Ik lees wat ik eet en ik weet wat ik lees?
‘Lees maar, er staat niet wat er staat’, dichtte ooit een dichter. Hij doelde uiteraard niet direct op de informatie die op voedselverpakkingen staat, maar het is een dichtregel om in gedachten te houden als je reclameslogans en voedingslabels leest. Met het strandseizoen in aankomst is extra bewegen nooit verkeerd, maar weten wat je eet is minstens zo belangrijk. Moet je wel eerst weten wat je leest.
Een beetje nadenkend mens prikt wel door veel van de sluwe slogans van de voedingsindustrie heen. Het simpele uitgangspunt ‘als het te mooi klinkt om waar te zijn, is het niet waar’ is daarbij een goede grondhouding. Bovendien zijn ‘claims’ rond voeding aan wettelijke regels gebonden. Toch kan er gegoocheld worden met een voedingslabel, en een van de bekendste goocheltrucs is het heel nadrukkelijk op de verpakking vermelden van iets in vette letters, terwijl het interessantste deel van het voedingslabel de ‘kleine lettertjes’ zijn. Bijna zonder dat je het beseft worden je extra fysieke inspanningen om je lijf strandklaar te krijgen teniet gedaan doordat je kijkt waar je niet kijken moet. Het motto moet dus zijn: lezen, niet alleen kijken.
Over vet, calorieën en suikers
De veelgebruikte term ‘light’ is de meest gebruikte truc. Het gebruik van deze term is overigens aan wettelijke regels gebonden. Om de term te mogen gebruiken, moet het product bijvoorbeeld tenminste dertig procent minder vet of suiker bevatten. Klinkt goed? Deels. Neem Calvé pindakaas en Calvé pindakaas light. De laatste heeft 30% minder vet oftewel (per 100 gram) 58 gram versus 40 gram. Dat is mooi, want 1 gram vet bevat 9 kcal, een vermindering van 18 gram vet komt dus neer op 162 kcal. Echter, het verschil tussen het totale aantal kcal per 100 gram pindakaas voor de gewone en light-versie is minder, namelijk 670 kcal versus 580 kcal, een verschil van uiteindelijk slechts 90 kcal. Met andere woorden: voor het verlies aan vet is iets anders in de plaats gekomen. Een flinke stoot snelle suikers. En het merendeel van de vetten die zijn geschrapt zijn gezonde onverzadigde vetzuren. Je kan je nu afvragen of met deze wisseltruc de pindakaas gezonder is geworden, ook al bevat het product per 100 gram 90 kcal minder. Het Voedingscentrum biedt in de vorm van een boekje, een heuse app en een 'muis' de helpende hand om een beetje wegwijs te worden in de jungle van de etiketten.
Fruitig versus fruit
Suggereren dat een product fruit bevat is eveneens zo’n verleider die kan voorkomen dat je inhoudelijke vragen vergeet te stellen. Ook hier gelden regels, maar een begrip als bijvoorbeeld ‘fruitmix’ valt buiten die regels. Vaak hebben die producten hooguit in de buurt van het fruit gelegen dat hun productnaam suggereert, waardoor er nogal wat chemische toevoegingen nodig zijn om de gewenste smaak te creëren. Hoewel deze ‘fruitige’ tussendoortjes per honderd gram vaak ongeveer dezelfde hoeveelheid calorieën bevatten als ‘the real thing’, kun je je afvragen wat de toegevoegde smaakmakers doen met je lichaam. Hier zijn we op het gebied beland van de E-nummers en ook hier helpt het Voedingscentrum een handje.
Hetzelfde geldt voor eveneens bewerkte producten als fruitsappen. Ze geven je een ‘suikerkick’ en wat extra vitaminen, maar geen verzadiging, waardoor de inname van extra calorieën weer makkelijker wordt.
Conclusie
Boodschappen doen is een kwestie van gezond wantrouwen, een boodschappenbriefje maken (je koopt gerichter en niet teveel), een loep meenemen voor de kleine lettertjes (zo belangrijk) en je app of etikettenboekje raadplegen. Na een tijdje weet je blindelings de weg in de supermarkt.