Doe maar gewoon gezond
We eten amandelen om af te slanken, gojibessen tegen veroudering, inca-bessen tegen Alzheimer, chia-zaad tegen kanker, rauwe cacao voor het libido en spirulina om ons te beschermen tegen radioactieve straling. Van dit alles niet zo’n klein beetje ook. Terwijl het echte ‘superfood’ eigenlijk gewoon gezond eten is. Je weet wel, De Schijf van Vijf. Dat zouden meer mensen moeten doen.
Superfoods zijn al een tijd een hype in fitnessland. Het Voedingscentrum liet er zes jaar geleden al eens een onderzoek naar doen en de belangstelling voor superfoods lijkt er niet minder op te zijn geworden. Zo blijkt de consumptie van superfood de blauwe bes de afgelopen jaren enorm te zijn toegenomen. van Een toenemend aantal foodies op Youtube en Instagram dragen daar aan bij. Zitten we straks allemaal aan de superfoods? Volgens Patricia Schutte, woordvoerder van het Voedingscentrum is het gewoon een ‘marketingtruc’, want ‘superfoods bestaan helemaal niet.’ Toch lijken veel mensen – en vooral de beter opgeleiden – te vallen voor deze dure verleiding. Hoe komt dat?
Wellness & orthorexia
Hoe werkt dat ook alweer met marketing? Angst is het beste verkoopmiddel. We zijn bang om ziek te worden, minder te presteren of niet in de smaak te vallen. En dan lijken superfoods een aardig dammetje op te werpen tegen de boze buitenwereld. Aan zo’n ‘dammetje’ mag dan een prijskaartje hangen. Superfoods lijken vooral iets te zijn voor de ‘worried well’, de mensen met een goed betaalde baan, die in de regel al behoorlijk gezond eten, geen of weinig overgewicht hebben en doorgaans heel prettig leven. Zij willen dat graag zo houden en dat geeft stress.
Soms verandert die vage onrust over gezondheid en presteren echter in een ongezonde houding ten opzichte van voeding. We beginnen voedingsmiddelen te mijden, eenzijdiger te eten (alleen maar héél gezonde dingen) en komen zo richting een aandoening die orthorexia wordt genoemd. Orthorexia-patiënten lijden aan een ziekelijke gerichtheid op ‘gezond’ eten en nemen voeding doodserieus, zou je kunnen zeggen. De moraal: je moet voeding niet vanuit de ‘onderbuik’ benaderen.
Groente en fruit waren ooit gezond
Superfoodaanhangers claimen dat superfoods supergezond zijn. Om die claim te staven, bedienen ze zich van allerlei argumenten en beweringen. Zo zouden Nederlandse groenten en fruit tegenwoordig niet meer zoveel vitamines en mineralen bevatten als vroeger. Maar hard bewijs ontbreekt. Er wordt weleens verwezen naar een rapport van het Alterra Instituut van de Universiteit Wageningen uit 2007.
Maar daarin lezen we juist: “Samenvattend kan gesteld worden dat de stelling dat de gehalten aan nutriënten dalen niet algemeen geldig is.”Er zitten dus nogal wat haken en ogen aan deze claim. Misschien moeten we eerst gewoon wat meer groente en fruit gaan eten, voordat we ons bekommeren over de al dan niet dalende voedingswaarde hiervan. Want gemiddeld eten we maar 131 in plaats van de aanbevolen hoeveelheid 250 gram groente. En de 2 stuks fruit halen we ook niet. En met de vezels en vette vis wil het ook nog steeds niet erg lukken.
Enge E-nummers
Een andere argument van superfoodgoeroes is dat ‘gewone levensmiddelen’ tegenwoordig barsten van de E-nummers. Ook die klinken eng. Kunstmatige toevoegingen: dat kan natuurlijk niet goed zijn. Het zijn door Europa goedgekeurde toevoegingen om producten langer goed te houden of extra smaak of kleur te geven. Met die toevoegingen op zichzelf is niet veel mis. Wel is het zo dat juist aan ongezonde producten meer van die E-nummers worden toegevoegd. Dat die producten ongezond zijn heeft eerder te maken met de hoeveelheden suiker en vet die erin zitten. Maar met ‘normale’ voedingsmiddelen kun je jezelf prima beschermen tegen een ‘overdosis’ aan suiker en vet. En vooruit....ook tegen die enge E-nummers.
Placebo-effect
“Maar we voelen ons er wel veel beter door!”, zegt toch iedere superfoodfanaat. Fijn natuurlijk, maar in hoeverre zit dat gevoel ‘tussen de oren’? Het placebo-effect kan heel groot zijn. Vooral als het gaat om ‘je goed voelen’. Alleen al het feit dat je uitvoering geeft aan je voornemen om ‘gezond’ te leven, geeft een goed gevoel. Denk aan de roker die een dag is gestopt of de dikkerd die een dag niet snoept: fysiek zijn ze na die ene dag nog niet zo veel gezonder, maar het geeft een goed – en ja, ook gezond – gevoel. Zo kan het ook werken voor mensen die superfoods eten. Dat ze zich beter voelen is heel goed mogelijk. Maar of ze fysiek ook echt gezonder zijn...
Andere keuzes
Gezond eten in tijden van overvloed is misschien niet zozeer een kwestie van wat we wel eten, maar juist van wat we niet eten. Dat betekent voor minder én minder ongezonde voeding kiezen. Minder chips, hamburgers, koek en snoep; ofwel minder producten met veel suiker, zout en vet en weinig vezels. Wat minder pakjes en zakjes, wat meer gewone basic voedingsmiddelen, waarvan je zelf een maaltijd bereidt. Maar minder betekent niet dat ze gemeden moeten worden of het de builenpest is. Gewoon gezond is goed genoeg. Of om te spreken met Katie Roiphe, de bekende Amerikaanse essayist en auteur van onder meer Lof van het rommelige leven: “Probeer niet voor eeuwig te leven, want dat gaat je niet lukken.”
We schreven eerder over superfoods:
- Zeven superfoods voor bodybuilders & fanatieke fitnessers
- De minder mooie kantjes van superfoods
- Interessante korte documentaire over ‘healthfood junkies’ vind je hier
- De documentaire serie ‘Niet gezond meer’, vind je hier