De erfenis van Joe Weider

2 APR. 13

‘Vandaag heb ik een goede vriend en leraar verloren’, schreef Arnold Schwarzenegger op zijn website. ‘En vandaag verloor de wereld zijn grootste pleitbezorger voor een gezonde manier van leven. Joe Weider was een reus in de fitnessindustrie, en één van de vriendelijkste mannen die ik ooit heb ontmoet.’

Het zal je niet zijn ontgaan. Joe Weider is niet meer onder ons. Op zaterdag 23 maart 2013 hield zijn hart op met slaan. Wereldwijd hebben media over zijn dood bericht, van de New York Times tot Die Zeit, van Le Figaro tot De Telegraaf. En als je geen krantenlezer bent, dan heb je het op internet misschien langs zien komen, in een tweet of een blog.

Verslingerd aan krachttraining

Met de dood van Weider eindigt een tijdperk. Samen met zijn in 2008 overleden broer Ben, bouwde Weider letterlijk eigenhandig een imperium op dat de wereld heeft veranderd. De wortels daarvan gaan terug naar de Joodse wijk van Montreal in Canada, waar in het begin van de twintigste eeuw duizenden Joden uit Polen en Rusland neerstreken. Ze waren op de vlucht voor het groeiende antisemitisme in Europa, en droomden van een beetje geluk en welvaart in de Nieuwe Wereld, aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Zo ook de ouders van Josef Edwin Weider. Of 'Joe', zoals iedereen hem noemde.

Joe Weider had geen gemakkelijke jeugd. Ook in Canada waren er mensen die niets van Joden moesten hebben, en als Joe naar school liep incasseerde hij geregeld klappen van andere jongens. De broodmagere en schuchtere Joe was een makkelijke prooi voor de antisemitische jeugd.

Joe’s leven kreeg een andere wending toen hij een exemplaar van het tijdschrift Strength in handen kreeg. Strength was een uitgave van de Milo Barbell Company, en bedoeld als verkoopinstrument voor haltersets. Het was gevuld met artikelen over worstelaars, boksers en gewichtheffers, die uitvoerig uit de doeken deden hoe zij dankzij krachttraining beschikten over een bovenmenselijke kracht en fysiek. 

Weider ging trainen, en raakte eraan verslingerd. Hij was verrukt over het effect dat krachttraining op hem had, en hoe het zijn lichaam veranderde. ‘Trainen met gewichten is vechten tegen de zwaartekracht, de kracht die alles in het heelal op zijn plek houdt’, zegt hij in het biografische Brothers of Iron. ‘Als je traint met gewichten maak je je eigen lichaam sterker. Trainen met gewichten geeft je een gevoel van vrijheid. Want als je je lichaam kunt veranderen, dan kun je jezelf veranderen. En de wereld.’

Your Physique

Joe groeide uit tot een man die zich niet meer door zijn leeftijdsgenoten liet intimideren, deed mee aan lokale gewichthefwedstrijden – en besloot zelf een tijdschrift op poten te zetten. Het heette Your Physique, en het eerste nummer verscheen in 1940. Joe stencilde de pagina’s zelf, en bracht zijn moeder tot wanhoop omdat overal in huis de pagina’s lagen te drogen.

Voor de formule van Your Physique speelde Weider schaamteloos leentjebuur bij zijn voorgangers, zoals Bernar Macfadden, en zijn concurrenten, zoals Bob Hoffman. Weider besefte vrijwel direct hoe belangrijk foto’s waren, en legde vanaf het begin de nadruk op beeldmateriaal. Omdat hij geen last had van valse bescheidenheid zette hij zichzelf ook maar een paar keer op de cover.

Weider begreep ook hoe belangrijk vormgeving was, en stapte met zijn blad al snel naar een professionele uitgever. Die zag, na enig aandringen van Weider, brood in Your Physique. Het blad werd een succes, net als zijn opvolgers. Your Physique veranderde in 1953 in Muscle Builder, en Muscle Builder veranderde in 1980 in Muscle & Fitness.

Inzicht

Een belangrijke factor in dat succes was Weiders feilloze gevoel voor wat zijn lezers wilden. Hij vertelde ze in artikelen dat ze niet alleen sterker konden worden, maar benadrukte dat ze er ook geweldig konden uitzien. Veel van zijn concurrenten legden de nadruk juist op prestaties, maar Weider begreep dat voor het gros van zijn lezers het uiterlijke aspect zwaarder woog.

Weider begreep ook dat lang niet iedereen ervan overtuigd was dat krachttraining gezond was, en dat hij mensen moest overtuigen. Hij zorgde er voor dat er in zijn magazine artikelen stonden die wetenschappelijk overkwamen, en de weerstanden wegnamen. Tegelijkertijd voelde Weider dat hij over sommige dingen beter kon zwijgen, of ze zelfs glashard moest ontkennen. Zoals het gebruik van anabolen in bodybuilding, dat zich in de jaren zestig als een olievlek over bodybuilding verspreidde.

De Weidertijdschriften werden dankzij Weiders psychologische inzicht een succes. Op hun hoogtepunt bereikten ze tientallen miljoenen lezers, en brachten ze over de hele wereld hele volksstammen in contact met krachttraining. Met Weiders variant van krachttraining, welteverstaan. Weider snaaide overal en nergens principes vandaan, en plakte daar vervolgens het etiket van Weider-Principle op. 

Niet iedereen kon zich vinden in de vorm van krachttraining die de Weidermagazines propageerden. De schema’s kenmerkten zich vaak door een hoog trainingsvolume, en dus veel oefeningen, sets en veel trainingen. Zulke schema’s waren misschien effectief voor bodybuilders met een fenomenale aanleg of voor gebruikers van anabolica, maar niet voor doorsnee-mensen die zonder middelen trainden, aldus critici als Mike Mentzer en Arthur Jones.

Imperium

Tijdschriften waren maar een onderdeel van het Weiderimperium. In 1946 richtten de Weiderbroers de International Federation of Bodybuilders (IFBB) op, en in de jaren vijftig begonnen de broers met de verkoop van sportvoeding en supplementen.

De poten van het Weider-imperium versterkten elkaar. Dat de Weider-wedstrijden uitgroeiden tot de belangrijkste in  bodybuilding kwam niet in de laatste plaats dankzij de berichtgeving in de Weidermagazines, die exclusief verslag deden van de wedstrijden en interviews met de IFBB-atleten publiceerden. Weider gebruikte zijn winnaars bovendien in zijn reclamecampagnes voor zijn supplementen en maaltijdvervangers.

Die producten brachten Weider meer dan eens in conflict met de autoriteiten, die vonden dat Weider consumenten misleidde. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 1972, toen Weider beweerde dat je met zijn Weider Formula No. 7, een mengsel van suiker, magere melkpoeder en glucose, een halve kilo per dag kon aankomen. Arnold Schwarzenegger, de bodybuilder die Weider had laten overkomen naar Amerika, schitterde op de verpakking, en heeft nog voor een onderzoekscommissie van de United States Postal Service verklaard dat hij zelf vijf blikjes per dag dronk, maar die halve kilo per dag net niet haalde. Daarvoor trainde hij teveel: dagelijks vier uur.

Weider verloor de zaak, en moest uiteindelijk schadevergoeding bepalen. Dat zou daarna vaker gebeuren. De laatste grote ruzie tussen Weider en de autoriteiten dateert uit 2000, toen de Amerikaanse reclamecodecommissie FTC oordeelde dat Weiders reclamecampagne voor de PhenCal-afslanksupplementen over de schreef ging.

De conflicten weerhielden Weider er niet van om uiterst succesvol zijn. In de jaren tachtig, toen fitness een rage werd die nooit meer overging, groeide het Weider-imperium uit tot een miljoenenbedrijf. Die rage was volgens journalisten voor een belangrijk deel het gevolg van de inspanningen van Weider.

Erfenis

Al voor de dood van Weider was zijn imperium uiteengevallen. In 2006 trad zijn broer Ben, na zestig jaar af als voorzitter van de IFBB. In 2003 verkochten de Weiders hun magazines aan het mediaconcern American Media voor de riante som van 350 miljoen dollar. Wat overblijft is het stempel dat Weider op de wereld heeft gedrukt.

Het is niet terecht om het epidemische gebruik van anabolica, het gebrek aan kennis over trainingsmethoden voor niet-gebruikers of de talloze nutteloze supplementen tot Weiders erfenis te rekenen. Zonder Weider hadden de anabolen ook de krachtsport veroverd, en Weider was heus niet de enige supplementenfabrikant die zo af en toe de grenzen van het toelaatbare opzocht.

Wat wèl tot Weiders erfenis behoort is de brede acceptatie van krachttraining. Die was er zonder de populariserende rol van Weider nooit gekomen. Dankzij Weider zijn er in elke stad gyms en fitnesscentra waar je met gewichten of weerstandmachines kunt trainen, en is krachttraining binnen het bereik van iedereen gekomen. En dat is iets waarvoor we Joe Weider tot in lengte van jaren dankbaar zullen zijn.