Minder eten versus meer bewegen
Onlangs nam Klaas Westerterp afscheid als hoogleraar humane energetica aan de Universiteit Maastricht. In zijn afscheidsrede ‘Energybalance in Motion’ bereed hij nog één keer zijn stokpaardje: van bewegen val je niet echt af, van minder eten wel. Het toenemend probleem van overgewicht komt volgens de eigenzinnige Westerterp niet doordat we minder zijn gaan bewegen, maar doordat we gewoon teveel eten.
Westerterps antwoord op het toenemende overgewicht is eenvoudig: gewoon minder eten. Maar, geeft hij in de septemberuitgave van het UM Magazine toe, zo eenvoudig als dat klinkt, zo moeilijk is het te realiseren. Het is verstandiger overgewicht te voorkomen dan proberen overgewicht te verminderen.
Op gewicht blijven
‘Eigenlijk moet je zien te voorkomen dat er overgewicht ontstaat, want overgewicht daar kom je nauwelijks van af, of het nu om één, vijf of honderd kilo gaat,’ stelt Klaas Westerterp in een interview in het UM Magazine. ‘In het algemeen is het zo dat overgewicht onomkeerbaar is. Dan is het al mooi als je op gewicht blijft en niet dikker wordt. Op gewicht blijven is misschien ook een beter doel dan afvallen, want afvalpogingen hebben op de lange termijn meestal geen effect, zo blijkt uit alle onderzoeken. Weet wat je eet, mensen realiseren zich te weinig dat je al snel teveel eet.’
‘Een van de problemen nu is bijvoorbeeld frisdrank. Schaf je die af dan kom je al een heel eind, want de hoeveelheid energie die je daardoor naast je gewone voedsel binnenkrijgt, is gigantisch. Maar dan kom je aan de voedselindustrie en dat ligt politiek gevoelig. Het advies van meer bewegen ligt minder gevoelig, maar helpt niet. Terwijl een klein verschil in energie-inname per dag op de lange termijn wel een groot effect op de energiebalans heeft. Misschien geen gemakkelijke boodschap, maar wel een die gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek.’
Tientallen studies
Kern van Westerterps dertigjarige onderzoek is de balans tussen energiegebruik en energie-inname. Hij ontwikkelde een speciale techniek om dit accuraat te meten. Het energiegebruik wordt gemeten met gemerkt water. Om tegelijkertijd ook de fysieke inspanning te meten, ontwikkelde hij de 'versnellingsopnemer'.
Volgens Westerterp blijkt uit tientallen studies dat we niet minder zijn gaan bewegen. ‘Er zijn tot nu toe geen aanwijzingen dat we minder energie besteden aan activiteit dan vroeger. Onderzoeken hierover, o.a. met behulp van gemerkt water, die we 25 jaar lang hebben kunnen vergelijken, laten zien dat het energiegebruik voor activiteit bij de mens hetzelfde is als bij een in het wild levend dier van ons formaat. Dus we zijn niet minder gaan bewegen, zoals vaak wordt gedacht nu we leven in een technisch hoogontwikkelde wereld en veel achter de computer zitten.’
Struikelblokken
Om niet elke prille aanzet tot afslanken in de knop te breken, moet je bij het onderzoek en de visie op overgewicht van Westerterp een paar dingen in de gaten houden: hij zegt niet dat afslanken onmogelijk is. Alleen dat het op de lange termijn heel moeilijk vol te houden is. Verder komt in zijn werk het ‘compensatiespook’ nogal eens opdraven. Wie aan fitness of sport doet, heeft de neiging die extra inspanning te compenseren door langer op de bank te hangen en de extra verbruikte calorieën aan te vullen. Kortom, harder lopen dan hoeft en onder je dagelijkse calorische behoefte duiken, zijn tegennatuurlijke bewegingen voor mens en dier. Daarom vind Westerterp preventie (voorkomen dat je dik wordt) ook zo belangrijk. Een kleine verlaging van de dagelijkse calorische consumptie heeft op de langere termijn echter veel effect. De voeding opschonen, de magere eiwitten omhoog en niet hongeren geven de beste kansen.
Een engelstalig interview in UM Magazine vind je hier. We schreven eerder over de ideeën van Klaas Westerterp.