De 5 smerigste sportsupplementen van dit kwartaal
Een farmacologische slaappil die in Nederland niet op de markt zou mogen zijn. Een groeihormoonvervanger die is afgekeurd voor gebruik door mensen. Een paar nauwelijks onderzochte prohormonen. En het resultaat van een in alle opzichten mislukt productieproces, dat een brutale producent maar in capsules is gaan stoppen. Vijf smerige sportsupplementen, waar je beter met een boog omheen kunt lopen.
Toch zijn die supplementen op de markt. We vonden ze, met een beetje hulp van jullie, tijdens onze continue zoektocht naar stoffen die malafide producenten stoppen in de poeders en pillen die ze fitnessfanaten en bodybuilders in de maag willen splitsen. Het resultaat van die inspanningen zie je terug in de Supplementenwijzer App, waarmee we supplementengebruikers kort en bondig informeren over de ingrediënten van supplementen die hun weg naar Nederlandse gebruikers hebben gevonden.
Tijdens die zoektocht vonden we de afgelopen maanden een paar supplementen waarvan onze haren rechtovereind gaan staan. Ze bevatten farmacologische stoffen die niet in de natuur voorkomen, en in de Europese Unie niet op de markt mogen zijn. Ze zijn niet of onvoldoende onderzocht – en kunnen dus mogelijk de gezondheid van de gebruikers in gevaar brengen. Maar het lijkt wel of dat de verkopers niet interesseert.
Doxylamine
Doxylamine spookt nu al een jaar of tien door de supplementenbranche. Op het internetforum van het TV-programma Kassa kwamen producten met doxylamine al in 2008 onder vuur te liggen, in 2015 heeft de Consumentenbond er voor gewaarschuwd en verleden jaar besteedde dagblad Trouw er nog maar eens aandacht aan.
Doxylamine is een oud medicijn tegen hooikoorts, dat in de jaren veertig van de vorige eeuw in landen als de Verenigde Staten op de markt kwam. Het is een antihistamine, een stof die allergische reacties loopneus, niezen en het jeuken van de ogen verzacht en soms zelfs voorkomt. Omdat een bijwerking van doxylamine slaperigheid is, is doxylamine in landen als de VS ook op de markt als slaapmiddel.
In Nederland is doxylamine nooit goedgekeurd als medicijn, en ook in de Verenigde Staten zijn artsen er nu minder over te spreken dan eerder het geval was. Dat heeft alles te maken met de mogelijke bijwerkingen van doxylamine, zoals een droge mond, geheugen- en concentratieproblemen, prikkelbaarheid en zelfs hallucinaties. Hoge doses kunnen beroertes veroorzaken en de nieren beschadigen. Dierstudies suggereren bovendien dat langdurig gebruik van doxylamine de kans op sommige vormen van kanker kan verhogen.
Desondanks stoppen sommige bedrijven doxylamine in 'supplementen' voor sporters die de slaap moeten bevorderen, en de aanmaak van testosteron en groeihormoon zouden moeten verhogen. Of doxylamine echt zulke wonderbare hormonale effecten heeft, is nooit onderzocht.
Anamorelin
Anamorelin is een experimenteel medicijn dat is ontwikkeld door het Zwitserse farmabedrijf Helsinn Healthcare, en dat in veel opzichten lijkt op MK-677. Zowel Anamorelin als MK-677 imiteren de werking van ghreline, een hormoon dat vrijkomt als de maag leeg is. Ghreline veroorzaakt hongergevoelens en laat de concentratie groeihormoon in het bloed stijgen.
Helssin Healthcare wilde anamorelin op de markt zetten als medicijn voor verzwakte longkankerpatiënten die spiermassa verliezen, maar in 2017 oordeelde de European Medicines Agency (EMA) dat het effect van het nieuwe middel wel erg magertjes was.
Volgens door Helsinn betaalde studies werden kankerpatiënten die 12 weken elke dag 50 milligram anamorelin slikten inderdaad een beetje zwaarder. Ze bouwden gemiddeld een krappe kilo vetmassa op, en een flauwe tweehonderd gram vetvrije massa. Significant sterker werden ze niet. De patiënten kregen wel te maken met bijwerkingen, zoals leverafwijkingen en beschadiging van hart en bloedvaten, maar volgens de EMA brengt het onderzoek van Helsinn die bijwerkingen niet goed genoeg in beeld.
Nadat de EMA anamorelin had afgeschoten, verschenen er ‘supplementen’ op de markt met het afgekeurde medicijn. Die producten zouden volgens de websites die deze middelen verkopen, de spiergroei van sporters stimuleren door de aanmaak van groeihormoon te verhogen. Tuurlijk…
Dehydroandrostenone & dehydroandrostenol
Dit mengsel van steroïde hormonen zit in ‘supplementen’ die sporters sterker en gespierder zouden moeten maken. Deze stoffen hebben een chemische structuur die lijkt op die van DHEA. De bedoeling is dat ze elkaars positieve effect op de spieropbouw bevorderen. Waar de producenten en verkopers van deze cocktail zich op baseren, is onduidelijk. Het enige document waarin het effect van dehydroandrostenone en dehydroandrostenol op spieren wordt omschreven is een patent uit 2018 van de bedenkers van het mengsel.
Dehydroandrosterone en dehydroandrostenol zijn, zoals chemici zouden zeggen, 3-alpha-hydroxy-analoga van DHEA. Het zijn varianten van DHEA die door endocrinologen, farmacologen en chemici nooit zijn bestudeerd. Daar was ook weinig aanleiding voor. Er zijn geen aanwijzingen dat deze verbindingen effecten hebben die DHEA niet heeft. Maar goed, het is weer eens wat nieuws. Dat is waarschijnlijk de reden dat bedrijven deze stoffen in capsules stoppen, en met wonderbare claims proberen te verkopen.
Volgens de webwinkels die deze cocktail verkopen, kunnen gebruikers er kilo’s spiermassa mee winnen. Biochemici nemen die claims niet serieus. Mocht jij dat wel doen, besef dan wel dat deze stoffen op de dopinglijst staan.
5-Alpha-Hydroxy-Laxogenine
5-Alpha-Hydroxy-Laxogenine is een stof die volgens de supplementenindustrie spiergroei en vetverlies versnelt. Of dat echt zo is, is voor zover we weten nooit onderzocht, ook niet in dierstudies en zelfs niet in reageerbuizen. Volgens de industrie komt deze stof uit extracten van planten als Smilax sieboldii, maar 5-alpha-hydroxy-laxogenine komt niet in de natuur voor.
In 2019 rapporteerden Amerikaanse onderzoekers, verbonden aan de universiteit van Mississippi, dat ze dertien supplementen met 5-alpha-hydroxy-laxogenine hadden geanalyseerd, en dat ze in 5 daarvan geen spoor van de stof konden vinden. In die supplementen zaten wel andere verbindingen, waaronder anabole steroïden.
In de overige supplementen vonden de onderzoekers kleine beetjes 5-alpha-hydroxy-laxogenine, maar vooral heel veel andere stoffen, die allemaal lijken op 5-alpha-hydroxy-laxogenine. Op basis van hun gegevens concluderen de onderzoekers dat de fabrikant een partij diosgenine heeft gekocht, en daaruit 5-alpha-hydroxy-laxogenine heeft willen maken. Daarbij is inderdaad een beetje 5-alpha-hydroxy-laxogenine ontstaan, en vooral veel andere verbindingen.
Een fatsoenlijke fabrikant zou al die stoffen hebben weggezuiverd. Het is immers niet ethisch om consumenten die betalen voor 5-alpha-hydroxy-laxogenine een product te geven waarin maar een flintertje van die stof zit, en heel veel andere stoffen. Bovendien zijn die andere stoffen, net als 5-alpha-hydroxy-laxogenine niet of nauwelijks onderzocht, en is er dus nauwelijks iets bekend over hun veiligheid.
De onderzoekers zijn geschrokken van hun analyseresultaten. “Dit zijn geen stoffen die in supplementen thuishoren”, schrijven ze. En daar zijn wij het helemaal eens.