Eiwitrijk crashen: Terpstra's succes verklaard

27 JAN. 09

In minder dan een halfjaar viel ze meer dan veertig kilo af: Erica Terpstra. In haar boekje Help, ik val af! vertelt ze – met een plezierige dosis zelfspot en humor – waarom ze aan de strijd tegen de kilo’s begon en hoe ze won. Wat is het geheim van Erica? Waarom lukte haar wel wat vele anderen niet lukt? Drie belangrijke factoren verklaren haar voorlopige succes.

Vroeger zat Erica Terpstra er nooit zo mee dat ze dik was. ‘Ik was met heel andere dingen bezig en vond mijn lijn onbelangrijk.’ Bij tijd en wijle probeerde ze weer eens een nieuw dieet, maar dat bracht haar nooit wat ze ervan had gehoopt. Integendeel. ‘Al die los-vaste diëten hadden tot gevolg dat het jojo-effect op mij volledig vat had en dat ik dikker en dikker werd.’ Tot ‘die gedenkwaardige dag’ in april 2008. Erica ging door haar knie en belandde in een rolstoel. De vooruitzichten waren somber. Maar gelukkig voor Erica beschikt ze over een groot netwerk en werden binnen no time allerlei mensen en instanties opgetrommeld om de rampspoed te keren. Voilà: factor 1!
Erica Terpstra kwam zo namelijk onder meer in contact met een diëtist, een personal trainer en een gedragstherapeut. Die boden haar een dieet, beweging en mentale ondersteuning: de drie essentiële voorwaarden om met succes af te vallen.

Ordinair crashen

Interessant is dat Erica Terpstra (of waarschijnlijker: haar diëtist) koos voor een zogeheten proteïnedieet. Help, ik val af! zal de populariteit van dergelijke diëten mogelijk doen stijgen. De fabrikant die Erica ruim van eiwitten voorzag heet Prodimed en de zakjes eiwitten liggen niet in de schappen, maar worden door de fabrikant voornamelijk via diëtisten gedistribueerd. Als je, zoals Erica Terpstra, afslankt met Prodimed mag je vijf keer per dag een maaltijdvervanger. Daarnaast eet je in de eerste, strenge fase van het dieet nauwelijks extra dingen (hoewel Erica’s radijsjes inmiddels berucht zijn.) De maaltijdvervangers zitten in zakjes van in totaal 25 gram. Daarvan is 18 gram eiwitten. Je maakt ze aan met water (voedingswaarde: nul). Het aantal calorieën per zakje (maaltijd) bedraagt minimaal 100 en maximaal 135 calorieën. Dat is slechts 500-675 calorieën.

Hoewel de totale eiwitinname (5 x 18 = 90 gram per dag) vergelijkbaar is met de eiwitconsumptie van de gemiddelde Nederlander, is het aandeel eiwitten in de voeding wel extreem hoog, zo’n 50 tot 70% van de totale energieinname. Vergelijk dat met het gemiddelde energiepercentage eiwitten in de Nederlandse voeding van 14 tot 17 procent en je weet waarom Erica’s dieet een eiwitdieet wordt genoemd. De bijzonder lage energetische waarde van de maaltijden wordt in een latere fase aangevuld met wat vlees of vis, hetgeen het totaal aantal calorieën dan brengt op 800-1000 kcal. per dag, en daar moet dan ook nog pittig op getraind worden. Geen wonder dat je daarvan afvalt! Erica’s proteïnedieet is in essentie een ordinair crashdieet. Voilà: factor 2!

Waarom dan toch die eiwitten?

Crashen kan snel succes opleveren, maar gaat gepaard met veel spierafbraak en is natuurlijk moeilijk lang vol te houden. De keus om dit proces met een hoog aandeel eiwit tegen te gaan is op zich wel begrijpelijk. De laatste jaren wordt namelijk steeds duidelijker dat een voeding die relatief veel eiwitten levert, afslankers veel voordelen kan bieden (zie bijvoorbeeld hier en hier voor twee overzichtstudies.) We zetten de belangrijkste elementen nogmaals op een rij.

1. Een eiwitrijk dieet is gemakkelijker vol te houden door de verzadigende werking van eiwitten. Na een eiwitrijke maaltijd heb je minder snel honger en zul je minder snel gaan ‘snacken’ (of in Erica’s termen: ‘grazen’). Hongerhormonen als ghreline en eetlustremmende hormonen als PYY spelen hierbij mogelijk een rol.

2. Het lichaam gebruikt meer energie voor de vertering als de voeding relatief veel eiwitten bevat. Ongeveer een kwart van de energie die je via eiwitten binnenkrijgt, wordt omgezet in warmte (thermogenese). Energie uit koolhydraten wordt slechts voor ongeveer acht procent omgezet in warmte en energie uit vetten voor slechts vier procent (bron: Gezondheidsraad]. Als we het thermogene effect loslaten op de voeding van Erica, dan kunnen we duidelijk zien wat het voordeel van eiwit boven koolhydraten en vetten is. We gaan er voor het rekengemak even van uit dat Erica’s voeding (de zakjes) 600 kcal levert. Daarvan wordt 360 kcal geleverd door de eiwitten, 25 procent van deze eiwitenergie (90 kcal) gaat verloren als warmte door het thermogene effect. Blijft over: 270 kcal. De energie uit de andere voedingsstoffen (240 kcal) in de zakjes wordt voor (ruwweg) 6% procent omgezet in warmte (verlies: 14 kcal). Per saldo blijft er voor Erica dan slechts 270 + 226 = 496 kcal over om van te leven. En dan moet ze nog sporten. Ze leeft dus werkelijk van niks!

3. Een eiwitrijk dieet beschermt de spiermassa beter tegen afbraak en zorgt ervoor dat je in vergelijking met andere diëten relatief veel vet verliest. Maar crashen op zo’n laag aantal calorieën gaat onvermijdelijk gepaard met een forse spierafbraak, zelfs al neem je veel eiwitten.

Kortom, het lijkt niet teveel gezegd dat eiwitrijke diëten ervoor zorgen dat je sneller én meer vetmassa verliest en gemakkelijker vetvrije massa behoudt. Voilà: factor 3!

Help, ik blijf slank!?

Maar na zes maanden diëten en met ruim veertig kilo minder aan het lijf is het tijd om het ‘gewone leven’ weer op te pakken. En dat zal Erica nog niet meevallen. ‘Ik ben een onmatig mens. Ik kick er werkelijk op om zoveel af te vallen. Maar nu moet ik gaan stabiliseren. De grootste uitdaging is dat ik het volhoud om te blijven trainen. (….) Totdat, hoop ik, mijn lichaam en geest zo gewend zijn, dat ik het niet meer ‘doe’, maar ‘ben’.’
Terwijl gewicht verliezen velen nog wel lukt (ongeacht de afslankmethode), blijkt het behoud van het nieuw verworven gewicht keer op keer een veel grotere uitdaging te zijn. We zijn benieuwd hoe Erica het gaat doen. Blijft ze trainen? Lukt het haar om een verantwoord eetgedrag aan te leren? Blijft ze relatief veel eiwitten gebruiken? Verscheidene onderzoeken (zoals van de Nederlandse prof. Westerterp-Plantenga wijzen uit dat dat wel raadzaam is. Maar daarover schrijven we over een jaar misschien weer een nieuw berichtje. Want dan hebben we hopelijk antwoord op dé hamvraag: Blijft Erica Terpstra slank? Volhouden Erica! We kijken uit naar Help, ik blijf slank!

Help, ik val af! van Erica Terpstra is uitgegeven bij Tirion en kost € 9,95. ISBN: 978909023789 3