De bijsluiter van superfoods
Chia, wheatgrass, gojibessen en andere ‘superfoods’ hebben zich een vaste plek in het dieet van honderdduizenden Nederlanders veroverd, en misschien dus ook in het dieet van jou. Als dat niet ten koste gaat van je inname van groenten en fruit, dan is daar helemaal niets mis mee. Of toch wel? In dit webbericht krijg je van ons de bijsluiter.
Als je het aan de voorstanders van superfoods vraagt, dan zul je horen dat superfoods veiliger zijn dan voedingssupplementen. Superfoods zijn natuurlijke producten. Goed, misschien zijn ze gedroogd of vermalen tot een poeder waarvan je smoothies moet maken, maar ze zijn niet versleuteld in een fabriek. Ze zijn niet stiekem opgevoerd met verboden of nog nauwelijks onderzochte synthetische verbindingen. Superfoods zijn ‘puur natuur’. En wat kan daar nou mis mee zijn?
Nou, best wel wat. Neem nou maca. Macapoeder ligt tegenwoordig gewoon bij de groentenboer, naast de spruitjes en de koolsalade. Daardoor krijg je misschien de indruk dat je dit poeder onbeperkt door je shake kunt doen. Die indruk is niet correct, vinden onderzoekers van de universiteit van Hertfordshire. Volgens hun studie kunnen macagebruikers last krijgen van een prikkelbare stemming, slapeloosheid, neerslachtigheid, onrust en een versnelde hartslag. Niet iets wat je zou verwachten, laat staan accepteren, van spruitjes of koolsalade.
In dit bericht brengen we in kaart wat er mis kan gaan als je te enthousiast superfoods gebruikt. Ben je er klaar voor?
Allergische reacties
Er is geen voedingsmiddel denkbaar, of ergens op deze wereld is er wel iemand die er allergisch voor is. Dat geldt in nog veel sterkere mate voor superfoods. De meeste superfoods zijn eigenlijk wat in de Brusselse regels ‘novel foods’ heten: nieuwe voedingsmiddelen, die niet al generaties lang deel uitmaken van ons dieet, en waarvan we dus ook niet honderd procent zeker weten of ze veilig zijn. Je vindt in de wetenschappelijke literatuur dan ook tientallen meldingen van consumenten die allergische reacties vertoonden na het eten van superfoods als quinoa en gojibessen. Je vindt die meldingen ook van de superfoods van de eerste generatie, zoals granaatappel of zelfs chlorella.
Vooral goji is een zorgenkindje van allergologen. Volgens een recente Spaanse studie kan bijna driekwart van de mensen met een bestaande voedselallergie ook allergisch reageren op goji. Zeker als je al een voedselallergie hebt, kun je beter voorzichtig zijn met superfoods.
Teveel van het goede
Een ander potentieel probleem met superfoods is dat ze soms inderdaad behoorlijk ‘super’ zijn – in die zin dat ze één of twee voedingstoffen inderdaad in hoeveelheden bevatten die je niet van een voedingsmiddel zou verwachten. Een voorbeeld is de hoeveelheid mangaan in wheatgrass of tarwegras. Een eetlepel levert maar liefst 140 milligram van dat zware metaal. Dat is zeventig keer meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Omdat een dieet met veel mangaan op latere leeftijd de kans op ziekten als Alzheimer, dementie of Parkinson verhoogt, kun je je afvragen of langdurig gebruik van tarwegras wel zo verstandig is.
Een ander voorbeeld is chia, de zaden van de plant Salvia hispanica, waarin forse hoeveelheden plantaardige omega-3-vetzuren zitten. De hoeveelheid omega-3-vetzuren in chia is zo hoog, dat gebruikers van antistollingsmiddelen, die enkele eetlepels chiazaad per dag eten, in theorie hun kans op een bloeding verhogen. Omega-3-vetzuren kunnen in hoge doses de tijd verlengen die een wond nodig heeft om te sluiten.
Wisselwerkingen met medicijnen
Een vuistregel is dat je beter geen supplementen kunt gebruiken als je ook medicijnen gebruikt. Vooral supplementen op kruidenbasis kunnen riskant zijn. Die kunnen de afbraak van een medicijn door de lever afremmen, waardoor de concentratie van medicijnen in het bloed te hoog oploopt en de kans op bijwerkingen toeneemt. Die vuistregel lijkt ook voor superfoods op te gaan, suggereert de literatuur. Daarin lees je dat niet alleen chia de kans op bloedingen tijdens het gebruik van antistollingsmiddelen verhoogt, maar ook gojibessen.
Iets soortgelijks is aan de hand met granaatappel. Granaatappel zou bij mannen erecties bewerkstellingen, net als erectiemiddelen als sildenafil. Er zijn gevallen bekend waarin mannen, die erectiemedicijnen combineerden met granaatappel, dat moesten bekopen met een priapisme: een permanente erectie die, als artsen niet ingrijpen, de zwellichamen van de penis onherstelbaar kan beschadigen en resulteert in permanente impotentie.
Giftige bestanddelen
Sommige superfoods bevatten giftige verbindingen. Vaak zijn de concentraties zo laag dat ze geen gevaar opleveren. Gojibessen bevatten bijvoorbeeld atropine, maar in zulke kleine hoeveelheden dat je je daarover geen zorgen hoeft te maken.
Anders is dat bij de bessen van de plant Physalis peruviana, die je in Nederland kunt kopen als Incabessen. Incabesextracten zijn op de markt als afslanksupplement, en er zijn gevallen bekend van gebruikers die daardoor hartritmestoornissen kregen. Onderzoekers, die het schadelijke effect van incabessen op de hartspier in dierstudies hebben aangetoond, vermoeden dat bestanddelen van de incabes aangrijpen op de hartspier op een manier die doet denken aan die van het plantje vingerhoedskruid. Je kent vingerhoedskruid misschien beter onder de naam Digitalis.
Slot
De boodschap die we met dit webbericht willen overbrengen is niet dat alle superfoods gevaarlijk zijn, en dat je er met een grote boog omheen moet lopen. We willen je wel op het hart drukken dat je superfoods niet moet zien als gewone voedingsmiddelen, maar als voedingssupplementen. Voordat je een supplement gaat gebruiken, doe je als sporter research naar de effecten en eventuele bijwerkingen. Je weegt voor- en nadelen tegen elkaar af, en als je constateert dat een supplement je gezondheid kan schaden, dan laat je dat supplement voor wat het is.
De hoogste tijd om wat meer streetwise te worden.