Slik je sterk en gezond

19 APR. 03

Superspieropbouwer. Ultieme vetblokker. Snelle testosteronverhoger. Probleemloos meer massa. Het is toch maar makkelijk. Je slikt een pilletje of een poedertje en, bij wijze van spreken, de volgende ochtend word je wakker met je nieuwe gespierde torso. Je wordt er ook nog gezonder van. Tenminste, als je de claims op de etiketten van die tientallen verschillende potjes mag geloven. Maar hoe wetenschappelijk onderbouwd zijn die claims?

Soorten suppletie

Er zijn bij supplementen drie hoofdgroepen te onderscheiden. Er is sportvoeding. Dat is een geoptimaliseerde vorm van je gewone voeding in de vorm van bijvoorbeeld een sportdrank, isotone dorstlesser of hersteldrank. Daarnaast heb je sportvoedingssupplementen, die de vitamines, mineralen en sporenelementen aanvullen. Tot slot zijn er functional foods die ook wel ergogenic aids of nutriceuticals worden genoemd. Bekende supplementen als creatine of L-carnitine behoren tot die laatste groep. Van sportvoeding is inmiddels overtuigend aangetoond dat het van grote waarde is voor het presteren. Sportvoeding is je gewone dagelijkse voeding, maar dan zo samengesteld dat het tijdens het sporten optimaal de gebruikte energie aanvult of na het sporten je herstel bevordert. Maar de rest?

Gezond en sterk?

Als je kijkt naar het wetenschappelijk onderzoek naar de nutraceuticals, dan blijkt dat de meeste prestatie- of gezondheidsbevorderende effecten die de etiketten op potjes claimen niet of nauwelijks door wetenschappelijk onderzoek ondersteund worden. Over de eventuele schadelijke lange termijn effecten is nog minder bekend. Bovendien worden er vaak hoge hoeveelheden aangeraden waarvan je kunt betwijfelen of die nodig zijn. Toch gaan de fabrikanten en leveranciers niet in de fout als ze hun ronkende reclameteksten op hun potjes en in hun advertenties zetten.
De producten van botanische oorsprong in een farmaceutische vorm vallen onder de Warenwet. Het toezicht daarop wordt gedaan door de Keuringsdienst van Waren. Nieuwe producten hoeven niet ter registratie aangemeld te worden. De leveranciers doen dus grotendeels aan zelfregulatie, waarbij de drie brancheverenigingen, NPN, Neprofarm en Nehoma, de bij hen aangesloten bedrijven adviseren over de veiligheidsnormen van de producten en ze eventueel adviseren passende informatie op de verpakking of bijsluiter te vermelden. De Keuringsdienst Aanprijzing Gezondheidsproducten heeft een gedragscode ontwikkeld, waar verpakkings- of reclameteksten aan behoren te voldoen, zodat ze niet misleidend zijn. Dat is een ruim begrip. Bij vitaminesupplementen is bijvoorbeeld de basis de op Europees niveau vastgestelde Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid een soort ondergrens en een op basis van onderzoeken vastgesteld veilig niveau een bovengrens. Er zijn nieuwe Europese richtlijnen in de maak die vaak afwijkende grenzen vaststellen. Bij de nutriceuticals als creatine of L-carnitine, die ook claimen de gezondheid en/of de prestatie te verbeteren, zijn die grenzen er niet. Bovendien bestaat de mogelijkheid dat er in de supplementen resten zijn terug te vinden van stoffen die er helemaal niet in horen te zitten, zoals prohormonen en zelfs xtc. Dit bleek onlangs uit onderzoek van NOC*NSF naar supplementen onder topsporters.

Etiketten leren lezen

Houd, als je iets gaat slikken waarvan de leverancier claimt dat het je prestatie of gezondheid bevordert, de volgende regels in gedachten:
· 'Bevordert de prestatie' zegt niets over de mogelijk nadelige effecten op je gezondheid.
· 'Bevat natuurlijke stoffen' is ook geen garantie dat het niet schadelijk kan zijn voor je gezondheid. Bovendien zit het er vaak in, omdat de chemische variant er niet in mag zitten. Zeedruif klinkt onschuldig, maar is efedrine.
· 'Bevat lichaamseigen stoffen' geeft ook geen zekerheid over mogelijke gezondheidsschade. Pro-hormonen als DHEA beïnvloeden je hormoonregulatie op vaak ingrijpende wijze.
· 'Wat er teveel in komt, pies ik er wel weer uit' is ook geen goede stelregel. Niet alle vitamines zijn in water oplosbaar. Vitamine E bijvoorbeeld lost alleen op in vet. Een overdaad daarvan scheidt je lichaam niet af. Daarnaast kan de inname van megadoses van bepaalde vitaminen weer nadelige effecten hebben op de opname van andere vitamines en mineralen. Grote doseringen creatine slikken kan maag- en darmklachten veroorzaken en chronisch gebruik zou er mogelijk toe kunnen leiden dat je lichaam stopt met het zelf aanmaken van creatine.

Raadpleeg dus objectieve informatie vóór je iets slikt. In de LSM-uitgave 'Voedingssupplementen: de winnende factor?' lees je meer over het waarheidsgehalte van de claims op de etiketten van sportvoedingssupplementen en nutriceuticals.