Zeker weten over gezond eten
Wie zich in voeding verdiept, krijgt al snel het idee dat voedingswetenschappers verdeeld zijn in kampen, die continu met elkaar op voet van oorlog staan. Het ene kamp vertelt dat we moeten oppassen met vlees en verzadigd vet, het andere vertelt dat we moeten eten als onze verre voorouders – en die aten juist veel vlees en veel verzadigd vet. De promotie van een Groningse voedingswetenschapper heeft dat debat opgerakeld als nooit tevoren.
Op 26 maart 2012 promoveerde Remko Kuipers op een onderzoek naar het steeds populairder wordende paleodioeet. Al sinds de jaren tachtig zijn er voedingswetenschappers die vinden dat we kunnen achterhalen wat gezonde voedings is als we het dieet bestuderen van onze voorouders in de steentijd. Op dat dieet zijn onze genen immers berekend. Kuipers bestudeerde dat dieet. In Afrika welteverstaan, bij nomaden die nog steeds leven zoals onze verre voorouders dat deden. De wetenschapper vond aanwijzingen dat in die nomadenvolkeren zwangere vrouwen en vrouwen met pasgeboren baby’s gezonder zijn dan bij ons, in het hoogontwikkelde Nederland. Toch eten die vrouwen meer verzadigd vet en minder koolhydraten dan het Voedingscentrum adviseert.
Southbeach
Het Afrikaanse paleodieet lijkt op het dieet van veel bodybuilders. De energie komt voor een kleinere dertig procent uit eiwit. Dat is ruim twee keer zoveel als bij de gemiddelde Nederlander. Zo’n veertig procent van de energie komt uit koolhydraten, en de rest van de energie komt uit vet. Twaalf procent van de energie komt uit verzadigd vet. De samenstelling van het Afrikaanse paleodieet heeft wel wat weg van het Soutbeachdieet, aldus Kuipers.
Opvallend in het Paleodieet is ook de samenstelling van het meervoudig onverzadigde vet. De hoeveelheid n-6-vetzuren, die wij binnenkrijgen via margarines en dieetproducten, is lager dan bij ons. De hoeveelheid n-3-vetzuren, die vooral zitten in vette vis, is daartegen beduidend hoger.
Foute koolhydraten
Volgens Kuipers – en met hem het gros van de paleobeweging – toont zijn onderzoek aan dat het andere kamp in de voedingswetenschap het bij het verkeerde eind heeft. Als we afgaan op de kerngezonde nomaden, dan moeten we dus minder n-6-vetzuren, minder koolhydraten en meer vetten eten – en dat is dus precies niet doen wat het Voedingscentrum ons adviseert.
In een discussie op foodlog.nl, ‘het’ Nederlandse forum over voeding en voedsel, zet de Amsterdamse voedingshoogleraar Jaap Seidell de bevindingen van Kuipers in een breder perspectief. Seidell is positief over Kuipers’ onderzoek. Hij erkent dat er tweespalt is tussen voedingswetenschappers, maar vindt ook dat we die tweespalt niet moeten overdrijven. Ook met het tekeer gaan tegen organisaties als het Voedingscentrum heeft Seidell moeite. ‘De medewerkers daarvan worden nu als graaierige schurken neergezet’, schrijft de hoogleraar. De toonzetting van de discussie alleen al maakt dialoog onmogelijk.
Volgens Seidell zijn er meerdere vormen van gezond eten. De grondig bestudeerde inwoners van Okinawa , een eiland bij Japan, worden bijvoorbeeld gezond oud met een dieet dat juist veel koolhydraten, weinig verzadigd vet, maar wel veel vis, zeewier en plantaardige voedingsvezels bevat.
Zeker weten
Bovendien, zegt Seidell, dreigen we te vergeten dat de voedingswetenschap ook wel degelijk dingen zeker weet. Dat intensief bewerkte voeding ongezond is, bijvoorbeeld We denken daarbij aan vleesproducten als knakworsten en boterhamworst. Of voedingsmiddelen met snel opneembare koolhydraten zoals snoep, gebak, producten op basis van witbrood en frisdrank (met volkoren producten is daarentegen helemaal niks mis). Of producten met transvetzuren. Die producten zouden we zoveel mogelijk moeten mijden. We zouden er daarnaast ook nog eens voor moeten zorgen dat we niet teveel calorieën binnenkrijgen, maar wel voldoende nutriënten zoals natuurlijke vitamines, mineralen en onmisbare vetzuren. En als we ook nog eens elke dag een half uurtje tot een uur intensief bewegen, dan zijn we in ieder geval een heel eind op de goede weg.
‘Tot welk kamp zoiets behoort weet ik niet’,verzucht de hoogleraar. ‘Ik zal wel weer nergens bij horen. Dus iedereen boos.’ Dat zal wel loslopen, Jaap. Wat je vertelt klinkt ons in ieder geval heel bekend in de oren.