Leve de statistieken
Er wordt wat onderzocht in de wereld en niets maakt je als organisatie betrouwbaarder dan smijten met statistieken. Immers, wie keiharde getallen kan leveren, heeft het gelijk aan zijn zijde. Neem nu –weer een keertje- de ‘overgewichtepidemie.’ Daar buitelden de afgelopen weken weer heel wat cijfers over naar buiten. Maar wie telt wat wanneer en hoe en met welke kop scoor je publiciteit?
Het is een fraai Brits ‘understatement’. ‘Lying with statistics’ luidt de uitdrukking. Vooral als het gaat om het al dan niet vermeende overgewicht, blijken gegevens meerduidig interpreteerbaar. Dat was al zo bij het befaamde RIVM Rapport Ons Eten Gemeten (2004) en dat lijkt weer op te gaan voor de recente hausse aan cijfers. Het begon deze maand met de digitale Nieuwsbrief voor Diëtisten. ‘Nederlandse mannen scoren goed’, kopten zij, om meteen daarna te openen met ‘Nederlandse mannen horen bij de slankste van Europa.’ Het blijkt dat 7,9% van de Nederlandse mannen en 9,9% van de Nederlandse vrouwen obees (BMI 30 of hoger) is. Verder blijkt 39,4% van de mannen en 27,3% van de vrouwen een BMI te hebben van 25 tot en met 29,9). Dat geldt volgens de niet geheel onomstreden BMI-norm als overgewicht. Vanuit een ‘koppenmakers-standpunt’ hebben ze dus gelijk. De meerderheid van de Nederlanders heeft geen overgewicht.
Tjek die bron
Als nijvere stukjesschrijver ga je dan op zoek naar de bron. Dat
blijkt het
Eurostat Jaarboek 2006-2007 te zijn. En inderdaad, vergeleken
met Duitsers, Hongaren, Maltezen of Britten zitten de
Nederlanders behoorlijk strak in het vel. Als noeste pennenlikker
kijk je vervolgens even een stukje verder en zoek je de bron
achter de bron. Dat blijkt een enquête te zijn uit 2000-2003.
Tenminste, voor een groot aantal landen, want bij sommige landen
komen de gegevens uit bijvoorbeeld 1996. Subtiele kanttekening
‘Austria has the European Household Panel as a source (2001
data). The methodology might differ slightly between Member
States.’ We kunnen, met andere woorden, appels met peren
vergeleken hebben. Dat is dus wetenschappelijk gezien een
tamelijk ondermijnende voetnoot.
Ook hier blijken koppenmakers weer van filosofische grondhouding
te verschillen. Het begeleidend persbericht op de website
europa-nu.nl kopt ‘Nederlanders vetter dan EU-gemiddelde.’ Het
begeleidend persbericht maakt ook veel duidelijk over het
vergaren van gegevens, ‘Nederlanders beseffen wel dat ze te zwaar
zijn: 41 Procent van de ondervraagden gaf dat toe, tegen 38
procent van de gemiddelde EU-inwoner. Een oorzaak is misschien
dat Nederlanders zelden een dieet volgen, vergeleken met andere
EU-landen. In de voorbije twaalf maanden deed slechts 15 procent
van de Nederlanders dat: Alleen in Duitsland (14 procent) is dat
nog minder.’ Terzijde, het percentage 41 komt in het onderzoek
niet voor. Volgens datzelfde persbericht hebben Kroaten het
meeste overgewicht, maar die staan ook niet in de lijst.
Zondigen is in
Dan maar het CBS. ‘Levensstijl Nederlanders niet verbeterd’
somberen de
staatsstatistici. Nu heeft ineens 51,1% van de Nederlandse
mannen een overgewicht en is 9,8% obees (bij de vrouwen
respectievelijk 41,9% en 12,7%). Je gaat je bijna afvragen wat
die 671.890 mensen (bron CPNB) die in 2006 ‘Bereik je ideale
gewicht’ van Sonja Bakker kochten met dat boek gedaan hebben (of
werkt haar dieet toch niet?).
Uit recent onderzoek van de Erasmus Universiteit (B.M. Wammes:
Evaluation of a Nationwide Mass Media Campaign Aimed at
Prevention of Weight Gain) bleek al dat voorlichtingcampagnes
niet altijd even effectief zijn. Het verbaast dan ook niet dat
het CBS weet te melden dan nog steeds bijna 30% van de
Nederlanders rookt, dat het aantal alcoholgebruikers nauwelijks
afneemt en dat het aantal mensen dat de Nederlandse Norm Gezond
Bewegen niet haalt stabiel op 45% blijft. Daar zal deze opvolger van de befaamde
123FLASH-campagne vast geen verandering in brengen. En dan nu
weer… Aan Het IJzer.