Bolle buik vergroot overlijdensrisico

12 MRT. 09

Buikvet leidt zelfs bij slanke mensen tot een aanzienlijke stijging van het overlijdensrisico. Deze conclusie van de zogeheten EPIC-studie sloeg onlangs in als een bom en wist zelfs nationale nieuwsuitzendingen op radio en tv te halen. Minder aandacht had de pers voor de constatering dat de sterftekans het laagst is bij een BMI van 25,3 voor mannen en 24,3 voor vrouwen. Geen enkele journalist constateerde tot slot dat de EPIC-studie impliciet een pleidooi voor krachttraining is. Toch ligt die conclusie voor de hand.

De EPIC-studie (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition) is een grootschalig Europees onderzoek, waaraan ook Nederlandse wetenschappers (van het RIVM en UMC Utrecht) hun bijdrage leverden. De onderzoekers analyseerden 10 jaar lang de levensstijl en gezondheid van ca. 360.000 mensen uit 9 Europese landen. Ze zochten naar verbanden tussen enerzijds de BMI, tailleomvang en taille-heupratio en anderzijds het overlijdensrisico, en hielden daarbij rekening met factoren als leeftijd, plaats, opleiding, rookgedrag, alcoholgebruik, lichaamsbeweging en lengte.

Het risico van buikvet

Dat buikvet riskanter is voor de gezondheid dan ander lichaamsvet is niet nieuw (klik voor eerdere berichten over dit onderwerp bijvoorbeeld hier, hier en hier). Er bestaan dan ook al langer normen voor een gezonde buikomvang.
Het was echter onduidelijk in welke mate een teveel aan buikvet de levensduur verkort. Met de EPIC-studie is daarin nu verandering gekomen. Die toont namelijk een sterk, lineair verband aan tussen de tailleomvang en het overlijdensrisico. Een toename van de tailleomvang met 5 centimeter leidt (na correctie voor de BMI) tot een verhoging van het overlijdensrisico met maar liefst 17 procent voor mannen en 13 procent voor vrouwen! Evenzo leidt een toename van de taille-heupratio met 0,1 tot een stijging van het overlijdensrisico met 34 procent voor mannen en 24 procent voor vrouwen.
Het verband tussen tailleomvang en overlijdensrisico is er niet alleen bij mensen met overgewicht. Bij slanke mensen (met een acceptabele BMI) is het effect van de tailleomvang op het overlijdensrisico zelfs nog groter.
Normaalgesproken wordt voor de bepaling van overgewicht de tailleomvang alleen gemeten bij mensen met een te hoge BMI (> 25). Dat moet veranderen, vinden de EPIC-onderzoekers. De tailleomvang moet altijd worden gemeten; ook, of misschien wel juist, bij mensen met een laag tot normaal gewicht!

Het risico van een lage BMI

De EPIC-studie laat ook een duidelijke relatie zien tussen de BMI en de sterftekans. In tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten, betekent een hogere BMI echter niet automatisch een hoger overlijdensrisico. Sterker nog, dat risico is het laagst bij een BMI van 25,3 voor mannen en 24,3 voor vrouwen. De oude, eenvoudige zekerheid dat je met een BMI tussen 18,5 en 25,0 wel goed zit, werd daarmee bruut van tafel geveegd.
Met een lage BMI loop je dus een groter risico om dood te gaan. Verrassend? Ook de onderzoekers hebben hierover nagedacht en komen met de suggestie dat de oorzaak daarvan zou kunnen liggen in een gebrek aan spiermassa. Dat moet in goede aarde vallen bij krachtsporters, die toch al niet veel ophadden met de BMI. Zij weten als geen ander dat een BMI van 30 heus niet altijd hoeft te betekenen dat er sprake is van overgewicht! En heb je een BMI van ongeveer 25 en geen overtollig lichaamsvet, dan heb je waarschijnlijk een lichaam om trots op te zijn. Uit de EPIC-studie zou je kunnen concluderen dat dat dan ook nog eens vreselijk gezond is. Het nastreven waard!

Hoe verlaag je het overlijdensrisico?

Zit je goed in het vet, dan is het allereerst zaak om ervoor te zorgen dat je BMI in de buurt komt van die magische 25. Daarvoor bestaan vele verschillende manieren, waarvan de meeste in meer of mindere mate wel resultaat opleveren.
Wat doe je echter als je dun bent? Stel, je hebt een BMI van 20, of nog minder, en ook nog een buikje: wat te doen? Diëten is geen optie. Door kilo’s te verliezen wordt je BMI nog lager en vergróót je dus (zo weten we nu) het sterfterisico. Plaatselijk afvallen dan? Een absolute onmogelijkheid! (Als je dat nog niet wist, moet je hier nog maar eens kijken.)
Er is maar één antwoord mogelijk: mensen met een relatief lage BMI én een buik moeten spieren opbouwen! Door spieropbouw kom je aan en verhoog je de BMI (en dat is gezond). Tegelijkertijd gaat je energiegebruik omhoog en zul je (met een passend voedingspatroon) ook je (buik)vet verbranden. Meer spieren, minder vet: minder kans om voortijdig te overlijden. Wie wil dat niet!?