Anti-oxidanten en sport
Menig sporter maakt gebruik van anti-oxidanten en meent niet meer zonder te kunnen. Maar hoeveel nut hebben anti-oxidanten voor de sporter, en hoe zit het met het gecombineerd gebruik van anti-oxidanten en anabole steroïden? We staan stil bij de overwegingen voor en tegen gebruik van anti-oxidanten.
Vrije radicalen
Als we anti-oxidanten onder de loep nemen, moeten we eerst kijken naar de zogenaamde vrije radicalen. Vrije radicalen zijn kleine schadelijke deeltjes die worden geproduceerd tijdens de verbranding van eiwitten, vetten en koolhydraten. Denk aan een haardvuur (is ook een verbranding) waar de vonken van af spatten. Die vonken kun je zien als de vrije radicalen en kunnen schade veroorzaken. In het lichaam kunnen de vrije radicalen de celmembranen en celstructuren beschadigen. Een bepaalde hoeveelheid vrije radicalen is essentieel voor de gezondheid, aangezien ze ook betrokken zijn bij het bestrijden van infecties en het samentrekken van gladde spierweefsel in bloedvaten.
Anti-oxydanten
Het overschot aan vrije radicalen wordt in het lichaam tegengegaan door anti-oxidanten en bepaalde enzymsystemen. Je kunt ze beschouwen als een scherm voor het haardvuur dat de vonken opvangt. In de naam van deze 'verdedigers' (anti-oxidanten) zit de functie al opgesloten. Vrije radicalen veroorzaken oxidatie. Oxideren betekent in het dagelijks spraakgebruik ook 'bederven'. Roesten ('veroudering') is ook een vorm van oxideren. Uiteindelijk roest je fiets door, maar als je hem netjes behandeld gaat hij misschien een leven lang mee. Invloeden die een verhoogde productie van vrije radicalen met zich meebrengen, naast de verbranding van voedingsstoffen, zijn: roken, vet eten, stress, straling, milieuverontreiniging en… overtraining. Belangrijk is dus een goed evenwicht tussen vrije radicalen (aanvallers) en anti-oxidanten (verdedigers).
Sport en stress
Intensief sporten brengt een verhoogde productie van vrije radicalen met zich mee. Moeten sporters zich daar nu tegen weren door allerlei anti-oxidanten (combinaties van vitamines, mineralen, kruiden en enzymen) te slikken? Allereerst blijken de natuurlijke anti-oxidantsystemen van de getrainde sporter beter ontwikkeld te zijn dan van ongetrainde mensen. Daarnaast heeft het terugschroeven van vrije radicalenbevorderende factoren, zoals roken, veel vet eten, overtraining, e.d. meer effect dan het willekeurig slikken van wat anti-oxidanten. Als deze al zouden werken is het effect uiteindelijk toch slechts marginaal. Een doordachte opbouw van het trainingsschema (periodiseren), volwaardige voeding (veel groente en fruit, voldoende onverzadigde vetten) en voldoende rust zijn hier dus doorslaggevend.
Anti-oxidanten en anabole steroïden
Het gebruik van anabole steroïden brengt de nodige gezondheidsrisico's met zich mee. De prostaat en de lever zijn de belangrijkste organen die het zwaar te verduren krijgen bij gebruik van anabolen. Dat is ook de reden dat sommige bodybuilders en krachtsporters anti-oxidanten gebruiken om die organen enige bescherming te geven. Vitamine B12 bijvoorbeeld en het kruid Mariadistel, maar ook vitamine E en lycopeen (komt voor in tomaten) voor de prostaat. Sommige hardcore bodybuilders gaan zelfs zo ver het vrije radicalen vangende enzym 'gluthation' intraveneus te spuiten om de lever te beschermen. Helaas is dit enzym op deze manier gebruikt maar tienden van seconden werkzaam. Behoorlijk wijdverbreid in hardcore kringen is ook het gebruik van ontstekingsremmende middelen als Ibuprofen om de invloed van stress en de daarmee gepaard gaande processen (zoals extra vrije radicalenproduktie) te verminderen. Al deze praktijken staan behoorlijk ver af van een gezonde sportpraktijk en worden dan ook afgeraden.