De ‘sport-apk’: een vanzelfsprekendheid!
Ben je van plan om (meer) te gaan sporten? Prima natuurlijk, maar ga wel éérst even langs de sportarts voor een sportmedisch onderzoek! Of vind je dat overdreven? Je laat je auto toch ook ieder jaar keuren? Nou dan, je lijf verdient minstens dezelfde zorg! Daarom de stelling: het moet gebruikelijk worden dat sporters (en dus ook fitnessbeoefenaren) een sportmedisch onderzoek ondergaan.
Fitnessen doe je voor je plezier, gezondheid, uiterlijk of omdat
het ‘kek’ is (zie: ’Hé, nog een
fitnesser’ op deze site). Dat je fysiek in staat bent om te
fitnessen, vind je waarschijnlijk vanzelfsprekend. Verborgen
gebreken in je lijf? Daar sta je niet bij stil. Een beetje
fitnessen kan de conditie van je lichaam alleen maar opwaarts
stuwen.
Waarschijnlijk is dat ook zo. Maar er bestaat ook een kans dat je
sportcarrière een minder voorspoedig verloop heeft. Hoewel
fitness niet zo blessuregevoelig is, brengt iedere sport nu
eenmaal risico’s met zich mee. En die risico’s kan het ene
lichaam gemakkelijker hanteren dan het andere. Bovendien geldt
voor iedere sport dat je er je kop bij moet houden en niet als
een onbezonnen uitslover zonder enige notie van je eigen
capaciteit en beperkingen aan de slag moet gaan. Precies daarom
is het verstandig om, voordat je (meer) gaat sporten, een
check-up te laten doen. Zo kom je erachter of je wel verantwoord
aan de slag kunt gaan, wat je (verborgen) gebreken zijn en waar
je eventueel specifiek aan kunt werken.
Van vetmeting tot ECG
Er zijn drie soorten sportmedisch onderzoek. Het ‘basis
sportmedisch onderzoek’ is geschikt voor mensen die minder dan
zeven uur per week sporten en daarbij geen of weinig problemen
hebben. Als je intensief sport (meer dan zeven uur per week) of
dat wil gaan doen, of als je terugkerende problemen hebt, is er
een ‘basis-plus sportmedisch onderzoek’. Als je zéér intensief
sport of de veertig gepasseerd bent en lang niet hebt gesport,
zou je de meest uitgebreide vorm moeten kiezen: het ‘groot
sportmedisch onderzoek’.
Een sportmedisch onderzoek is erg uitgebreid. In de meest simpele
vorm omvat het in ieder geval al de volgende elementen:
- een meting van lengte, gewicht en vetpercentage;
- een algemeen intern en orthopedisch onderzoek;
- een specifiek orthopedisch onderzoek gericht op de sporttak en
op eventuele klachten;
- een ogentest;
- en een urinetest.
Ga je voor het basis-plus sportmedisch onderzoek, dan krijg je
ook:
- een kleurentest;
- een onderzoek van de longfunctie;
- een elektrocardiogram (ECG=hartfilmpje);
- een bloedonderzoek met Hb en cholesterol.
Kies je voor de meest uitgebreide variant, dan onderga je,
behalve alle hiervoor genoemde testen, ook een maximale
inspanningstest met ECG-controle.
Keuringswijzer?
De Federatie van Sportmedische Instellingen heeft een
’keuringswijzer’ ontwikkeld, die je op basis van een paar
eenvoudige vragen adviseert over het meest geschikte onderzoek
voor jou. Maar deze keuringswijzer is nogal rigide. Een
vijfentwintigjarige sporter die een uurtje per week aan fitness
doet, verder geen klachten heeft, niet rookt, maar als kind wel
een longontsteking heeft gehad, is volgens deze vragenlijst het
beste af met een basis-plus onderzoek. Daar kun je vraagtekens
bij zetten. We raden je dan ook aan om het advies van de
‘Keuringswijzer’ niet klakkeloos op te volgen. Beter is het om je
eigen gezonde verstand te gebruiken en/of te overleggen met de
sportmedische instelling (SMI) bij jou in de buurt.
Hetzelfde geldt voor een andere vragenlijst op dezelfde site die
bedoeld is om een inschatting te geven van het risico op acute
hartdood. De vijfentwintigjarige sporter uit het voorbeeld
hierboven heeft een oom die ooit gedotterd is. Het advies is
vervolgens om contact op te nemen met een SMI of huisarts voor
een cardiovasculaire screening. In hoeverre dat terecht is, laten
we maar aan de sportartsen en cardiologen die de vragenlijst
hebben opgesteld. Maar wanneer je een reëel risico loopt op
cardiovasculaire afwijkingen of ziektes, is een screening of de
meest uitgebreide vorm van het sportmedische onderzoek natuurlijk
wel aan te raden.
Een verborgen gebrek. Wat nu?
Stel, je bent overtuigd, je laat je onderzoeken en de sportarts
ontdekt een ‘verborgen gebrek’. Wat dan? Toch maar niet gaan
sporten? Een sportmedisch onderzoek mag je niet verwarren met een
sportmedische keuring. Een sportmedische keuring leidt tot
goed- of afkeuring, een sportmedisch onderzoek niet. Voor
een aantal sporten is een keuring verplicht, maar dat geldt niet
voor fitnessen en verwante
sporten. Een sportmedisch onderzoek vindt altijd plaats op
vrijwillige basis.
Wanneer de sportarts een sportrelevante afwijking vindt die voor
het fitnessen van belang is, dan zal hij of zij je adviseren over
hoe je met die afwijking toch verantwoord kunt sporten. Je kunt
hierbij denken aan een aanpassing van de trainingsbelasting,
specifieke (spierversterkende) oefeningen of aangepast schoeisel
of steunzooltjes.
Intakes bij fitnesscentra
Veel fitnesscentra bieden hun leden bij binnenkomst (en soms ook periodiek) een fysieke test aan. Je vraagt je misschien af of dat niet voldoende is? Een paar opmerkingen zijn hier op hun plaats. In de eerste plaats zijn deze testen niet zo uitgebreid als de sportmedische onderzoeken. Ten tweede worden de testen niet afgenomen door artsen, maar – in de meeste gevallen – door instructeurs. Instructeurs hebben veelal een basale medische kennis, die niet toereikend is om lichamelijke risico’s afdoende in kaart te brengen. En tot slot: fitnesscentra hebben onvoldoende medische apparatuur in huis om een complete medische check-up te verzorgen.
En dan nog dit
Voor een beetje apk van je auto ben je al gauw een paar tientjes kwijt. Een apk van je lijf kost weliswaar een beetje meer (circa honderd euro voor het meest basale onderzoek), maar veel zorgverzekeraars vergoeden (een groot deel van) de kosten, zodat je uiteindelijk misschien nog wel goedkoper uit bent voor je lijf dan voor je auto. Als je wilt weten of jouw ziektekostenverzekering de kosten dekt, kun je dat hier nazoeken. En als je overtuigd bent van het nut en de betaalbaarheid, kun je hier een SMI bij jou in de buurt vinden.