van vitamine B3 die in kleine hoeveelheden in melk zit. Het lichaam gebruikt vitamine B3 onder meer als een grondstof voor het co-enzym NAD+. Het verschil tussen nicotinamide-riboside en andere vormen van vitamine B3 is dat nicotinamide-riboside een uitzonderlijk efficiënte precursor van NAD+ is.
#2. En wat is NAD+ dan wel?
NAD+ is een molecuul dat belangrijke enzymen in de cel in staat stelt om hun werk te doen. Daarbij zitten ook enzymen die biochemici sirtuïnes noemen. Een hele belangrijke is sirtuïne-1. Dat enzym stelt menselijke cellen in staat om zichzelf te repareren.
Sommige wetenschappers vermoeden dat cellen en mensen langer meegaan en minder snel verouderen naarmate het sirtuïne-1 in hun cellen beter zijn werk kan doen. En dat zou prima kunnen door in cellen de concentratie NAD+ te verhogen, denken ze. Dat zou dus kunnen door suppletie met nicotinamide-riboside.
#3. Zijn er bewijzen voor die theorie?
Bewijzen niet, aanwijzingen wel. In sjieke wetenschappelijke tijdschriften zijn dierstudies verschenen met bijzonder fraaie resultaten. In laboratoria verjongt nicotinamide-riboside oude gistcellen. De vitamine doet hetzelfde bij muizen. In muizen verjongt de vitamine bovendien het spierweefsel. Het vermogen van spieren om zichzelf te reparen neemt af door veroudering, maar nicotinamide-riboside heft die verslechtering gedeeltelijk op.
Hier vind je een clip waarin David Sinclair, een gerenommeerde wetenschapper op het gebied van antiveroudering en betrokken bij het onderzoek naar nicotinamide-riboside, in begrijpelijke taal vertelt welke effecten hij en zijn medewerkers hebben gevonden in de dierstudies. ‘Als je onze resultaten vertaalt naar mensen, dan konden we spierweefsel van iemand van zestig jaar laten functioneren als het spierweefsel van iemand van dertig’, hoor je Sinclair zeggen.
Je moet bij alle positieve berichten wel beseffen dat Sinclair ook een sleutelrol heeft gespeeld in het onderzoek naar het tegenvallende resveratrol. Een verschil tussen toen en nu is dat Sinclair, samen met andere wetenschappers die nu nicotinamide-riboside bestuderen, belangen hebben in de bedrijven die deze stof als supplement op de markt willen brengen. Dat betekent aan de ene kant dat ze een belang hebben bij de uitkomsten van hun studies, maar aan de andere kant ook dat ze genoeg vertrouwen hebben om hun tijd, reputatie en spaargeld te in deze vitamine te investeren.
Dierstudies zijn natuurlijk interessant, maar humane studies zijn nog interessanter. En daar wringt hem op dit moment de schoen. Humane studies zijn er nog nauwelijks. Volgens een kleine trial, die is betaald door een producent van nicotinamide-riboside, verhoogt de vitamine vanaf doses van 100 milligram inderdaad de concentratie NAD+ in mensen. In het voorjaar van 2016 begon dezelfde producent een tweede en grotere trial, maar de resultaten daarvan zijn nog niet bekend.
#4. Is nicotinamide-riboside veilig?
Volgens toxicologisch onderzoek is deze stof honderd procent veilig tot een inname van 3 milligram nicotinamide-riboside per kilo lichaamsgewicht per dag. Weeg je 90 kilo, dan komt dat dus neer op 270 milligram per dag.